Dla kogo pełnomocnik z urzędu w sprawach cywilnych?

Kto może starać się o adwokata lub radcę prawnego?

O pełnomocnika z urzędu może się starać zarówno osoba, która została zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części, jak i osoba, która nie została od tych kosztów zwolniona. Osoba, która nie została zwolniona, może domagać się ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na pokrycie kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego.

Wymogi ubiegania się o pomoc prawną z urzędu

Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego strona powinna zgłosić z jednoczesnym wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno - na piśmie lub ustnie do protokołu.  Wniosek powinien być złożony w sądzie, w którym sprawa się toczy lub ma być wytoczona. Natomiast, jeżeli osoba fizyczna nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu, możliwe jest złożenie wniosku w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania, który to następnie prześle wniosek sądowi właściwemu. Do wniosku o ustanowienie pełnomocnika strona powinna dołączyć oświadczenie, które obejmuje szczegółowe dane o swoim stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Formularz taki można otrzymać w sądzie. W tym przypadku, osoba składająca przedmiotowe oświadczenie powinna wykazać, że nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Dodatkowo strona może potwierdzić swoje wydatki odpowiednimi dokumentami, np. składając zaświadczenie o zarobkach, zaświadczenie o statusie bezrobotnego, czy też o kosztownym leczeniu.

Zobacz serwis: Sprawy rodzinne

Wspomnieć należy, że o przyznaniu pełnomocnika z urzędu nie decydują wyłącznie względy materialne strony, ale również potrzeba udziału pełnomocnika w sprawie. Sąd bowiem uwzględni taki wniosek, jeżeli udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie uzna za potrzebny, np. ze względu na zawiłość sprawy, która wymaga udziału w sprawie prawnika. 

Decyzja należy do sądu

To, czy strona uzyska pomoc prawną z urzędu zależeć będzie od sądu. Od jego oceny zależy bowiem, czy podane przez stronę powody będą uznane za dostateczne do przyznania takiej pomocy. Sąd może również zweryfikować podane w oświadczeniu dane, jeżeli powziął wątpliwości, co do rzeczywistego stanu majątkowego, np. poprzez zwrócenie się do odpowiedniej instytucji. Oznacza to, że sąd może, ale nie musi przyznać profesjonalnego pełnomocnika.

Zobacz serwis: Nieodpłatna pomoc

Podkreślenia wymaga fakt, iż strona we wniosku może imiennie wskazać adwokata lub radcę prawnego. Wówczas właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych, w miarę możliwości i w porozumieniu ze wskazanym adwokatem lub radcą prawnym, wyznaczy pełnomocnika wskazanego przez stronę. Pamiętać należy, że sąd oraz organy samorządowe nie są związane z wnioskiem strony.

Jeżeli sąd oddali wniosek o przyznanie adwokata lub radcy prawnego, strona nie może ponownie powoływać się na te same okoliczności. Ponowny wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, oparty na tych samych okolicznościach, podlega odrzuceniu. Na takie postanowienie nie przysługuje zażalenie.

Podkreślić należy, iż złożenie wniosku jest wolne od opłaty sądowej.