Tematy - Akt oskarżenia

Zapisz się na newsletter

Wpisz poprawny e-mail

Nie każde przestępstwo ścigane jest z urzędu. W polskim prawie karnym istnieje grupa czynów, w których to sam pokrzywdzony musi wystąpić w roli oskarżyciela – składając do sądu prywatny akt oskarżenia. Jakie to przestępstwa? Jak wygląda procedura?

Zdarza się, że akt oskarżenia nie zostaje doręczony oskarżonemu. Jakie są skutki takiej sytuacji?

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich nowelizacja Kodeksu postępowania karnego, która weszła w życie 5 października 2019 r., utrudnia wniesienie prywatnego aktu oskarżenia. RPO prosi Senat o inicjatywę zmiany prawa.

Naruszenie nietykalności cielesnej dziecka może polegać nie tylko na uderzeniu go, ale również opluciu, czy też spoliczkowaniu. Można uznać, że naruszenie nietykalności cielesnej uregulowane w Kodeksie karnym stanowi prawny zakaz bicia dzieci.

REKLAMA

Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii posiadanie narkotyku w znikomej ilości nie stanowi przestępstwa. Kiedy ilość narkotyku można uznać za śladową?

Merytoryczna kontrola aktu oskarżenia oznacza zasadniczo kontrolę przez sąd zasadności i słuszności aktu oskarżenia. Kontrola taka może mieć dwojaki charakter: może być kontrolą uprzednią (dokonaną przed otwarciem przewodu sądowego tj. przed odczytaniem aktu oskarżenia) lub kontrolą następczą (dokonywaną w toku postępowania sądowego). Należy mieć też na uwadze, że sam wyrok wydawany przez sąd również jest odniesieniem się do treści i zarzutów aktu oskarżenia.

Po otrzymaniu aktu oskarżenia Prezes Sądu dokonuje jego analizy pod kątem wymagań formalnych (tzw. kontrola formalna) a następczo dokonuje tzw. kontroli merytorycznej aktu oskarżenia. Polega to na jego analizie w kontekście zebranego w sprawie materiału dowodowego. Prezes Sądu może wydać zarządzenie o skierowaniu sprawy na posiedzenie celem sprawdzenia, czy sprawy nie należy umorzyć z powodu oczywistego braku podstaw oskarżenia.

Jedna z różnic pomiędzy śledztwem a dochodzeniem zasadza się na podziale podmiotów, które mogą prowadzić wskazane formy postępowań przygotowawczych. Analiza kto może prowadzić dochodzenie zostanie przedstawiona poniżej.

REKLAMA

Sąd nie jest związany w sposób mechaniczny pełną treścią aktu oskarżenia, tzn. kwalifikacją prawną zarzutów lub opisem czynu i może te elementy aktu oskarżenia zmodyfikować. Tym co wiąże Sąd jest natomiast samo zdarzenie historyczne będące podstawą tego aktu.

Każdy akt oskarżenia wnoszony przez oskarżyciela podlega wstępnej kontroli tzw. formalnej, która weryfikuje czy spełnia on wszystkie ustawowe formalne wymogi pod rygorem zwrotu aktu oskarżenia w celu uzupełnienia braków.

Merytoryczna następcza kontrola aktu oskarżenia polega na tym, iż sąd rozpoznaje zasadność i słuszność aktu oskarżenia oraz jego dowodowe podstawy już w toku postępowania (tj. po rozpoczęciu przewodu sądowego – odczytaniu aktu oskarżenia). Ten aspekt odróżnia tę formę merytorycznej kontroli od kontroli uprzedniej – dokonywanej przez rozpoczęciem postępowania.

Merytoryczna uprzednia kontrola aktu oskarżenia polega na tym, że sąd jeszcze przed wyznaczeniem terminu rozprawy (i dalszym procedowaniem) dokonuje swoistej kontroli względem treści aktu oskarżenia. To właśnie ów etap kontroli sądowej wyróżnia ją od kontroli następczej (która następuje w już w toku postępowania sądowego).

Pomówienie jest przestępstwem ściganym z oskarżenia prywatnego. Oznacza to, że wyłącznie od pokrzywdzonego zależy czy sprawa przeciwko sprawcy przestępstwa zostanie wszczęta czy też nie. Prokurator zajmie się sprawą tylko wtedy, gdy wymaga tego interes społeczny.

Akt oskarżenia wnosi do sądu prokurator po zamknięciu śledztwa lub dochodzenia. Dokładnie określa w nim rodzaj zarzucanego oskarżonemu czynu oraz przytacza fakty i dowody na jego uzasadnienie. Po spełnieniu odpowiednich warunków akt oskarżenia może wnieść do sądu również pokrzywdzony.

Sporządzenie aktu oskarżenia przez prokuratora (lub inny uprawniony organ) jest jednym ze sposobów zakończeniem prowadzonego postępowania przygotowawczego. Kierunek tej decyzji procesowej jest jednoznaczny – oznacza skierowanie danej sprawy do sądu z żądaniem ukarania sprawcy za wskazany w akcie oskarżenia czyn. Tym samym skierowanie aktu oskarżenia do sądu oznacza przeniesienie prowadzonego postępowania na etap sądowy i powoduje zmianę pozycji procesowej podejrzanego, który staje się oskarżonym.

Wniesienie aktu oskarżenia to czynność procesowa kończąca postępowanie przygotowawcze i uruchamiające kolejny etap postępowania karnego – postępowanie sądowe. Jest to wyraz procesowego żądania oskarżyciela aby skazać osobę oskarżoną za przypisane jej w akcie oskarżenia czyny. Każdy akt oskarżenia musi spełniać kilka podstawowych warunków formalnych.

Akt oskarżenia wnoszony jest przez prokuratora w ciągu 14 dni od zamknięcia śledztwa lub w ciągu 14 dni od otrzymania aktu oskarżenia sporządzonego przez Policję (w przypadku jego zatwierdzenia lub zmiany przez prokuratora). Jeżeli podejrzany jest aresztowany wskazany termin jest krótszy i wynosi 7 dni. Są to terminy instrukcyjne, których przekroczenie nie skutkuje bezskutecznością czynności wniesienia aktu oskarżenia.

Akt oskarżenia

Czym jest oskarżenie prywatne

Skutki niedoręczenia aktu oskarżenia

RPO: Pokrzywdzonemu trudniej wnieść do sądu prywatny akt oskarżenia

Bicie dziecka to naruszenie nietykalności cielesnej

Czy posiadanie znikomej ilości narkotyku jest przestępstwem?

Merytoryczna kontrola aktu oskarżenia

Brak faktycznych podstaw oskarżenia

Kto prowadzi dochodzenie?

Związanie sądu treścią aktu oskarżenia

Kontrola formalna aktu oskarżenia

Następcza merytoryczna kontrola aktu oskarżenia

Wstępna kontrola aktu oskarżenia

Czy sprawą o pomówienie zajmie się z urzędu prokurator?

Akt oskarżenia

Znaczenie aktu oskarżenia

Formalne wymogi aktu oskarżenia

Jaki jest termin wniesienia aktu oskarżenia?