Prawa żyjących w konkubinacie

Małżonkowie mogą wspólnie rozliczać się z dochodów i dziedziczyć. Ich status jest wyraźnie uregulowany w prawie, co oznacza, że mają wiele wspólnych praw. A co ze związkami niesformalizowanymi?

Zobacz: Cofnięcie pozwu o rozwód

Definicja konkubinatu

Wyrok Sądu Najwyższego sprzed 20 lat definiuje konkubinat. Zgodnie z tym wyrokiem konkubinat to wspólne pożycie analogiczne do małżeńskiego, tyle, że pozbawione legalnego węzła. Oznacza to istnienie ogniska domowego charakteryzującego się duchową, fizyczną i ekonomiczną więzią, łączącą kobietę i mężczyznę. Określenie konkubinat, nie odnosi się do związków osób tej samej płci. Związki takowe najczęściej określa się jako związki partnerskie. Jednak Sąd Apelacyjny w Białymstoku w swoim wyroku z 2007 roku określił, że pod pojęciem konkubinatu należy rozumieć stabilną faktyczną wspólnotę osobisto- majątkową dwojga osób. Wyrok ten wprowadza pewną nieścisłość gdyż w Polsce przyjętym jest, iż konkubinat to związek osób płci przeciwnej, a wyrok ten sugeruje, że bez znaczenia dla zaistnienia konkubinatu jest płeć.

A więc warunkiem zaistnienia konkubinatu jest wspólne pożycie o charakterze trwałym, obejmujące więź psychiczną i fizyczną oraz gospodarczą. Związki takie nie podlegają żadnej rejestracji. 

Władza rodzicielska i świadczenia alimentacyjne

Niektóre aspekty dotyczące związków konkubenckich są podobne jak te dotyczące małżonków. Chodzi tu konkretnie o władzę rodzicielską, świadczenia alimentacyjne, oraz inne aspekty dotyczące rodzicielstwa, oprócz domniemania pochodzenia dziecka od męża matki. Ojciec musi uznać dziecko przed kierownikiem stanu cywilnego, składając w tym zakresie stosowne oświadczenie. Brak też jest możliwości wspólnego adoptowania dziecka oraz łącznego sprawowania funkcji opiekuna.

Dziedziczenie

Nie ma możliwości dziedziczenia ustawowego po zmarłym konkubencie. Właściwym rozwiązaniem wydaje się być zatem sporządzenie testamentu. 

Dziecko urodzone w konkubinacie dziedziczy po swoich rodzicach na równie z dziećmi małżeńskimi, na zasadach ogólnych wynikających z prawa spadkowego.

Zobacz: Darowizna od osoby najbliższej

Nie wspólność a współwłasność

Brak jest też ustroju wspólności ustawowej pomiędzy partnerami żyjącymi w konkubinacie. Cokolwiek zarobi, lub nabędzie osoba w takim związku staje się jej osobistą własnością. Kiedy nabywają cokolwiek wspólnie, ich stosunki własnościowe w tym zakresie kształtują się na zasadzie zwykłej współwłasności z kodeksu cywilnego, czyli że każda z osób ma określony udział w prawie własności, którego jest dysponentem. W każdej chwili można dokonać podziału majątku będącego współwłasnością. Można tego dokonać w drodze dobrowolnej umowy. Jeżeli zaistnieje spór, można rozwiązać go na drodze sądowej.