Czym są godziny nadliczbowe

W przepisach prawa pracy występują dwie normy czasu pracy (dobowa – nieprzekraczająca 8 godzin i średniotygodniowa – nieprzekraczająca 40 godzin). Pracą w godzinach nadliczbowych będzie praca ponad normę dobową, jak i ponad normę średniotygodniową.

Pracą w godzinach nadliczbowych jest także praca ponad dobowy wymiar czasu pracy, gdy jest on wyższy niż 8-godzinna norma.

Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:

• konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
• szczególnych potrzeb pracodawcy.

Limity godzin nadliczbowych

Roczny limit pracy w godzinach nadliczbowych (150 godzin) obowiązuje w przypadku polecania pracy nadliczbowej ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy.

Roczny limit pracy w godzinach nadliczbowych może być modyfikowany (podwyższany lub obniżany) w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy lub indywidualnej umowie o pracę.

Praca nadliczbowa nie może przekraczać:

• w roku kalendarzowym - 150 godzin,
• przeciętnie w tygodniu – 8 godzin,
• na dobę – 5 godzin.

Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych

Bezwzględny zakaz pracy w godzinach nadliczbowych dotyczy:

• pracownicy w ciąży,
• pracownika młodocianego.

Pracodawca, nawet za zgodą takich pracowników nie może zatrudniać ich w godzinach nadliczbowych.

Względny zakaz pracy w godzinach nadliczbowych dotyczy pracownika (pracownicy) opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia. Pracodawca może polecić takiemu pracownikowi wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych jedynie za zgodą pracownika.

Rekompensata za pracę w nadgodzinach

Pracownik pracujący w godzinach nadliczbowych w każdym przypadku ma prawo do normalnego wynagrodzenia za czas faktycznie przepracowany. Dodatkowo, z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych – pracownik ma prawo do dodatku do wynagrodzenia w wysokości 50 lub 100 proc. wynagrodzenia, za każdą godzinę pracy nadliczbowej.

Wysokość dodatku do wynagrodzenia jest uzależniona od tego, czy:

• praca nadliczbowa przypada w porze dziennej czy też w porze nocnej,
• praca jest wykonywana w dniu dla danego pracownika wolnym czy też roboczym.

Dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia:

• praca nadliczbowa w porze nocnej,
• praca nadliczbowa na dobę w wolne dla pracownika niedziele i święta,
• praca nadliczbowa na dobę w dni wolne za robocze dla pracownika niedziele i święta,
• praca nadliczbowa z przekroczenia normy średniotygodniowej,

Dodatek w wysokości 50 proc. wynagrodzenia:

• praca nadliczbowa na dobę w dni robocze pracownika (także w niedziele i święta),
• praca nadliczbowa na dobę w dni wolne dla pracownika równoważące czas pracy,
• praca nadliczbowa na dobę w dni, które miały być dla pracownika wolne

Ryczałt

Wynagrodzenie i dodatek z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych może być, w określonej sytuacji, zastąpiony ryczałtem. Chodzi tu o pracowników, którzy wykonują stale pracę poza zakładem pracy. Wówczas wysokość ryczałtu powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych.

Zamiast dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych można udzielać pracownikowi czasu wolnego. Czas wolny zastępuje zatem jedynie dodatek do wynagrodzenia za pracę nadliczbową; nie zastępuje on normalnego wynagrodzenia za taką pracę.