Czym jest praca w godzinach nadliczbowych?

Praca w godzinach nadliczbowych to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Zasada ta dotyczy zarówno normy dobowej, jaki średniotygodniowej.

Pracownicy często zadają sobie pytanie, dlaczego muszą zostawać po godzinach. Zobowiązanie to wynika z obowiązku dbania przez pracownika o dobro zakładu pracy.

Praca w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest tylko w dwóch przypadkach. Po pierwsze razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej, w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. A po drugie w przypadku zaistnienia szczególnych potrzeb pracodawcy. Szczególne potrzeby muszą być związane z prowadzeniem przez niego działalności gospodarczej i muszą być inne od zwykłych, normalnych potrzeb. Muszą to być potrzeby nadzwyczajne.

Zobacz: Ciąża a praca w godzinach nadliczbowych

Limity godzin nadliczbowych

Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych, ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym. W ciągu doby pracownik nie może pracować więcej niż 5 godzin nadliczbowo, wynika to z konieczności zachowania w każdej dobie 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. W związku z tym pracownika może pracować 13 godzin, czyli 8 godzin wynikających z obowiązującego go wymiaru czasu pracy i 5 godzin nadliczbowo.

Zobacz serwis: Praca

Zakazy pracy w godzinach nadliczbowych

Pomimo faktu, iż praca w godzinach nadliczbowych jest obowiązkiem pracownika, to niektórzy pracownicy nie muszą się zgodzić na nadgodziny, a nie którzy bezwzględnie nie mogą zostawać po godzinach. Bezwzględny zakaz pracy w godzinach nadliczbowych dotyczy:

• pracownic w ciąży,
• pracowników młodocianych,
• pracowników posiadających zaświadczenie społecznego zakładu służby zdrowia o potrzebie czasowego wstrzymania się od pracy w godzinach nadliczbowych,
• pracowników niepełnosprawnych,
• pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występuje przekroczenie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.

Natomiast względy zakaz pracy w godzinach nadliczbowych dotyczy pracowników opiekujących się dzieckiem do czwartego roku życia. Mogą oni, lecz nie muszą zgodzić się na pracę w nadgodzinach.

Zobacz serwis: Czas pracy

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Co w zamian za pracę w nadgodzinach

Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających: w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy lub w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Natomiast dodatek w wysokości 50 proc. wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu.

W zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych pracodawca, na pisemny wniosek pracownika, może udzielić mu w tym samym wymiarze czasu wolnego od pracy.

Podstawa prawna: Art. 128 – 129, 1511 Kodeksu pracy