REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy sąd rozwodowy orzeka o winie za rozkład pożycia małżeńskiego?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
dr Daniela Wybrańczyk
radca prawny, mediator, adiunkt w Uniwersytecie SWPS
Kiedy sąd rozwodowy orzeka o winie za rozkład pożycia małżeńskiego?
Kiedy sąd rozwodowy orzeka o winie za rozkład pożycia małżeńskiego?

REKLAMA

REKLAMA

Zgodnie z art. 57 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej KRO) orzekając rozwód sąd orzeka, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Oznacza to, że w sentencji wyroku sąd stwierdza, że rozwód nastąpił z winy obojga małżonków, jednego z nich lub bez ich winy. Na zgodne żądanie małżonków sąd nie orzeka o winie – wówczas następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy. Jeżeli wyrok orzekający rozwód nie zawierał rozstrzygnięcia dotyczącego winy, nie można o niej rozstrzygać w osobnym procesie, dlatego też tak istotne jest podjęcie decyzji o tym, czy domagać się orzeczenia winy za rozkład pożycia małżeńskiego. Jej ustalenie ma wpływ na przesłanki, zakres oraz czas trwania obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami. Zgodnie bowiem z art. 56 § 2 KRO jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. W artykule przedstawione zostaną wybrane sytuacje, w których sąd rozwodowy orzeka o winie za rozkład pożycia oraz przykłady braku zawinienia.

Jakie działania małżonków są zawinione? Wprowadzenie

REKLAMA

Za zawinione uznaje się działania lub zaniechania małżonka będące wyrazem jego woli, które stanowią naruszenie obowiązków wynikających z przepisów prawa małżeńskiego (art. 23 KRO, art. 24 KRO i art. 27 KRO) lub zasad współżycia społecznego i prowadzą do trwałego oraz zupełnego rozkładu pożycia (szerzej zob. Pozew o rozwód bez orzekania o winie – wzór).

Warunkiem koniecznym do przypisania małżonkowi winy za rozkład pożycia jest istnienie związku przyczynowego pomiędzy jego zachowaniem a rozkładem pożycia
. Nie każde bowiem naruszenie obowiązków małżeńskich stanowić będzie o winie danego małżonka, lecz tylko to, które miało wpływ na spowodowanie (bądź utrwalenie) rozkładu pożycia małżeńskiego.

REKLAMA

Przykład:
Nie można uznać małżonka winnego niewierności małżeńskiej, jeżeli drugi z małżonków dowiedział się o tym i mimo to kontynuował pożycie przez kilkanaście kolejnych lat (por. orz. SN z 25.8.1960 r., 4 CR 190/60, OSN 1961, nr 3, poz. 86).

Przykłady zawinienia

1) naruszenie obowiązku wierności, przy czym pamiętać należy, że naruszeniem obowiązku wierności jest także takie zachowanie się małżonka, które sprawia pozory naruszenia tego obowiązku. W szczególności jest nim zachowanie się małżonka wobec osoby trzeciej wskazujące na nawiązanie między nimi więzi erotyczno-emocjonalnej mogące nasuwać podejrzenie zdrady małżeńskiej lub w inny sposób wykraczające poza granice postępowania zakreślone powszechnie przyjętymi normami obyczajowości i przyzwoitości.

WAŻNE!
Pragnienie małżonka posiadania dziecka, którego nie może mieć z pożycia małżeńskiego, nie usprawiedliwia jego zdrady małżeńskiej (por. uzasadnienie wyr. SN z 26.10.2000 r., II CKN 956/1999, LEX nr 45570).

REKLAMA

WAŻNE!
Nie stanowi cudzołóstwa gwałt, którego ofiarą padł współmałżonek, cudzołóstwa nie stanowi także stosunek odbyty przez współmałżonka z osobą trzecią w warunkach, w których nie mógł on zrozumieć znaczenia swojego postępowania.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

WAŻNE!
Związek jednego z małżonków z innym partnerem w czasie trwania małżeństwa, lecz po wystąpieniu zupełnego i trwałego rozkładu pożycia między małżonkami, nie daje podstawy do przypisania temu małżonkowi winy za ten rozkład (por. wyr. SN z 28.9.2000 r., IV CKN 112/00, LEX nr 44291).

2) zmiana religii przez jednego z małżonków, która może być – w konkretnych okolicznościach – uznana za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia (por. wyr. SN z 25.8.2004 r., IV CK 609/03, OSNC 2005, nr 7–8, poz. 139).

3) brak tolerancji dla odmiennych poglądów religijnych, politycznych czy społecznych współmałżonka – zwłaszcza wtedy, gdy wynikiem braku tolerancji jest ośmieszanie czy poniżanie współmałżonka.

4) stosowanie przemocy i agresywny stosunek do współmałżonka, który może wyrażać się w zniewagach słownych, poniżaniu godności osobistej, zniesławianiu czy naruszaniu nietykalności osobistej. Wszystkie tego rodzaju czyny prowadzą do rozkładu pożycia małżeńskiego. Nawet jednorazowy postępek małżonka wyrażający się w ciężkim znieważeniu, zniesławieniu, poniżeniu godności osobistej czy pobiciu może w określonych okolicznościach stać się przyczyną rozkładu pożycia.

5) niedozwolona reakcja jednego z małżonków na naganne zachowanie się drugiego, która może stanowić podstawę przypisania winy za rozkład pożycia małżeńskiego. Naganna reakcja małżonka na nieodpowiednie zachowanie się drugiego małżonka jest niedopuszczalna i może prowadzić do uznania współwiny w rozkładzie pożycia. Taką niewłaściwą reakcją może być np. urządzanie gorszących awantur lub bicie współmałżonka (por. wyr SN z 28.3.2003 r., IV CKN 1957/00, LEX nr 121734).

6) poniżanie współmałżonka poprzez odmawianie mu równego poziomu życia (por. orz. SN z 9.04.1953 r., II C 2911/52, LEX nr 293851).

7) zaniedbania w sferze współdziałania dla dobra rodziny, w tym zachowania małżonka polegające na częstym opuszczaniu wspólnego domu i wyjazdach do rodziców, nie zawsze spowodowanych postępowaniem drugiego małżonka, zaniedbywaniu w czasie pobytów u rodziców – trwających kilka, a niekiedy kilkanaście tygodni – obowiązków domowych, swobodnym określaniu daty powrotu do domu, zbyt emocjonalnym i niedojrzałym podejściu do wyłaniających się konfliktów (por. wyr. SN z 1.10.1997 r., I CKN 246/97, LEX nr 668911).

8) niechęć do podjęcia pracy zarobkowej przez jednego z małżonków, pomimo istnienia takiej możliwości, przeznaczanie majątku wspólnego wyłącznie na własne potrzeby.

9) uzależnianie pożycia od takich zachowań ze strony drugiego małżonka, które wywołują uzasadniony sprzeciw z jego strony (np. od dokonania określonych czynności faktycznych i prawnych w sferze majątkowej).

10) postawa egocentryczna i ambicjonalna oraz nieumiejętność rozwiązywania konfliktów, która w drastycznych przypadkach prowadzi do przemocy fizycznej (por. wyr. SN z 5.11.1999 r., III CKN 799/99, LEX nr 528139).

WAŻNE!
Wynikający z art. 23 KRO obowiązek współdziałania małżonków dla dobra rodziny wymaga od obojga czynienia sobie ustępstw i zachowania proporcji w realizacji sprzecznych zamierzeń (por. wyr. SN z 3.4.2003 r., V CK 423/02, LEX nr 583965).

11) porzucenie współmałżonka niewywołane uzasadnioną przyczyną, w tym opuszczenie żony w ciąży, nieinteresowanie się porodem.

12) brak lojalności jednego z małżonków wobec drugiego, wyrażający się np. „inspirowaniem” kontroli ZUS, inspekcji pracy i urzędu skarbowego u małżonka prowadzącego działalność gospodarczą, nieprzyzwoitym prowadzeniem procesu rozwodowego – dotyczy to w szczególności rozmyślnego przytaczania fałszywych twierdzeń ubliżających drugiemu małżonkowi.

13) zawiadomienie organów ścigania o popełnieniu przez małżonka przestępstwa, w wyniku którego nastąpiło wszczęcie postępowania karnego i uniewinnienie tego małżonka od danego czynu ALE jeżeli małżonek nie skorzystał z przysługującego mu prawa odmowy zeznań i złożył w charakterze świadka prawdziwe zeznanie obciążające współmałżonka, nie musi to uzasadniać ustalenia, że w ten sposób zawinił on rozkładowi pożycia małżeńskiego.

14) przesadna zazdrość, prowadzenie zaborczej kontroli i nieuzasadnione niczym ograniczanie współmałżonka, w szczególności jego kontaktów z rodziną (por. wyrok SA w Łodzi z 27.09.2017 r., I ACa 168/17, LEX nr 2387005).

15) niewłaściwe zachowanie się jednego z małżonków wobec matki drugiego z małżonków, przejawiające się w znieważaniu jej i biciu, a tym bardziej w nastawaniu na jej życie (por. orz. SN z 13.9.1950 r., C. 335/50, NP 1951, nr 11, s. 46).

16) odmowa pożycia fizycznego. Niewypełnienie przez jednego z małżonków obowiązku utrzymywania więzi fizycznej nie daje podstaw do dochodzenia jego przymusowego wykonania, pociąga jednak za sobą możliwość zastosowania swego rodzaju sankcji pośrednich, np. w postaci przypisania winy za rozkład pożycia małżonków w postępowaniu o rozwód.

17) nałogi (w tym alkoholizm, narkomania, hazard i uzależnienie od Internetu) – wśród form uzależnienia od Internetu wymienia się uzależnienie od relacji wirtualnych, co definiowane jest jako potrzeba nawiązywania relacji przyjacielskich lub intymnych za pośrednictwem Internetu. Zaangażowanie małżonka w taką formę relacji prowadzić może do osłabienia, a nawet ustania więzi małżeńskich.

Przykłady braku zawinienia

1) opuszczenie mieszkania przez małżonka będącego ofiarą przemocy domowej lub czyniącego tak z innych obiektywnie ważnych powodów nie powoduje uznania go za winnego rozkładu pożycia (por. wyr. SA w Katowicach z 13.5.2005 r., I ACa 2184/04, LEX nr 151748).

2) odmowa współżycia fizycznego przez małżonkę, nad którą mąż się znęcał, nie stanowi zawinionej przez nią przesłanki rozkładu pożycia małżeńskiego (por. wyr. SA w Gdańsku z 20.5.2009 r., I ACa 368/09, POSAG 2009, nr 1, poz. 16).

3) niedobór seksualny może stanowić niezawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego tylko wtedy, gdy jest znaczny i gdy małżonek – mimo podejmowanych możliwych starań – nie jest w stanie zlikwidować jego skutków.

4) przyjęcie na skutek wspólnych uzgodnień stron zwiększonej aktywności zawodowej jednego z małżonków i towarzyszących jej naturalnych konsekwencji w postaci zmniejszonego czasu dla rodziny, nie może stanowić okoliczności przemawiającej za uznaniem tej aktywności za przyczynę znaczącego oddalania się od siebie małżonków. Podział obowiązków opierający się na tym, że głównym żywicielem rodziny jest jeden małżonek i w efekcie poświęca się on pozyskiwaniu środków finansowych pozwalających na godne życie stron, w tym budowę domu, a drugi małżonek zajmuje się domem i wychowaniem dzieci, nie może uchodzić za okoliczność obciążającą pierwszego z nich w zakresie winy za rozkład pożycia małżeńskiego, gdyż taki podział obowiązków był rezultatem poczynionych przez strony ustaleń, które wspólnie akceptowali (por. wyr. SA w Poznaniu z 1.2.2019 r., I ACa 342/18, LEX nr 2669805).

5) zwykła troska małżonka o byt dorosłych dzieci z poprzedniego małżeństwa nie może – co do zasady – stanowić o zawinieniu rozkładu pożycia w późniejszym małżeństwie.

6) choroba, niemoc płciowa.

7) za niezawinioną przyczynę rozkładu pożycia uznaje się bezpłodność (por. orz. SN z 10.3.1951 r., C 48/51, LEX nr 293955) ALE zatajenie przed współmałżonkiem faktu bezpłodności należy uznać za brak szczerości i lojalności rozpatrywany w kategoriach zawinienia.

WAŻNE!
W orzecznictwie przyjmuje się, że okoliczność, który z małżonków ponosi winę „większą”, a który „mniejszą” nie ma znaczenia. Podstawą stwierdzenia winy małżonka jest bowiem ustalenie, że jego zachowanie przyczyniło się do powstania lub pogłębienia rozkładu. Obojętne dla oceny winy jest to, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do tego. Nierówny stopień winy małżonków nie stanowi przeszkody do uznania ich współwinnymi rozkładu pożycia. Małżonek, który zawinił jednej z wielu przyczyn rozkładu, musi być uznany za współwinnego, chociażby drugi małżonek dopuścił się wielu i to cięższych przewinień (por. wyr. SN z 29.6.2000 r., V CKN 323/00, LEX nr 52485; wyr. SN z 24.5.2005 r., V CK 646/04, LEX nr 180827).

WAŻNE!
Możliwość przypisania małżonkowi winy w rozkładzie pożycia jest wyłączona w razie jego niepoczytalności, a także w wypadku przemijających nawet zakłóceń psychicznych, jeżeli w tych stanach dopuścił się on działania lub zaniechania, które doprowadziło do powstania zupełnego i trwałego rozkładu pożycia.

dr Daniela Wybrańczyk

***

Konkurs Kancelaria Przyjazna Dziecku

Zapraszamy środowisko adwokatów i radców prawnych do włączenia się w akcję propagowania i stosowania zasad, mających na celu zminimalizowanie negatywnych emocji, jakie towarzyszą dziecku podczas procedur prawnych związanych z rozstaniem rodziców. Konkurs organizowany jest przez Komitet Ochrony Praw Dziecka w ramach projektu „Standardy pomocy dziecku w sytuacji rozstania rodziców”. Patronat nad konkursem objął portal Infor.pl.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Sondaż partyjny na dzisiaj: Wyrównany wyścig KO i PiS. Konfederacja trzecią siłą

Gdyby wybory parlamentarne odbyły się w najbliższą niedzielę, na Koalicję Obywatelską oraz Prawo i Sprawiedliwość zagłosowałoby po 28,8 proc. wyborców – wynika z sondażu przeprowadzonego przez pracownię Opinia24. To pokazuje, że rywalizacja między tymi ugrupowaniami nadal pozostaje niezwykle zacięta.

Pełnopłatny urlop na opiekę nad chorym psem – to się naprawdę dzieje [przełomowy wyrok sądu]

W aktualnie obowiązujących przepisach kodeksu pracy nie zostało przewidziane zwolnienie od pracy czy urlop, celem sprawowania opieki nad chorym pupilem, nawet jeżeli – ze względu na jego stan zdrowia – wymagałby on całodobowej obecności opiekuna. Okazuje się jednak, że w pewnych okolicznościach – jeżeli właściciel psa, celem sprawowania nad nim opieki, skorzystał z urlopu bezpłatnego – możliwe jest odzyskanie przez niego równowartości 100 proc. utraconego przez niego, z powyższego powodu, wynagrodzenia. Orzekł o tym Sąd Rejonowy w Płońsku.

Rząd potwierdza: Opiekun osoby niepełnosprawnej bez odsetek od świadczenia pielęgnacyjnego. Zwrot. Świadczenie wspierające [stopień znaczny]

Panie redaktorze! Dlaczego nikt nie pisze i o tym się nie mówi o odsetkach, które trzeba było zapłacić za te miesiące które pobierało się świadczenie pielęgnacyjne i które trzeba było zwrócić do MOPS.

ZUS: Zbędne drugie przeliczenie emerytury. Dlatego tylko raz stosuje się tabele średniego średniego dalszego trwania życia

REKLAMA

Zasiłek pielęgnacyjny z MOPS, dodatek z ZUS i termin na wniosek [Wyrok NSA]

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, iż 3-miesięczny termin na złożenie wniosku o zasiłek pielęgnacyjny nie ulega zawieszeniu na czas przysługiwania osobie niepełnosprawnej innego, konkurencyjnego świadczenia. W tym przypadku chodziło o dodatek pielęgnacyjny.

500 plus dla małżeństw z 50-letnim stażem? Nowe świadczenie jest już coraz bliżej!

Czy pary z 50-letnim stażem małżeńskim otrzymają jednorazowe wsparcie finansowe od państwa? Trwają intensywne prace nad petycją dotyczącą tzw. „500 plus dla małżeństw” – nowego świadczenia, które miałoby docenić trwałość długoletnich związków. Sejmowa Komisja Petycji analizuje projekt ustawy przewidujący wypłaty od 5000 do nawet 8000 zł w zależności od liczby wspólnie przeżytych lat.

Sąd nakazał przeliczenia emerytury. ZUS to zrobił, ale odliczył wcześniej pobrane emerytury

Infor.pl udostępnia czytelnikom miejsce na naszym portalu. Dziś list czytelnika, który od dekady toczy (z niezadawalającym efektem) boje o ponowne przeliczenie swojej emerytury. Ponowne przeliczanie emerytur stało się medialnym tematem po słynnych wyroku TK z 4 czerwca 20224 r. (słynnym bo daje podwyżki emerytury i wyrównania nawet do 64 000 zł dla około 200 000 osobom, ale nie można z tego skorzystać bez pojedynku z ZUS w sądzie bo wyrok nie jest opublikowany w Dzienniku Ustaw). Nasz czytelni walczy o przeliczenie emerytury dużo wcześniej niż pojawił się ten wyrok. Oto jego historia.

O ile wzrośnie świadczenie pielęgnacyjne w 2026 roku?

Opiekunowie osób z niepełnosprawnościami czekają na ostateczną decyzję rządu w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia. To właśnie od wzrostu minimalnej płacy zależy kwota świadczenia pielęgnacyjnego w 2026 roku.

REKLAMA

375 zł miesięcznie dla wdów i wdowców? Senat rozpatruje nowelizację ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej

W Senacie procedowana jest petycja, która zakłada przyznanie wdowom i wdowcom po działaczach opozycji antykomunistycznej świadczenia w wysokości 375 zł miesięcznie. To zmodyfikowany postulat, który zyskał poparcie Urzędu ds. Kombatantów. Trwają konsultacje z resortami finansów i rodziny.

Komunikat ZUS: Te emerytki po 65 urodzinach będą miały z urzędu podwyższoną emeryturę. Po przeliczeniu więcej nawet o kilkaset złotych miesięcznie

ZUS informuje, że kobiety pobierające okresową emeryturę kapitałową po osiągnięciu męskiego powszechnego wieku emerytalnego (65 lat) będą miały z urzędu przeliczone świadczenie. Na przeliczeniu mogą zyskać nawet kilkaset złotych miesięcznie.

REKLAMA