Jak ustanowić obrońcę w sprawie?

W procesie karnym oskarżony może mieć od jednego do trzech obrońców w jednym procesie. Mogą oni pochodzić z wyboru (czyli być wybrani przez oskarżonego na mocy jego porozumień z nimi) lub mogą być wyznaczeni dla oskarżonego przez sąd z urzędu. W przepisach procedury karnej określone są sytuacje, w których oskarżony obligatoryjnie musi posiadać obrońcę. W tych sytuacjach jeżeli oskarżony nie skorzysta z prawa do ustanowienia obrońcy z wyboru, sąd zobligowany jest wyznaczyć mu obrońcę z urzędu.

Obligatoryjny udział obrońcy w postępowaniu karnym podyktowany jest względami gwarancyjnymi tj. koniecznością zapewnienia oskarżonemu realnej możliwości podjęcia obrony i zapewnienie mu udziału w procesie na równych prawach z pozostałymi stronami. Gwarancję tę daje ustanowienie adwokata (czyli profesjonalisty) jako obrońcy.

Wskazane sytuacje obligatoryjnego udziału obrońcy w sprawie dla czytelnej systematyki można podzielić na etapy jego występowania w procesie karnym. Wskazany podział obejmie zatem obowiązkowy udział obrońcy w całym postępowaniu karnym (a więc przed sądem i w toku postępowania przygotowawczego), obowiązkowy udział obrońcy tylko w toku postępowania sądowego oraz obowiązkowy udział adwokata w określonych sytuacjach procesowych w sytuacji braku obecności oskarżonego na rozprawie lub posiedzeniu.

Obligatoryjny udział obrońcy w całym postępowaniu karnym ma miejsce w następujących przypadkach:

1) określonych w art. 79 § 1 KPK tj gdy gdy oskarżony jest:

- nieletni,
- głuchy,
- niemy,
- niewidomy,
- gdy zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności.

2) określonych w art. 79 § 2 gdy sąd uzna udział obrońcy za niezbędny ze względu na okoliczności utrudniające obronę (np. stopień skomplikowania sprawy).

Zobacz serwis: Więziennictwo

Obligatoryjny udział obrońcy w postępowaniu sądowym zachodzi w następujących przypadkach:

1) określonym w art. 80 KPK – oskarżony musi mieć obrońcę przed Sądem Okręgowym jako I instancji jeżeli zarzucane jest mu popełnienie zbrodni lub gdy jest pozbawiony wolności.

2) określonym w art. 671 1 i 4 KPK tj. gdy postępowanie toczy się przed sądem wojskowym, a oskarżonym jest żołnierz odbywający zasadniczą służbę wojskową lub pełniący służbę w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego.

3) określonym w art. 671 § 1a KPK tj. przed wszystkimi sądami wojskowymi w sprawie przeciw żołnierzowi oskarżonemu o przestępstwo popełnione w zw. z wykonywaniem przez niego obowiązków służbowych poza granicami państwa.