REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Apostazja. Na czym polega i jak się jej dokonuje

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Piotr T. Szymański
Redaktor portalu Infor.pl
Jakie akty prawne regulują rezygnację z przynależności do kościoła lub związku wyznaniowego?
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Apostazja rozumiana jako wystąpienie ze wspólnoty religijnej jest możliwa po spełnieniu pewnych warunków. Jakie akty prawne regulują rezygnację z przynależności do kościoła lub związku wyznaniowego? Jakie formalności są konieczne dla osiągnięcia takiego celu? Czy apostazja jest nieodwracalna? Wyjaśniamy
rozwiń >

Apostazja – co to jest?

Termin „apostazja” ma źródłosłów grecki. Greckie słowo ἀποστασία (apostasía) oznacza „odstąpienie, odpadnięcie, zdradę, odstępstwo”. Według „Słownika języka polskiego PWN” apostazja to „odstępstwo od wiary, od wyznawanych zasad lub przekonań”, zaś według „Encyklopedii PWN” – „w chrześcijaństwie dobrowolne i świadome odrzucenie wiary religijnej przez ochrzczonego”.

REKLAMA

Z kolei Kodeks prawa kanonicznego Kościoła katolickiego apostazją nazywa „całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej”. 

Słownikowo termin apostazja odnosi się więc raczej do porzucenia lub odstępstwa od wiary, nie zaś do formalnej rezygnacji z przynależności do wspólnoty religijnej. 

Dekret ogólny Konferencji Episkopatu Polski w sprawie wystąpień z Kościoła oraz powrotu do wspólnoty Kościoła określa mianem apostaty tego, kto całkowicie porzuca wiarę chrześcijańską, występując z Kościoła katolickiego i wstępując do wspólnoty religijnej niechrześcijańskiej lub pozostając poza jakąkolwiek wspólnotą religijną. Jest to bliższe upowszechnionemu w ostatnich latach znaczeniu terminu „apostazja”, który rozumiany jest właśnie jako formalne wystąpienie z kościoła lub związku wyznaniowego

Jakie są podstawy prawne apostazji

REKLAMA

„Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii” – stanowi Konstytucja RP. Korzystając z wolności sumienia i wyznania – głosi z kolei przepis ustawy o gwarancja wolności sumienia i wyznania – obywatele mogą należeć lub nie należeć do kościołów i innych związków wyznaniowych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Stosunki między państwem a kościołami oraz innymi związkami wyznaniowymi są –  jak stanowi Konstytucja – kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii. Ustawy określające stosunki państwa z poszczególnymi kościołami zawierają wobec tego przepisy, w myśl których dany kościół:

  • rządzi się w swych sprawach własnym prawem
  • swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz 
  • zarządza swoimi sprawami.

Stąd wynika wyłączność prawa wewnątrzkościelnego w sprawie regulacji warunków i trybu wystąpienia z kościoła. 

Regulacje prawa kościelnego dotyczące wystąpienia różnią się w poszczególnych kościołach. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny nie posiada aktów określających tryb formalnego wystąpienia z jego wspólnoty. Przepisy największych kościołów protestanckich są dosyć lakoniczne, a procedura wystąpienia nie jest nadmiernie sformalizowana (nie używa się przy tym pojęcia „apostazja”). Najbardziej szczegółowa jest regulacja obowiązująca w Kościele katolickim

Jak wystąpić z Kościoła prawosławnego

REKLAMA

„Kościół prawosławny nie opracował jurydycznej formuły aktu apostazji. Jeśli ktoś nie chce chodzić do cerkwi, to po prostu nie chodzi” – pisze ks. Andrzej Kuźma w tekście zamieszczonym na portalu cerkiew.pl. Jeśli członek PAKP chce zamanifestować swój akt wystąpienia z Kościoła, może zwrócić się do swojego proboszcza o wypisanie go z parafii – nie jest to jednak obowiązkowe. Osoba taka z własnej woli nie będzie uczestniczyć w życiu sakramentalnym, powinna także m.in. zawiadomić rodzinę, aby w razie śmierci nie dokonywano religijnego pochówku. 

Kościół prawosławny uznaje taką osobę cały czas za człowieka ochrzczonego. „Ochrzczonego nie da się «odchrzcić»” – mówią prawosławni. Wobec tego w razie zmiany decyzji osoba ta może powrócić do wspólnoty Kościoła podejmując na nowo uczestnictwo w jego obrzędach. 

Jak wystąpić z Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego

Wystąpienie z Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego następuje poprzez:

  • złożenie pisemnego oświadczenia woli zgodnie z przynależnością parafialną osobiście lub z podpisem potwierdzonym notarialnie – z dniem otrzymania oświadczenia przez właściwą Parafię; lub
  • publiczne wyrzeczenie się przynależności do Kościoła lub wstąpienie do innego związku wyznaniowego w przypadku powzięcia takiej informacji przez właściwego Proboszcza – z dniem  dokonania odpowiedniej adnotacji w księgach metrykalnych na podstawie uchwały Rady Parafialnej; lub
  • przystąpienie do innego Kościoła, należącego do Światowej Federacji Luterańskiej, Wspólnoty Kościołów Ewangelickich w Europie lub Wspólnoty Porvoo – z dniem złożenia takiego oświadczenia we właściwej Parafii lub dokonania odpowiedniej adnotacji w księgach metrykalnych na podstawie  uchwały właściwej Rady Parafialnej.

Nie stanowi wystąpienia z Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego złożenie deklaracji przynależności do parafii Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, zgodnie z porozumieniem zawartym między oboma Kościołami.

Jak wystąpić z Kościoła Ewangelicko-Reformowanego

Reguły obowiązujące w Kościele Ewangelicko-Reformowanym są bardzo podobne do tych, jakie określa prawo Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Wystąpienie z Kościoła Ewangelicko-Reformowanego następuje przez: 

  • złożenie pisemnego oświadczenia woli zgodnie z przynależnością parafialną, osobiście lub z podpisem potwierdzonym notarialnie – z dniem otrzymania oświadczenia przez właściwą Parafię; lub 
  • publiczne wyrzeczenie się przynależności do Kościoła bądź też wstąpienie do innego Kościoła lub związku wyznaniowego, w przypadku powzięcia takiej informacji przez Kolegium Kościelne – następuje to z dniem dokonania odpowiedniej adnotacji w księgach metrykalnych na podstawie uchwały Kolegium Kościelnego. 

Analogicznie jak w KEA nie stanowi wystąpienia z Kościoła Ewangelicko-Reformowanego złożenie deklaracji przynależności do parafii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, zgodnie z porozumieniem zawartym między oboma Kościołami.

Jak dokonać apostazji z Kościoła katolickiego

Oświadczenie woli o wystąpieniu z Kościoła katolickiego wywołuje formalny skutek od chwili jego przyjęcia przez kompetentną władzę kościelną. Aby mogło być uznane za skuteczne, musi być:

  • wyrażone przez osobę pełnoletnią, zdolną do czynności prawnych, w sposób świadomy i wolny;
  • złożone osobiście w formie pisemnej wobec proboszcza swego miejsca zamieszkania (stałego lub tymczasowego).

Nie wywołuje skutków prawnych oświadczenie woli o wystąpieniu z Kościoła katolickiego, jeżeli zostało:

  • przesłane drogą pocztową;
  • przesłane drogą elektroniczną;
  • złożone przed urzędnikiem cywilnym.

Co musi zawierać oświadczenie o apostazji

Oświadczenie woli o wystąpieniu z Kościoła katolickiego złożone w formie pisemnej musi:

  • zawierać dane personalne odstępcy;
  • zawierać dane dotyczące daty i parafii chrztu (jeżeli chrzest miał miejsce w innej parafii powinno być dołączone świadectwo chrztu);
  • w sposób nie budzący wątpliwości wyrażać wolę i motywację zerwania wspólnoty z Kościołem;
  • zawierać informację o tym, iż odstępca dokonuje tego aktu dobrowolnie, ze świadomością konsekwencji jakie ów akt pociąga za sobą;
  • być podpisane własnoręcznie przez odstępcę.

Jaka jest procedura apostazji

Zgodnie z przepisami Dekretu Ogólnego Konferencji Episkopatu Polski w sprawie wystąpień z Kościoła oraz powrotu do wspólnoty Kościoła proboszcz przyjmujący oświadczenie woli o wystąpieniu z Kościoła, jeśli to możliwe, podczas tego samego spotkania:

  • weryfikuje tożsamość składającego oświadczenie woli;
  • przeprowadza pełną troski rozmowę duszpasterską tak, aby rozeznać jakie są przyczyny decyzji składającego oświadczenie woli;
  • podejmuje z miłością i roztropnością starania duszpasterskie, by zachęcić składającego oświadczenie woli do porzucenia jego zamiarów i obudzić wiarę zaszczepioną weń przez sakrament chrztu;
  • informuje o konsekwencjach prawnych złożonego oświadczenia woli o wystąpieniu z Kościoła, przede wszystkim o karze ekskomuniki latae sententiae, i jej skutkach kanonicznych.

Jeżeli oświadczenie woli o wystąpieniu z Kościoła, złożone w formie pisemnej, spełnia wszystkie wymogi formalne, a po rozmowie duszpasterskiej proboszcz nabył pewność moralną, że decyzja jaką podejmuje odstępca jest wyrazem jego wolnej, nieprzymuszonej woli i dowodem na porzucenie wspólnoty z Kościołem, zobowiązany jest do:

  • zachowania oryginału oświadczenia woli odstępcy w archiwum parafii;
  • przesłania kopii oświadczenia woli odstępcy oraz kopii jego świadectwa chrztu do kurii swojej diecezji.

Treść wpisu w księdze ochrzczonych na marginesie aktu chrztu odstępcy winna mieć następującą formę: „Dnia………. w Parafii……..….. w…….... złożył(a) formalne oświadczenie woli o wystąpieniu z Kościoła katolickiego”. Adnotacja ta musi być odtąd umieszczana na świadectwie chrztu.

Dowodem potwierdzającym fakt wystąpienia z Kościoła jest świadectwo chrztu z adnotacją „Dnia………. w Parafii……..….. w…….... złożył(a) formalne oświadczenie woli o wystąpieniu z Kościoła katolickiego”.

Jakie są konsekwencje apostazji

W Kościele katolickim odstępstwo od wiary, w tym w szczególności wystąpienie z Kościoła stanowi w świetle prawa kościelnego przestępstwo przeciwko wierze i jedności Kościoła. Pociąga ono za sobą karę w postaci ekskomuniki latae sententiae. Kara tego rodzaju polega na tym, że jej wymierzenie następuje automatycznie na mocy prawa z chwilą popełnienia przestępstwa.

Skutkami kanonicznymi ekskomuniki są w szczególności: 

  • niemożność sprawowania i przyjmowania sakramentów oraz sprawowania sakramentaliów,
  • zakaz ministerialnego udziału w obrzędach kultu (m.in. funkcji chrzestnego, świadka bierzmowania, świadka zawarcia małżeństwa itp.), 
  • zakaz wykonywania urzędów, posług i zadań w Kościele;
  • zakaz przynależenia do publicznych stowarzyszeń, ruchów i organizacji kościelnych i katolickich;
  • pozbawienie pogrzebu kościelnego.

Odstępca nie może również zawrzeć małżeństwa kościelnego bez zezwolenia biskupa ordynariusza diecezji.

Czy apostazję można anulować

Kościół katolicki stoi na gruncie zasady semel catholicus, semper catholicus (kto raz stał się katolikiem, zostaje nim na zawsze) i uważa, że „pomimo wystąpienia z Kościoła niezniszczalny charakter, jaki wyciska sakrament chrztu świętego, pozostaje niezatarty”. Dlatego też osoba, która wystąpiła z Kościoła, zawsze ma możliwość powrotu do niego.

Procedura powrotu jest zbliżona do trybu, w jakim następuje wystąpienie z Kościoła. Osoba zamierzająca powrócić do pełnej wspólnoty Kościoła musi zgłosić się do proboszcza i złożyć pisemną prośbę zawierającą:

  • dane personalne;
  • dane dotyczące daty i parafii chrztu;
  • dane dotyczące daty i miejsca, w którym zostało złożone oświadczeni woli o wystąpieniu z Kościoła;
  • krótką informacje o okolicznościach i motywacjach wystąpienia z Kościoła oraz pragnienia powrotu do pełnej wspólnoty z nim.

Proboszcz, jeżeli uzna, że osoba ta jest gotowa do powrotu do życia sakramentalnego, zwraca się w jej imieniu do biskupa ordynariusza, do którego należy uwolnienie z ciążącej kary ekskomuniki. Ordynariuszowi miejsca należy też przedłożyć kwestię małżeństwa zawartego w jakiejkolwiek formie przez tę osobę w czasie, w którym znajdowała się poza wspólnotą Kościoła, w celu ustalenia jej stanu kanonicznego.

O zwolnieniu z cenzury (tj. kar wynikających z ekskomuniki) i powrocie do pełnej wspólnoty z Kościołem ordynariusz miejsca powiadamia proboszcza parafii chrztu oraz poleca dokonanie w księdze ochrzczonych adnotacji o następującej treści: „Dnia ……..…. powrócił(a) do pełnej wspólnoty z Kościołem katolickim”

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rząd kręci bat na właścicieli domów. Będzie limit osób, a nawet metrów dla rodziny? Szykują się wielkie zmiany w przepisach

Hałas, bójki, parkujące, gdzie się da samochody, śmieci i bezsilność sąsiadów – tak można streścić skargi, które leją się lawiną do posłów oraz resortu rozwoju i technologii od tych, którzy stali się ofiarą nowej, polskiej plagi. Domy jednorodzinne zamieniane są w hotele robotnicze. Rząd chce z tym walczyć i kręci bat na ten „biznes”. Szykuje się rewolucja w przepisach?

Cyfrowe wykluczenie w miejscu pracy: cicha forma mobbingu. Czy za wysyłanie memów przez pracowników na WhatsAppie odpowiada pracodawca?

Cyfrowe wykluczenie stanowi często bagatelizowany aspekt mobbingu. Prawo nie nadąża za zmieniającym się środowiskiem pracy. Coraz częściej występująca praca zdalna, powszechne używanie komunikatorów, sprawiają że mobbing nie jest już tylko zjawiskiem bezpośrednim – doświadczalnym i widzialnym przez wszystkich, ale staje się cichy i trudny do udowodnienia dla osób nękanych. Według badań ponad 40 proc. pracowników przyznaje, że doświadcza mobbing.1

Rewolucja w płacy minimalnej i zwrot o 180 stopni: pracodawcy nadal będą mogli ustalać wynagrodzenie zasadnicze poniżej najniższej krajowej, a tysiące pracowników nie otrzyma zapowiadanych podwyżek od 1 stycznia 2026 r.

W rządzie, od sierpnia zeszłego roku, trwają prace nad projektem ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (numer w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UC62), w którym – w ostatnim czasie, w związku z uwagami do projektu zgłoszonymi podczas uzgodnień międzyresortowych – zostały wprowadzone istotne zmiany. Pierwotnie – projekt zakładał, że płaca minimalna ma zostać zrównana z wynagrodzeniem zasadniczym, a tym samym – dodatki do wynagrodzenia miały stać się prawdziwymi dodatkami, a nie elementami pozwalającymi pracodawcom na ustalanie wynagrodzenia zasadniczego poniżej najniższej krajowej. Z ostatecznego tekstu projektu ustawy, który został skierowany do rozpatrzenia przez Komitet do Spraw Europejskich wynika jednak, że tak się nie stanie, a bynajmniej – nie od 1 stycznia 2026 r.

Socjolog: wyborcy kierują się emocjami, nikt nie czyta programów; zwycięża ten, kto umiejętnie przeplata politykę nienawiści z polityką miłości

Wyborcy deklarują, że chcą programów, ale kierują się emocjami - powiedział w Studiu PAP socjolog, dr hab., prof. Uniwersytetu Warszawskiego Przemysław Sadura. Zapytany jakich działań kandydatów można się spodziewać w miesiącu, który pozostał do wyborów, powiedział, że boi się "puszczać wodze fantazji".

REKLAMA

Złodzieje nie świętują: zabezpiecz dom czy mieszkanie przed wyjazdem na Wielkanoc. Jadąc uważaj, trwa policyjna akcja: Wielkanoc 2025

Wielkanoc 2025, podobnie jak te w latach ubiegłych jest szczególnie ważnym dla nas okresem, ale w natłoku obowiązków nietrudno o nieuwagę. Taki moment mogą szybko wykorzystać złodzieje. Policja od lat ostrzega: złodzieje nie świętują - zabezpiecz dom czy mieszkanie przed wyjazdem na Wielkanoc. Jadąc uważaj, bo jak zawsze trwa policyjna akcja: Wielkanoc na drogach.

Prof. Sieroszewski: Powyżej 24 tygodnia ciąży nie ma aborcji a poród. NRL: wytyczne Ministra Zdrowia dot. aborcji nie są wiążące dla sądów i nie rozwiewają wszystkich wątpliwości

Opinią publiczną wstrząsnęła ostatnio informacja o przerwaniu 9 miesięcznej ciąży w szpitalu w Oleśnicy. Zdarzyło się w 2024 roku ale informacja o tym fakcie dotarła do szerszej opinii publicznej w bieżącym roku. Wiele osób jest zaszokowanych tym, że zamiast doprowadzić do urodzenia dziecka, lekarz doprowadził do jego śmierci. W tej sprawie Prokuratura Okręgowej we Wrocławiu prowadzi postępowanie wyjaśniające. Sprawą zainteresował się Rzecznik Praw Obywatelskich. Natomiast Naczelna Rada Lekarska apeluje do Ministra Zdrowia o doprecyzowanie przepisów prawnych dot. dopuszczalności przerywania ciąży. O wyjaśnienia co do pojęcia przerwanie ciąży apeluje też Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Prezes PTGiP prof. Sieroszewski wskazuje, że słowo +aborcja+" pochodzi z łaciny; +abortus+ oznacza poronienie. Z poronieniem mamy do czynienia do 23 tygodnia ciąży i tym samym z aborcją. Powyżej 24 tygodnia nie ma żadnej aborcji, a poród" – wyjaśnia prof. Sieroszewski. W tle całej sprawy są wydane w sierpniu 2024 r. wytyczne Ministra Zdrowia w sprawie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerwania ciąży.

Papież Franciszek: Egoizm ciąży bardziej niż krzyż – rozważania na Drogę Krzyżową

Watykan opublikował poruszające rozważania Drogi Krzyżowej autorstwa papieża Franciszka, który wciąż dochodzi do siebie po ciężkim zapaleniu płuc. „W świecie chłodnej kalkulacji i bezlitosnych interesów” Ojciec Święty wzywa do nawrócenia serca, współczucia i odrzucenia obojętności.

Wielkanocne wydatki Polaków a realne potrzeby, czyli słynne: nie jedz bo to na Święta - zjedz bo się zmarnuje. A co piciem? Policja ostrzega, że trwa akcja: Bezpieczna Wielkanoc 2025

Ile to już razy słyszeliśmy z ust naszych Mam, Babć czy Ciotek: nie jedz bo to na Święta, a za dwa/trzy dni: zjedz bo się zmarnuje albo zrobiłam więcej: weźmiesz sobie. Jak w rzeczywistości kształtują się w tym roku wielkanocne wydatki Polaków w opozycji do realnych potrzeb? Czy znowu dopadł nas konsumpcjonizm? Tak, bo dla niektórych ważny jest też alkohol na wielkanocnym stole, ale uwaga policji ostrzega, że trwa akcja: BEZPIECZNA WIELKANOC 2025.

REKLAMA

Wielkanocne zwyczaje: Polska, Ukraina, Kolumbia i Filipiny

Wielkanoc w Polsce, Ukrainie, Kolumbii i na Filipinach charakteryzuje się różnorodnymi tradycjami, z których zatrudniający cudzoziemców pracodawca powinien zdawać sobie sprawę. To właśnie z tych krajów jest w Polsce sporo pracowników. A co jeśli pracownik nie chce świętować polskiej Wielkanocy?

Linia orzecznicza: Sądy o przeliczaniu emerytur niekorzystnie dla ZUS. Emeryci walczą o wyrok TK z 4 czerwca 2024 r.

Orzecznictwo w sprawach wniosków o ponowne przeliczenie emerytury po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20 jest bardzo niejednolite. Wskazana niejednolitość przejawia się na wielu płaszczyznach, przede wszystkim niektóre sądy powszechne orzekają na korzyść emerytów poprzez zmianę decyzji ZUS, inne z kolei orzekają na niekorzyść, oddalając odwołania emerytów. W artykule zostaną przedstawione zarówno wyroki korzystne, jak i niekorzystne.

REKLAMA