Ślub osoby niepełnoletniej - co na to prawo?

Czy osoba niepełnoletnia może wziąć ślub?

Według danych opublikowanych przez GUS w roczniku demograficznym statystycznie Polacy biorą ślub w wieku 24-29 lat. Tak właśnie najczęściej wyobrażamy sobie nowożeńców. W kontekście powyższego, zaskakujący może być fakt, że polskie prawo dopuszcza możliwość zawarcia związku małżeńskiego przez dziewczynę, która nie ukończyła jeszcze 18 lat i to nawet bez zgody rodziców.

Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki (PDF)

Wyjątek od zasady

W świetle polskich przepisów osoba, która nie ukończyła 18 lat nie może wziąć ślubu. Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje jednak pewien wyjątek od tej zasady. Aby z niego skorzystać potrzebna jednak będzie zgoda sądu opiekuńczego i spełnienie określonych przesłanek.

Pierwszą z nich jest osiągnięcie określonego wieku. Z takim wnioskiem może wystąpić bowiem wyłącznie kobieta (małoletni mężczyzna nie ma takiego prawa), która ukończyła 16 lat. Nie obowiązuje tutaj górna granica wieku.

Kobieta musi mieć ukończone 16 lat w chwili orzekania sądu. Nie musi mieć natomiast osiągniętego tego wieku w chwili składania wniosku. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, aby osoba, która jest jeszcze przed 16 urodzinami wystąpiła do sądu o zgodę na zawarcie związku małżeńskiego, pod warunkiem, że osiągnie tę granicę w dniu orzekania.

Drugą przesłanką jest wystąpienie ważnej przyczyny. Czym ona jednak jest?

- W praktyce najczęściej przed sądem spotykamy wnioski umotywowane np.: urodzeniem się dziecka, ciążą wynikłą ze stosunku między osobami chcącymi zawrzeć małżeństwo oraz istniejący już co najmniej od kilku miesięcy, trwały związek faktyczny, nasuwający znaczne prawdopodobieństwo zajścia w ciążę. Ważnym powodem może być także bezpośrednie zagrożenie życia jednej ze stron zamierzonego małżeństwa. – wskazuje Adam Walas, Prezes Fundacji Smart Law.

W orzecznictwie wskazuje się natomiast, że sama sytuacja ekonomiczna czy konieczność pomocy partnerowi np. w gospodarstwie rolnym czy przy prowadzeniu działalności gospodarczej nie będzie uznana za ważną przyczyną uzasadniającą wydanie zgody przez sąd na zawarcie małżeństwa. Podobnie jak chęć małoletniej uzyskania pełnoletności i opuszczenia domu rodzinnego albo domu dziecka.

Przez zawarcie małżeństwa małoletnia uzyskuje pełnoletność, a więc również pełną zdolność do czynności prawnych. Nie traci jej nawet w przypadku unieważnienia małżeństwa.
Należy pamiętać, że przepisy posługują się ogólnym pojęciem „ważnych przyczyn”. Oznacza to, że sąd ma pole do jego interpretacji. Zaś przy samym orzekaniu będzie musiał wziąć pod uwagę wszelkie okoliczności sprawy w celu ustalenia wystąpienia „ważnej przyczyny”. Może się ona różnić zatem w zależności od danego stanu faktycznego.