REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Testament bez prawa do zachowku? To możliwe, ale nie zawsze skuteczne

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wioleta Matela-Marszałek
Autorka licznych publikacji o tematyce prawnej
Jak w testamencie pozbawić zachowku?
Jak w testamencie pozbawić zachowku?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Wielu z nas pamięta o możliwości dokonania w testamencie wydziedziczenia. Trzeba jednak wiedzieć, iż pozbawienie krewnego zachowku nie zawsze jest skuteczne. Od czego to zależy? Jakie są orzeczenia sądów?

rozwiń >

Na czym polega wydziedziczenie?

Wydziedziczenie to pozbawienie zachowku. Rozwiązanie to dotyczy zatem tylko określonych osób bliskich spadkodawcy: jego małżonka, zstępnych (dzieci, wnuków itp..) oraz rodziców. Co istotne, wydziedziczenia można dokonać tylko w testamencie.

REKLAMA

Wydziedziczenie jedynie z określonych przyczyn

Nie każdy powód uprawnia do wydziedziczenia. Przepisy wymieniają tu tylko trzy.

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

• wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

• dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Stanowi o tym art. 1008 Kodeksu cywilnego.

Czym jest uporczywe niedopełnianie rodzinnych obowiązków?

Najwięcej problemów interpretacyjnych rodzi trzecia z przesłanek w postaci uporczywego niedopełniania obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy. Tutaj ważny jest całokształt danej sprawy.

Przykład

„Uporczywym niedopełnieniem obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy, będącym podstawą wydziedziczenia w rozumieniu art. 1008 pkt 1 i 3 k.c. jest długotrwałe lub wielokrotne zaniedbywanie potrzeb materialnych i emocjonalnych spadkobiercy lub postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, co oznacza, że zachowanie uprawnionego musi być obiektywnie naganne. Istnienie takiej sytuacji, że pomoc i świadczenia przynależne do obowiązków rodzinnych, nie były spełniane - nie wystarcza dla oceny, że zstępny uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Z właściwej wykładni art. 1008 pkt 3 k.c. wynika, że chodzi o taki stan, że pomimo istnienia takiej potrzeby i oczekiwania spadkodawcy, zstępny uporczywie odmawia realizacji tych obowiązków” – tak uznał na przykład Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 22 września 2020 r. (V ACa 174/20).

Przykład

„Gdyby nawet uznać pewne zachowania zmarłego za niewłaściwe w stosunku do dzieci, to w orzecznictwie wyrażono podzielany przez Sąd Okręgowy pogląd, iż całkowite i długotrwałe zerwanie ze spadkodawcą przez uprawnionego do zachowku charakterystycznej dla stosunków rodzinnych więzi uczuciowej nie może stanowić podstawy do wydziedziczenia, jeżeli nastąpiło wyłącznie z winy spadkodawcy - nie można bowiem wywodzić dla siebie skutków prawnych ze swego niegodziwego zachowania (por. uzasadnienie wyroku SN z 23.03.2018 r., I CSK 424/17)” - uzasadnił z kolei Sąd Okręgowy w Olsztynie w wyroku z 14 sierpnia 2018 r. (IX Ca 1206/17).

Przyczyna wydziedziczenia musi wynikać z treści testamentu

Zgodnie z art. 1009 Kodeksu cywilnego, przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. W przeciwnym razie wydziedziczenie nie będzie skuteczne.

Sądy często podkreślają, iż posłużenie się przy określeniu przyczyny wydziedziczenia jedynie sformułowaniem ustawowym nie jest wystarczające. W praktyce zatem spadkodawca powinien opisać w testamencie przykłady zachowań, które wypełniają przesłanki wydziedziczenia.

Przykład

„Testament (…) nie zawierający żadnych zarzutów pod adresem uprawnionego do zachowku czy też opisów jego nagannych postępowań, mimo że posiada formę testamentu notarialnego, nie może stanowić skutecznej podstawy do wydziedziczenia. Nie spełnia bowiem koniecznych wymogów opisanych w art. 1008 i 1009 k.c.” – podkreślił Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z 31 lipca 2015 r. (III Ca 639/15).

Przyczyna wydziedziczenia tylko prawdziwa

Ważne też, aby przyczyna wydziedziczenia istniała w rzeczywistości.

Przykład

„Zasada, że w procesie wykładni testamentu prymat stanowi wola spadkodawcy, nie może prowadzić do wydziedziczenia spadkobiercy na podstawie przyczyny nieprawdziwej, bądź takiej, która nie uzasadnia wydziedziczenia. Wyjątkowość instytucji wydziedziczenia polega zarówno na tym, że pozbawia ona uprawnionego nie tylko prawa do zachowku, ale również powołania go do spadku” – przypomniał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku 2 sierpnia 2019 r. (I ACa 824/18).

Co z przebaczeniem?

Otóż spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych. W takim przypadku przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Podsumowanie

Jak zatem widać, aby wydziedziczenie było skuteczne, to:

  • musi być dokonane tylko w ważnym testamencie;
  • może być zastosowane tylko z przyczyn wymienionych w 1008 k.c.;
  • musi rzeczywiście istnieć w dacie sporządzenia testamentu;
  • przyczyna powinna wynikać z treści testamentu;
  • przyczyna nie może być wybaczona.

Brak tylko jednej z powyższych okoliczności będzie skutkował nieważnością wydziedziczenia.

Ważne

Bezpodstawne wydziedziczenie nie pozbawia prawa do zachowku

To czy wydziedziczenie było skuteczne bada sąd w postępowaniu o zachowek.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j. t. Dz. U. z 2024 r., poz. 1061; ost. zm. Dz. U. z 2024 r., poz. 1237)

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Andrzej Duda rozważa powrót jako premier? „To nie narusza godności prezydenta”

Po zakończeniu drugiej kadencji Andrzej Duda nie wyklucza powrotu do czynnej polityki – nawet jako premier. W rozmowie z Radiem Wnet zaznaczył, że obejmie funkcję, która „nie narusza godności” byłej głowy państwa. A szef rządu? Jego zdaniem – jak najbardziej godny kierunek.

Chcą orzeczeń na stałe a nie tylko nowej funkcjonalności w mLegitymacja ON (Osób z Niepełnosprawnościami)

No nie da się ukryć, że osoby z niepełnosprawnościami czują rozgoryczenie po tym jak ogłoszono, że będzie istniał wykaz chorób, który uprawnia do otrzymania orzeczenia o niepełnosprawności na stałe, a po wydaniu rozporządzenia okazało się, że wcale tak nie będzie! Wprawdzie wydłużono okres obowiązywania orzeczeń, ale niezgodnie z zapowiedziami Łukasza Krasonia. Można powiedzieć, że na pocieszenie, chociaż to marne pocieszenie, na stronie Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych czytamy o nowej funkcjonalności w mLegitymacja ON (Osób z Niepełnosprawnościami). Co to da?

WZON: Tylko 62 punkty. Od 13 lat nie wychodzę sama z domu, mam zanik mięśni, zaburzenia równowagi, kroku nie zrobię, przewracam się, straszne bóle, wykręcanie stóp, choroba postępuje

Do redakcji Infor.pl przychodzą kolejne listy osób niepełnosprawnych (stopień znaczny, orzeczenie przyznane na stałe), które oceniają, że zostały poszkodowani przez WZON w zakresie świadczenia wspierającego. Pomimo kalectwa trwającego wiele lat (albo od urodzenia) osoby te zostają uznane za samodzielne w stopniu wykluczającym przyznanie świadczenia wspierającego.

500 plus dla małżeństw coraz bliżej? Jest już projekt ustawy, którym zajmie się Senacka Komisja Petycji

Już 10 czerwca br. Komisja Petycji Senatu pochyli się nad obywatelską propozycją wprowadzenia dodatku „500 plus dla małżeństw”, nagradzającego trwałość związków małżeńskich. Podczas posiedzenia po raz pierwszy zaprezentowany zostanie projekt ustawy przygotowany przez Biuro Legislacyjne Senatu – alternatywny wobec dotychczasowej petycji, której autorem jest mecenas Eugeniusz Szymala.

REKLAMA

Sąd: Przejście na emeryturę w 2012 r. nie daje prawa do ponownego jej przeliczenia

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. dał kilkuset tysiącom emerytów nadzieję na ponowne przeliczenie emerytur. Bo pomniejszono im emerytury przez emerytury wcześniejsze. Wszyscy wiedzą, że wyrok nie będzie opublikowany w Dzienniku Ustaw, co oznacza, że ZUS nie może go zastosować. I trzeba iść do sądu. Jednak do sądu niekiedy idą emeryci, których ZUS nie pokrzywdził - nie obniżył emerytury bo już na niej byli przed wejściem w życie niekorzystnego przepisu.

Prezydent elekt nadal kieruje IPN. Karol Nawrocki między dwoma urzędami

Choć Karol Nawrocki został ogłoszony prezydentem elektem RP, wciąż pełni obowiązki prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. Oficjalnie urząd prezydenta obejmie dopiero 6 sierpnia, a do tego czasu łączy obowiązki szefa IPN z przygotowaniami do prezydentury. Kiedy ruszy procedura wyboru jego następcy w Instytucie? Rzecznik IPN na razie unika jednoznacznej odpowiedzi.

Jeszcze przed wydaniem wyroku sąd pracy poinformował o możliwym wyniku rozprawy

Jak to jest z tymi sądami pracy? W praktyce różnie. Przytaczamy jednak ciekawą regulację z kodeksu postępowania cywilnego - dającą sądowi możliwość uprzedzenia o wyniku sprawy. Czy zatem pracownik albo pracodawca szybciej dowie się, że wygra albo przegra sprawę - tak, w pewnym sensie tak.

Czy rząd Tuska 11 czerwca 2025 r. uzyska wotum zaufania? Komentarze polityków i politologa

W środę 11 czerwca 2025 r. Sejmy będzie rozpatrywał wniosek o wotum zaufania dla rządu Donalda Tuska. Czy wotum zaufania zostanie uchwalone? Już dwa razy premierowi się udało. Jak inni politycy komentują wniosek o wotum zaufania? Co myśli na ten temat politolog?

REKLAMA

Darowizna z zagranicy bez podatku w Polsce? Nowa interpretacja KIS rozwiewa wątpliwości

Obywatelka Białorusi otrzymała gotówkę od rodziców za granicą. Czy musi zapłacić podatek w Polsce? Dyrektor KIS w interpretacji potwierdził: darowizna nie podlega opodatkowaniu. To ważna informacja dla cudzoziemców mieszkających w Polsce bez stałego pobytu i obywatelstwa.

Wypłata 800 plus do końca sierpnia z wyrównaniem 2400 zł

Osoby, które złożą wniosek o 800 plus w czerwcu 2025 r., otrzymają świadczenie do końca sierpnia z wyrównaniem za lipiec i czerwiec. Kiedy najlepiej składać wnioski o świadczenie wychowawcze? Ile wniosków o 800 plus na nowy okres świadczeniowy wpłynęło do ZUS?

REKLAMA