Jak zapewnić opiekę osobie starszej?

Pomoc osobie niepełnosprawnej w celu prowadzenia jej spraw

Dla osoby niepełnosprawnej, która potrzebuje pomocy do prowadzenia swoich spraw można ustanowić kuratora. Kuratela nie jest tym samym co opieka dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie. Chodzi o to, by osoba ułomna miała pomoc przy załatwianiu swoich spraw.

Polecamy: Emerytury - zmiany 2019 (PDF)

„Ustanowienie kuratora następuje w drodze orzeczenia sądu opiekuńczego - art. 600 k.p.c., co powoduje, że kurator nie jest wybranym przez osobę ułomną jej pełnomocnikiem, lecz ustanowionym przez sąd opiekuńczy przedstawicielem ustawowym, upoważnionym w sprawach przez Sąd określonych do działania w sposób wiążący dla reprezentowanego. Przedstawicielstwo ustawowe ma na względzie dobro osoby reprezentowanej, co wynika z przepisu art. 154 k.r.o., który nakazuje opiekunowi, by wykonał swe obowiązki z należytą starannością tak, jak tego wymaga dobro osoby, dla której ustanowiono opiekę i interes społeczny” (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 1982 r., III CZP 55/82).

Kuratela może obejmować:

• wszystkie sprawy;
• sprawy określonego rodzaju;
• poszczególną sprawę.

Sąd opiekuńczy określa zakres obowiązków i uprawnień kuratora. Uchylenie kurateli następuje na żądanie osoby niepełnosprawnej, dla której była ona ustanowiona.

Kuratora dla osoby niepełnosprawnej ustanawia sąd na wniosek tej osoby lub za zgodą tej osoby na wniosek organizacji pozarządowej, do której zadań statutowych należy ochrona praw osób niepełnosprawnych. Jeżeli stan osoby niepełnosprawnej wyłącza możliwość wyrażenia takiego wniosku lub zgody, sąd może ustanowić kuratora z urzędu.

Osoba ułomna we wniosku o ustanowienie kuratora wskazuje zakres spraw, w jakich kurator powinien podjąć czynności. Sąd nie jest jednak związany zakresem tego żądania.

Polecamy serwis: Opieka nad seniorem

Zakres uprawnień kuratora sąd określa w wydanym dla niego zaświadczeniu.

Kurator za sprawowanie kurateli ma prawo do wynagrodzenia. Jest ono pokrywane z dochodów lub majątku osoby, dla której jest ustanowiony, a w braku takich środków – wynagrodzenie pokrywa ten, kto żądał ustanowienia kuratora. Jednak gdy nakład pracy kuratora jest nieznaczny, a sprawowanie kurateli czyni zadość zasadom współżycia społecznego, kurator nie otrzymuje wynagrodzenia.

Usługi opiekuńcze z pomocy społecznej

Osoby samotne, które z powodu wieku, choroby, niepełnosprawności lub innej przyczyny wymagają pomocy innych osób, a są jej pozbawione, mają prawo do usług opiekuńczych, uregulowanych w ustawie o pomocy społecznej. Z usług opiekuńczych mogą korzystać także osoby, które wymagają pomocy innych osób, ale rodzina nie jest w stanie zapewnić im takiej pomocy.

Usługi opiekuńcze przyznawane są na wniosek osoby zainteresowanej po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego. Obejmują one pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.

Zasady, dotyczące przyznawania takich usług oraz odpłatności za nie i zwolnienia z opłat mogą się różnić w poszczególnych miejscowościach. Są one bowiem określane w drodze uchwały rady gminy.

Całodobowa pomoc w domu opieki

W przypadku braku możliwości zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania osoba wymagająca z powodu wieku lub niepełnosprawności pomocy innych osób może korzystać z usług opiekuńczych i bytowych w formie rodzinnego domu pomocy.

Placówki te prowadzone są przez osoby fizyczne i organizacje pożytku publicznego. Każdy z rodzinnych domów opieki zapewnia pomoc kilkorgu seniorom (od 3 do 8). Wsparcie może polegać m.in. na pomocy w podstawowych czynnościach życiowych, pielęgnacji w czasie choroby, zakupie leków.

Całodobową opiekę seniorowi zapewniają również domy pomocy społecznej. Placówki takie świadczą usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu. Zakres i forma takich usług powinny wynikać z potrzeb mieszkańców domów.

Niekiedy seniorzy decydują się na wybór prywatnej placówki. Należy jednak pamiętać, iż do prowadzenia działalności gospodarczej zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub w podeszłym wieku, wymagane jest zezwolenie wojewody. Na początku 2020 r. wejdą w życie nowe przepisy zaostrzające kary za nielegalne prowadzenie placówek. Mają one na celu również podniesienie standardów świadczonych usług.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy j.t. Dz. U. z 2017 r., poz. 682 z późn. zm.

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j. t. Dz. U. z 2018 r. poz. 1508 z późn. zm.)