Ślub osoby niepełnoletniej - co na to prawo?

Czy osoba niepełnoletnia może wziąć ślub?

Według danych opublikowanych przez GUS w roczniku demograficznym statystycznie Polacy biorą ślub w wieku 24-29 lat. Tak właśnie najczęściej wyobrażamy sobie nowożeńców. W kontekście powyższego, zaskakujący może być fakt, że polskie prawo dopuszcza możliwość zawarcia związku małżeńskiego przez dziewczynę, która nie ukończyła jeszcze 18 lat i to nawet bez zgody rodziców.

Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki (PDF)

Wyjątek od zasady

W świetle polskich przepisów osoba, która nie ukończyła 18 lat nie może wziąć ślubu. Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje jednak pewien wyjątek od tej zasady. Aby z niego skorzystać potrzebna jednak będzie zgoda sądu opiekuńczego i spełnienie określonych przesłanek.

Pierwszą z nich jest osiągnięcie określonego wieku. Z takim wnioskiem może wystąpić bowiem wyłącznie kobieta (małoletni mężczyzna nie ma takiego prawa), która ukończyła 16 lat. Nie obowiązuje tutaj górna granica wieku.

Kobieta musi mieć ukończone 16 lat w chwili orzekania sądu. Nie musi mieć natomiast osiągniętego tego wieku w chwili składania wniosku. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, aby osoba, która jest jeszcze przed 16 urodzinami wystąpiła do sądu o zgodę na zawarcie związku małżeńskiego, pod warunkiem, że osiągnie tę granicę w dniu orzekania.

Drugą przesłanką jest wystąpienie ważnej przyczyny. Czym ona jednak jest?

- W praktyce najczęściej przed sądem spotykamy wnioski umotywowane np.: urodzeniem się dziecka, ciążą wynikłą ze stosunku między osobami chcącymi zawrzeć małżeństwo oraz istniejący już co najmniej od kilku miesięcy, trwały związek faktyczny, nasuwający znaczne prawdopodobieństwo zajścia w ciążę. Ważnym powodem może być także bezpośrednie zagrożenie życia jednej ze stron zamierzonego małżeństwa. – wskazuje Adam Walas, Prezes Fundacji Smart Law.

W orzecznictwie wskazuje się natomiast, że sama sytuacja ekonomiczna czy konieczność pomocy partnerowi np. w gospodarstwie rolnym czy przy prowadzeniu działalności gospodarczej nie będzie uznana za ważną przyczyną uzasadniającą wydanie zgody przez sąd na zawarcie małżeństwa. Podobnie jak chęć małoletniej uzyskania pełnoletności i opuszczenia domu rodzinnego albo domu dziecka.

Przez zawarcie małżeństwa małoletnia uzyskuje pełnoletność, a więc również pełną zdolność do czynności prawnych. Nie traci jej nawet w przypadku unieważnienia małżeństwa.
Należy pamiętać, że przepisy posługują się ogólnym pojęciem „ważnych przyczyn”. Oznacza to, że sąd ma pole do jego interpretacji. Zaś przy samym orzekaniu będzie musiał wziąć pod uwagę wszelkie okoliczności sprawy w celu ustalenia wystąpienia „ważnej przyczyny”. Może się ona różnić zatem w zależności od danego stanu faktycznego.

Trzecią przesłanką jest dobro założonej rodziny.

W literaturze przedmiotu wskazuje się, że dobro rodziny wyraża się przede wszystkim w prawidłowym jej funkcjonowaniu. Ważna jest tu przede wszystkim sytuacja osobowa każdego z przyszłych małżonków i wzajemnego ich do siebie stosunku, który może rokować trwałość i normalność małżeństwa. W tym zakresie należy brać pod uwagę m.in. kwestię dojrzałości małoletniej do współżycia małżeńskiego, cechy osobiste przydatne w małżeństwie, posiadanie środków niezbędnych do utrzymania siebie i rodziny, przygotowanie do zawodu itp.

Jak wygląda postępowanie?

Jak to już zostało wspomniane powyżej z wnioskiem o zezwolenie na zawarcie małżeństwa może wystąpić kobieta, która nie ukończyła 18 lat. Należy go złożyć do sądu właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania.

Z redakcji przepisu wynika, że wniosek może złożyć jedynie sama zainteresowana. Uprawnienia takie nie przysługują jej przedstawicielom ustawowym (np. rodzicom). Mogą być za to oni jej pełnomocnikami w już toczącym się postępowaniu.

 

Wniosek podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł. Można ją uiścić w znakach sądowych (które można nabyć w kasie sądu) bądź przelewem na rachunek bankowy sądu (wtedy należy dołączyć potwierdzenie jego realizacji). Ponadto do wniosku należy załączyć odpisy aktów urodzenia stron przyszłego małżeństwa. Wskazać w nim trzeba oczywiście również dlaczego udzielenie zezwolenia jest zasadne (wystąpienie ważnej przyczyny).
- Sąd rozpatrując wniosek przesłucha osoby chcące zawrzeć związek małżeński. Z pewnością wysłucha także rodziców kobiety, jednak nie jest związany ich zdaniem i może wydać zezwolenie nawet przy ich sprzeciwie. Ponadto sąd może zarządzić również przeprowadzenie przez kuratora sądowego wywiadu środowiskowego w celu ustalenia warunków, w jakich żyją osoby ubiegające się o udzielenie zezwolenia. Jest to wskazane każdorazowo w celu ustalenia tego, czy istnieją w danej sytuacji przesłanki udzielenia zgody na zawarcie małżeństwa – kwituje Adam Walas.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59).

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93).

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296).

Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1398).

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy INFOR Biznes. Kup licencję

Źródło:gazetaprawna.pl