REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Instytucja świadka incognito w procesie karnym

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Natalia Kurdziel

REKLAMA

REKLAMA

Świadkiem incognito jest świadek w znaczeniu procesowym, którego tożsamość dla celów procesowych została zachowana w tajemnicy.

Kim jest świadek incognito?

REKLAMA

REKLAMA

Instytucja świadka incognito funkcjonuje w polskim prawodawstwie od 1995 roku. Wielokrotne nowelizacje ustawy doprowadziły do wykształcenia się instytucji w optymalnym kształcie, w jakim funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Ogólnie rzecz biorąc świadkiem jest osoba fizyczna, wezwana przez sąd w charakterze świadka albo zgłaszająca się bez wezwania, zobowiązana złożyć zeznania albo składająca zeznania dobrowolnie, które mogą mieć potencjalnie znaczenie w danej sprawie, zeznająca w zakresie znanych jej faktów i właściwości, spostrzeżonych, odebranych innymi zmysłami osobiście lub uzyskanych z innych źródeł, związanych bezpośrednio lub pośrednio z czynem przestępnym, w procesie toczonym przeciwko innej osobie.

W przypadkach wskazanych w ustawie potencjalny świadek może zażądać należnej mu ochrony w postaci zachowania anonimowości jego tożsamości. W odniesieniu do świadka anonimowość wskazuje na zachowanie w tajemnicy jego tożsamości na potrzeby postępowania karnego. Świadkiem anonimowym jest więc osoba nieznana z imienia ani nazwiska, występująca incognito, składająca zeznania w sposób uniemożliwiający innym osobom niż sąd i prokurator poznanie jej tożsamości.

Zobacz: Kodeks karny

REKLAMA

Kiedy stosujemy utajnienie?

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Na podstawie art. 184 § 1 k.p.k. przesłanką zastosowania instytucji świadka incognito jest uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej. Istnieje także przesłanka zastosowania instytucji świadka anonimowego o charakterze pozaustawowym, wyprowadzonej z zasad logicznego rozumowania oraz gwarancyjnych norm prawa karnego procesowego. Zgodnie z jej założeniem warunkiem zastosowania art. 184 k.p.k. jest występujący w sprawie układ okoliczności faktycznych, który powoduje, że anonimizacja ma szanse powodzenia. Uwzględnienie tej przesłanki podczas anonimizacji jest warunkiem uniknięcia pozorności udzielanej świadkowi ochrony oraz zachowania elementarnych gwarancji oskarżonego w procesie karnym. Fakt zaistnienia przesłanek w określonej sprawie jest poddawany, w zależności od etapu postępowania, ocenie sądu bądź prokuratora. Ocena dokonywana przez wskazane podmioty ma na celu obiektywne rozpoznanie i analizę okoliczności faktycznych towarzyszących sprawie.

Kto może zostać świadkiem incognito?

Przepisy ustawy nie formułują jakichkolwiek warunków czy kryteriów jakie świadek musi spełniać, aby wobec niego mogła zostać zastosowana anonimizacja. Jedyna przesłanka uzasadniająca utajnienie jest niezależna od cech jego osobowości czy też od jego woli.

A jest nią zaistnienie okoliczności opisanych powyżej. Przepis art. 184 k.p.k. odnosi się do świadka w znaczeniu procesowym, czyli osoby która została wezwana do składania zeznań. Warunkiem sensowność instytucji świadka incognito jest zastosowanie jej w odpowiednim czasie, a mianowicie po wezwaniu osoby do składania zeznań lecz przed ich odebraniem. Wydanie takiego postanowienia w stosunku do świadka w znaczeniu potocznym jest bezzasadne i przedwczesne, gdyż na tym etapie nie wiadomo jeszcze czy wogóle złożenie zeznań przez tą osobę będzie potrzebne w konkretnej sprawie. Po złożeniu zeznań do protokołu staje się bezcelowe, gdyż udzielana ochrona skupia się na zapewnieniu anonimowości podczas przesłuchania. Jednak niezupełnie zostaje wykluczona możliwość późniejszego wydania postanowienia o utajnieniu, gdyż przesłanka z art. 184 k.p.k., może pojawić się dopiero po złożeniu zeznań w postępowaniu przygotowawczym. Sensowne jest to tylko w sytuacji, gdy dane świadka nie zostały ujawnione, a oskarżony czy też jego obrońca nie zapoznał się z treścią protokołów z postępowania przygotowawczego. Wówczas może nastąpić zastąpienie sporządzonych protokołów, takimi które nie zawierają danych umożliwiających ujawnienie tożsamości świadka. Niestety takiej możliwości nie ma już osoba, która złożyła zeznania z podaniem danych osobowych podczas postępowania sądowego, gdyż automatycznym następstwem tych czynności jest ujawnienie danych „na zewnątrz”.

Zobacz: Kodeks postępowania karnego

Istnieją kategorie świadków, w stosunku do których, z różnych przyczyn nie może czy też nie powinno być wydane postanowienie o anonimizacji. Głównym powodem jest fakt, iż odkrycie tożsamości świadka nie stanowi dla oskarżonego w pewnych przypadkach najmniejszej trudności. Należy tu w szczególności wymienić pokrzywdzonego, osoby małoletnie, niepełnosprawne umysłowo oraz niewładające językiem polskim.

Formy utajnienia

Przesłuchanie świadka incognito może nastąpić wyłącznie w okolicznościach uniemożliwiających ujawnienie jego tożsamości. Biorąc pod uwagę fakt, że regułą stała się obecność oskarżonego i jego obrońcy podczas przesłuchania, środki ochrony powinny być bardzo starannie dobierane przez sąd, aby maksymalnie zmniejszyć prawdopodobieństwo dekonspiracji. Koniecznością jest ograniczenie wizualnego, a bardzo często także werbalnego kontaktu oskarżonego ze świadkiem.

Podczas przesłuchania na rozprawie w celu zamaskowania świadka mogą zastosowane być różne środki techniczne: zastosowanie kabiny, parawanu, lustra weneckiego oraz innych środków maskujących wizerunek – stroje maskujące sylwetkę świadka (kostiumy, maski, sztuczne brody, peruki, kominiarki).

W przypadku bardzo dużego stopnia zagrożenia dekonspiracją przesłuchanie może zostać przeprowadzone poza salą rozpraw z wykorzystaniem środków technicznych przekazujących obraz i dźwięk na odległość. Przekaz poddawany jest specjalnym zniekształceniom za pomocą urządzeń deformujących wizerunek i głos świadka. Dopiero w takiej postaci przekazywany jest na salę rozpraw.

Zobacz: Przebieg przesłuchania świadka

Istota anonimizacji 


Świadek anonimowy to instrument wprowadzony w celu zwalczania poczucia zagrożenia ze strony świata przestępczego, mający na celu wzmocnienie bezpieczeństwa świadków, a tym samym zwiększenie efektywności funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.

Poszukiwanie takich instrumentów stało się konieczne w związku z rozpowszechnieniem zjawiska zastraszania świadków, które powoduje, że świadkowie często w obawie o bezpieczeństwo własne lub osób najbliższych, w trakcie przesłuchania zasłaniają się niepamięcią, upływem czasu, błędem czy pomyłką. Jest to jedna z najbardziej oczywistych metod działań grup przestępczych, mających na celu eliminację potencjalnego źródła dowodowego, poprzez stworzenie atmosfery zagrożenia lub zastosowanie siły czy groźby.

Zobacz: W sądzie

Anonimizacja jest formą ochrony osobowego źródła dowodowego, które stanowi niewątpliwie podstawowy, najczęściej stosowany środek dowodowy. Mimo, że przedstawiona instytucja jest coraz częściej stosowana w praktyce, wzbudza co raz większe zaufanie, a jej efektywność stale wzrasta, nie jest dostatecznie doceniana.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Pieniądze z subkonta ZUS i OFE po zmarłym mogą trafić do rodziny. ZUS wyjaśnia na jakich zasadach i co muszą zrobić spadkobiercy

W razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa lub śmierci osoby, dla której ZUS prowadzi subkonto, zgromadzone środki mogą zostać podzielone i wypłacone uprawnionym. Jeśli zmarły ukończył 65 lat i miał już przyznaną tzw. emeryturę docelową, pieniądze co do zasady nie podlegają dziedziczeniu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy od wypłaty pierwszej emerytury docelowej minęło mniej niż trzy lata. Wtedy możliwa jest tzw. wypłata gwarantowana.

Nareszcie koniec tej opłaty - rząd podaje konkrety

Wreszcie został ogłoszony projekt ustawy, która definitywnie zniesie obowiązek tej przykrej opłaty obciążającej budżet niemal każdego gospodarstwa domowego, ale także przedsiębiorców korzystających z radia lub telewizora. Chodzi bowiem o zniesienie opłaty za abonament radiowotelewizyjny. Rząd, a konkretnie Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wreszcie ogłosiła konkrety.

Skomplikowane. Najpierw otrzymuje się świadczenie pielęgnacyjne. Potem oddaje. Można uprościć, ale traci się do 847 zł miesięcznie

W okresie przyznawania świadczenia wspierającego (kiedy nie wiadomo, czy osoba niepełnosprawna otrzyma odpowiednio dużo punktów poziomu potrzeby wsparcia), opiekun otrzymuje świadczenie pielęgnacyjne. Potem musi je oddać wstecznie, a za ten sam okres osoba niepełnosprawna ma świadczenie wspierające. Rząd podpowiada (za przepisami), że rodzina osoby niepełnosprawnej może wybrać świadczenie pielęgnacyjne rezygnując ze wspierającego. Tyle, że to się nie opłaca bo świadczenie pielęgnacyjne jest niższe od wspierającego (w jego maksymalnej wysokości).

Nie jest źle. Świadczenie pielęgnacyjne z podwyżką o 99 zł. Tragedia w zasiłku pielęgnacyjnym 215,84 zł

Jak wygląda ranking świadczeń w 2026 r.? Zasiłek pielęgnacyjny nie będzie miał podwyżki (aż do początku 2028 r.). Jak rząd tłumaczy, dlatego, że 1 mln osób z zasiłkiem pielęgnacyjnym (większa część ze stopniem umiarkowanym niepełnosprawności) może się starać o świadczenie wspierające, które otrzymywało na koniec marca 2025 r. około 120 000 osób niepełnosprawnych (większa część beneficjentów ma stopień znaczny niepełnosprawności). Zupełnie inna sytuacja w 2026 r. (i kolejnych latach jest w świadczeniu pielęgnacyjnym (zarówno "starym" jak i "nowym"). W 2026 r. świadczenie to będzie podwyższone o 99 zł. To 3% podwyżka na 2026 r. Nie tak duża jak w latach minionych, kiedy mieliśmy galopująca inflację. Ale porównując z 0% podwyżki dla zasiłku pielęgnacyjnego, nie wygląda to źle. Opiekunowie osób niepełnosprawnych otrzymają w 2026 r. 3386 zł.

REKLAMA

MOPS: Można dostać 6 zasiłków w 3 miesiące. Czytelnik: Nie można [List]

Wiele osób piszących do Infor.pl opisuje swoje doświadczenia co do teorii, że zostało wydane odgórne polecenie ograniczania świadczeń wypłacanych przez MOPS. Przykładowo w artykule publikujemy list czytelnika, który twierdzi, że ma informację o poleceniach wydawanych dla pracowników socjalnych w MOPS, aby starali się ograniczyć kwoty przeznaczane na świadczenia dla potrzebujących. Od czasu zaniżania punktacji w WZON co do świadczenia wspierającego (poziom potrzeby wsparcia) stale widzę na forach internetowych tego typu opinie. Jak w każdej teorii spiskowej nie wiadomo, kto miałby wydawać takie zalecenia oraz jak możliwe jest ich wdrożenie i kontrolowanie. Niemniej zjawisko takiego postrzegania MOPS, PZON. WZON, PFRON istnieje od lat i chyba się nasila od 2024 r. (prawdopodobnie z uwagi na powszechnie krytykowaną praktykę przyznawania punktów do świadczenia wspierającego).

Spadek i zachowek a obowiązki rodzinne. Przepisy po zmianach

Niedopełnianie obowiązków rodzinnych może wpływać na późniejsze kwestie dotyczące dziedziczenia. Niekiedy jednak odsunięcie krewnych od spadku nie należy do najłatwiejszych. Trzeba pamiętać o szeregu wymogów. Jakich?

Znalazłeś pracę, ale ją straciłeś? Nowe przepisy pozwalają bezrobotnym wrócić do zasiłku

1 czerwca 2025 roku weszła w życie nowa ustawa o rynku pracy, która wprowadza zmiany dotyczące powrotu do zasiłku dla bezrobotnych. Zgodnie z nowymi przepisami, osoba bezrobotna, która podjęła pracę lub rozpoczęła działalność gospodarczą, będzie mogła ponownie ubiegać się o zasiłek, jeśli spełni ustalone kryteria. Jakie? Oto szczegóły.

W 2026 roku pracownik z najniższym wynagrodzeniem dostanie ponad 14 tys. zł za rozwiązanie umowy. Skąd ta kwota?

Na co mogą liczyć najniżej wynagradzani pracownicy w przypadku niespodziewanej utraty pracy? Obowiązujące przepisy jasno regulują ich prawa i obowiązki pracodawców. Należy do nich wypłata odprawy pieniężnej. Ale czy przysługuje każdemu?

REKLAMA

Umiarkowany stopień niepełnosprawności. Co przysługuje [LISTA 2026]

Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nierzadko zastanawiają się nad tym, na jakiego rodzaju wsparcie mogą liczyć. Co daje orzeczenie? Jakie są przywileje w pracy? Czy w 2026 r. wzrosną kwoty dostępnych świadczeń i zasiłków? Co z kryteriami dochodowymi? Kto może dostać świadczenie wspierające z ZUS? Prezentujemy najważniejsze zasady w MOPS, PFRON i nie tylko.

Sąd unieważnił kredyt hipoteczny z WIBOR-em. W umowie kredytowej nie było tych ważnych informacji. Co to oznacza dla innych kredytobiorców?

W dniu 23 października 2025 r. Sąd Okręgowy w Suwałkach, I Wydział Cywilny sygn. akt I C 600/23 unieważnił umowę kredytu hipotecznego opartego na stawce referencyjnej WIBOR, zawartą w 2021 r. z BNP Paribas Bank Polski S.A. To ważny sygnał dla rynku - sądy coraz uważniej przyglądają się przejrzystości umów kredytowych i temu, czy konsument ma realną szansę zrozumieć mechanizm oprocentowania.

REKLAMA