REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy relacje rodzinne mogą wpłynąć na wysokość zachowku?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wioleta Matela-Marszałek
Autorka licznych publikacji o tematyce prawnej
Czy relacje rodzinne mogą wpłynąć na wysokość zachowku?
Czy relacje rodzinne mogą wpłynąć na wysokość zachowku?
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Zdarza się, iż o zachowek upominają się członkowie rodziny, którzy za życia nie interesowali się spadkodawcą albo nie mieli z nim dobrego kontaktu. Czy w takiej sytuacji można powoływać się na zasady współżycia społecznego? Kiedy sąd może zdecydować o zmniejszeniu należnego zachowku?

Komu przysługuje zachowek?

Zachowek jest ważnym uprawnieniem najbliższych członków rodziny spadkodawcy. O zapłatę zachowku mogą wystąpić: zstępni (czyli dzieci, wnuki, prawnuki), małżonek i rodzice spadkodawcy, którzy dziedziczyliby z ustawy. Pozostali członkowie rodziny np. rodzeństwo nie należą do kręgu osób, którym przysługuje zachowek. Ponadto w każdym prawo to uzależnione jest od tego kto faktycznie dziedziczyłby z ustawy.

REKLAMA

Przykład

Pani Zofia na mocy testamentu cały swój spadek przekazała córce, nikogo nie wydziedziczyła. W chwili jej śmierci żyje jeszcze mąż, syn i matka. Gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego, to spadek w pierwszej kolejności należałby się mężowi i synowi. I to właśnie oni mogą w tej sytuacji domagać się zachowku.

Rodzice zatem najczęściej będą mogli zażądać zachowku, w sytuacji gdy spadkodawca nie miał dzieci czy wnuków.

Zachowek wynosi ½ wartości udziału spadkowego, który przypadałby spadkodawcy. Jeżeli jednak jest nim osoba trwale niezdolna do pracy albo małoletnia, to zachowek jest wyższy i wynosi 2/3 przysługującego udziału.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Czy można obniżyć zachowek ze względu na zasady współżycia społecznego?

REKLAMA

W orzecznictwie podkreśla się, iż takie rozwiązanie jest dopuszczalne. „W sprawie o zachowek nie jest wyłączone obniżenie wysokości należnej z tego tytułu sumy na podstawie art. 5 k.c.” - uznał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 maja 1981 r. (sygn. III CZP 18/81).

Wskazane w art. 5 Kodeksu cywilnego zasady współżycia społecznego są pojęciem ogólnym. Nie zostały ustawowo zdefiniowane, nie ma też katalogu takich norm. Przyjmuje się, iż są to podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania.

Sądy podkreślają wyjątkowy charakter miarkowania zachowku w oparciu o art. 5 k.c. Wszystko przez charakter samego prawa do zachowku. Jest to przecież instytucja, która ma chronić osoby najbliższe spadkodawcy przed całkowitym pozbawieniem ich schedy.

Sąd powinien zatem bardzo dokładnie i ostrożnie badać taką sprawę. Ciężar udowodnienia postępowania niezgodnego z zasadami współżycia społecznego spoczywa tu – zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego - na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W praktyce będzie to pozwany w sprawie o zachowek.

Obniżenie zachowku na podstawie art. 5 k.c. [PRZYKŁADY]

Poniżej przykładowe orzeczenia sądów:

Przykład

„Słusznie przy tym zauważył Sąd I instancji, że przy zarzucie nadużycia roszczenia o zachowek chodzi o takie rażąco naganne zachowania uprawnionego do zachowku, które powodują, że przyznanie pełnej należności z tytułu zachowku kłóciłoby się ze społecznym odczuciem sprawiedliwości, co nie miało miejsca w niniejszej sprawie. Ponadto Sąd Rejonowy trafnie wskazał, iż przyczyną osłabienia relacji pomiędzy spadkodawcą a powodami był fakt porzucenia przez spadkodawcę żony i rodziny i związania się z pozwaną w czasie kiedy powodowie byli jeszcze małoletnimi dziećmi. Zatem to działania spadkodawcy wpłynęły w sposób bezpośredni na osłabienie więzi rodzinnych oraz relacji z powodami. Jak wskazał Sąd Rejonowy powodowie mieli słuszne i usprawiedliwione poczucie krzywdy wynikające z opuszczenia rodziny przez ojca co rzutowało na kształt późniejszej jego relacji z nimi. W tych okolicznościach nie sposób przypisać powodom rażąco nagannego zachowania wobec spadkodawcy które mogłoby stanowić podstawę do obniżenia zachowku” – stwierdził na przykład Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z 25 października 2024 r. (II Ca 1739/23).

Przykład

„Innymi słowy powódki uznały się za pokrzywdzone pozbawieniem ich prawa do zachowku po swojej babce, o której przypomniały sobie dopiero po jej śmierci. W większej części ich dorosłego życia nie kontaktowały się ze spadkodawczynią (pomijając przypadkowe spotkania), nie interesowały jej stanem zdrowia, nie pamiętały o jej urodzinach czy w czasie obchodzonych świąt. Przez wiele lat przed śmiercią spadkodawczyni, jeśli był jakiś kontakt ze spadkodawczynią, to przypadkowy. Były to więc osoby bliskie wyłącznie w kodeksowym rozumieniu. Ustawodawcy w art. 991 k.c. za cel przyświecała ochrona osób bliskich spadkodawcy, ochrona więzi rodzinnych łączących go z najbliższymi członkami rodziny. W ocenie sądu nie chodziło przy tym o więzi czysto prawne wynikające li tylko z samego faktu istnienia pokrewieństwa. Relacje rodzinne mają, a przynajmniej mieć powinny, charakter dwustronny i oparte być powinny na zasadach przynajmniej przybliżonej wzajemności. Jeżeli dana osoba nie dba o relacje z najbliższą rodziną, nic do nich nie wnosi i nie daje niczego od siebie, nie może następnie domagać się realizacji obowiązków rodzinnych od drugiej strony. Jeżeli zachowek ma chronić więzi rodzinne, to te muszą najpierw istnieć. W ocenie sądu, w realiach rozpoznawanej sprawy, domaganie się zachowku od pozwanej, która wyłącznie własnym staraniem i przy zaangażowaniu własnych środków doprowadziła do tego, że do masy spadkowej po jej matce, w ogóle wszedł jakikolwiek składnik majątkowy, przez powódki, które traktowały babcię jako osobę niemal obcą, nie interesując się nią w ogóle, kłóci się z jakimkolwiek poczuciem sprawiedliwości”. To z kolei fragment uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni (wyrok z 3 grudnia 2024 r., sygn. I C 142/24).

Przykład

„Zdaniem Sądu, postępowanie powódki, która występuje o zachowek po zmarłym dziadku, z którym nie miała żadnego kontaktu i w zasadzie niezbyt dobrze go znała, jest w ustalonym w niniejszej sprawie stanie faktycznym ewidentnie sprzeczne z nakazem kierowania się dobrymi obyczajami i dobrą wiarą, a także przekonaniem, że dbając o swój interes nie krzywdzi się innych – te nakazy wpisują się w powszechnie obowiązujące i podstawowe zasady współżycia społecznego (por. przepis art. 5 k.c.).” – stwierdził przykładowo Sąd Rejonowy w Kwidzynie w wyroku z 22 kwietnia 2024 r., I C 751/23.

Przykład

„Oceniając relacje powoda ze spadkodawczynią, jak również wzajemne relacje stron Sąd nie znalazł żadnych podstaw do ograniczenia należnego powodowi zachowku. Jak wynika ze zgodnych w tym względzie zeznań stron stosunki powoda ze spadkodawczynią nie odbiegały od przeciętnych relacji łączących syna z matką. Powód regularnie odwiedzał matkę, uczestniczył we wspólnym celebrowaniu świąt czy uroczystościach rodzinnych, dokładał się do współfinansowania kosztów zatrudnienia opiekunki. Podobnie, co przyznały strony, także ich wzajemne relacje do czasu wystąpienia przez powoda z roszczeniem o zachowek układały się poprawnie” – uzasadniał Sąd Rejonowy w Gdyni w wyroku z 23 września 2024 r. (I C 50/22).

Podsumowanie

Zmniejszenie przysługującego zachowku ze względu na naganne zachowanie osoby do niego uprawnionej jest możliwe. To czy sąd uzna je za właściwe będzie zależało od danej sytuacji.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Konklawe rozpocznie się 7 maja

Agencja Ansa poinformowała, że konklawe, które wybierze następcę papieża Franciszka, rozpocznie się 7 maja. Decyzja w tej sprawie zapadła w poniedziałek po kongregacji kardynałów, obradujących w okresie wakatu w Stolicy Apostolskiej.

Napisali do premiera bo ZUS przetrzymuje ich 300 000 - 640 000 zł składek emerytalnych. I nie wypłaca emerytur

Jaki problem ma rozwiązać Donald Tusk? Za okres pracy po skończeniu służby składki mundurowych są przymusowo pobierane przez ZUS (jak od każdego pracownika cywilnego) i …. wieczyście przepadają w ZUS. Przepadają w tym znaczeniu, że pracujący emeryt nigdy nie otrzyma świadczeń emerytalnych od tych składek. Jedynie emerytom, których limit emerytury nie przekracza wskaźnika 75%, składki w ZUS mogą zwiększyć emeryturę mundurową. Zasady „wieczysty przepadek składek ZUS powyżej limitu 75%” dotyczy tylko tych emerytów, którzy rozpoczęli służbę przed 1999 r. (ściślej przed 2 stycznia 1999 r.). Szacuje się liczbę emerytów poszkodowanych na około 200 000. Dlatego ich przedstawiciele skierowali do premiera petycję (data dokumentu 2 kwietnia 2025 r.).  

Skrócenie czasu pracy w Polsce. Do 30 czerwca 2025 r. MRPiPS ogłosi zasady i warunki naboru do pilotażu krótszego czasu pracy. Nabór do pilotażu ruszy po wakacjach

Skrócenie czasu pracy w Polsce. MRPiPS ma nadzieję, że pilotaż ruszy jeszcze w 2025 r. Obecnie, dobowy czas pracy pracownika nie może przekraczać 8 godzin, a tygodniowy – przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy. Resort rodziny i pray od dłuższego czasu analizował możliwość skrócenia czasu pracy. Ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zapowiedziała pilotaż, na który zostanie przeznaczone 10 mln zł z Funduszu Pracy.

Kiedy matury 2025? Dokładny harmonogram

Centralna Komisja Egzaminacyjna przygotowała oficjalny harmonogram egzaminów maturalnych na rok 2025. Sprawdź, kiedy odbędą się egzaminy pisemne i ustne w terminie głównym, dodatkowym i poprawkowym — zarówno w formule 2023, jak i formule 2015.

REKLAMA

Konklawe 2025. Jak będzie wybierany nowy papież? Eligo in Summum Pontificem ...

Po pogrzebie papieża Franciszka kardynałowie wznawiają 28 kwietnia 2025 r. w Watykanie kongregacje, czyli obrady, których celem jest przygotowanie konklawe. Obecnie najważniejszym zadaniem jest wyznaczenie daty jego inauguracji. Nieoficjalnie wiadomo, że kardynałowie są za tym, by zaczęło się ono 5 lub 6 maja. Konklawe musi rozpocząć się między 15. a 20. dniem od śmierci papieża.

Jest kilka sposobów na usunięcie z umowy kredytu klauzuli zmiennego oprocentowania opartej o WIBOR. Polemika prawników – mecenas Stalski odpowiada mecenasowi Wandzlowi

Podczas spektaklu, sztukmistrz odwraca uwagę publiczności gestem jednej ręki, a drugą wykonuje swoją sztuczkę. Lubimy iluzję, bo pozwala nam na odskocznię od prozy życia codziennego. Tymczasem z informacjami krążącymi w debacie publicznej jest zgoła inaczej niż w trakcie spektaklu magii. Zamiast rozsiąść się wygodnie i delektować się pokazem, chodzi o to, aby nie dać się zwieść temu, czym próbuje się odwrócić naszą uwagę.

Wybory Prezydenta RP 2025 r.: cisza wyborcza

Czym jest cisza wyborcza? Kiedy rozpoczyna się cisza wyborcza? Ile trwa cisza wyborcza? Co grozi za jej złamanie? Co z plakatami rozwieszonymi przed rozpoczęciem ciszy wyborczej? Gdzie zgłaszać naruszenie ciszy wyborczej?

Jedno z pierwszych orzeczeń sądów powszechnych po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. SK 140/20 jest już prawomocne

Jedno z pierwszych orzeczeń sądów powszechnych, które odnosiło się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20 jest już prawomocne. Chodzi o wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 lipca 2024 r. VI U 528/24.

REKLAMA

Milion kobiet oszukanych na emeryturach. Straciły nawet 70% podwyżki – teraz czas na sądy, RPO i Trybunał Konstytucyjny

Chodzi o kobiety z dwudziestu roczników, które w 1999 r. nie wybrały OFE i z tego powodu – nie mogły lub nie będą mogły skorzystać z prawa do ponownego przeliczenia wysokości ich emerytury, po osiągnięciu 65 roku życia, na podstawie art. 26c ustawy FUS (który wszedł w życie wiele lat po tym, jak podejmowały one decyzję co do OFE). Kobiety, które wybrały OFE (i w związku z tym – ZUS prowadzi im subkonto) na podstawie ww. przepisu – mogą natomiast uzyskać podwyżkę emerytury o nawet 71,2% (na przestrzeni lat 2017-2023: średnio o 54,4%). Poszkodowane emerytki, nie powinny pozostawać bezczynne – jest kilka sposobów na dochodzenie przez nie swoich praw.

Dzięki ERPO wiele osób ma wyższą emeryturę i rentę [co to, dla kogo i o co wnioskować?]

Emeryci i renciści mogą mieć wyższe świadczenia z ZUS, także w 2025 r. Prostym sposobem na to jest złożenie wniosku o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego, zatem złożenie do ZUSu wniosku ERPO. Oczywiście na każdy kwalifikuje się do takiej podwyżki. Analizujemy kto, kiedy i o co powinien wnioskować- bo opcji jest dużo.

REKLAMA