REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rozwód po śmierci małżonka i ochrona majątku zmarłego. Jakie są przepisy?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Pamela Opoczka
Adwokat Krakowskiej Izby Adwokackiej
Rozwód po śmierci małżonka i ochrona majątku zmarłego. Jakie są przepisy?
Rozwód po śmierci małżonka i ochrona majątku zmarłego. Jakie są przepisy?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Nie jest możliwe w polskim prawie uzyskanie rozwodu po śmierci małżonka. Jeśli toczy się postępowanie rozwodowe, jeden z małżonków umiera, to po jego śmierci sprawa podlega umorzeniu. Czy można zatem w jakiś sposób ochronić majątek zmarłego tak aby żyjący małżonek po nim nie dziedziczył?

Rozwód po śmierci małżonka a polskie prawo

Kilka tygodni temu było głośno na temat śmierci Shannen Doherty, aktorki znanej z serialu Beverly Hills 90210. Emocji wówczas dodał fakt, że kobieta otrzymała rozwód po swej śmierci. Pojawiły się pytania czy takie rozwiązanie byłoby możliwe w polskim systemie prawnym. Jest to niezwykle ważna kwestia, gdyż wpływa na kwestię dziedziczenia. Wydawałoby się to niesprawiedliwe gdyby niewierny małżonek, z którym osoba zmarła zamierzała się przed śmiercią rozwieść, mógł w takiej sytuacji dziedziczyć po niej majątek.

REKLAMA

Ważne

Odpowiadając na postawione pytanie trzeba jednak zaprzeczyć. Otóż nie jest możliwe w polskim prawie uzyskanie rozwodu po śmierci małżonka. Jeśli toczy się postępowanie rozwodowe, a jeden z małżonków umiera, to po jego śmierci sprawa podlega umorzeniu. Stanowi o tym wprost art. 446 Kodeksu postępowania cywilnego. Sąd dokonuje umorzenia sprawy z urzędu. 

Wymaga podkreślenia, że nieistotne jest na jakim etapie rozpoznawania sprawy osoba zmarła. Umorzenie całej sprawy dotyczy nawet sytuacji, gdy została ona skierowana wskutek apelacji strony do sądu II instancji. W takim przypadku sąd II instancji uchyli wyrok wydany przez sąd I instancji i postanowi o umorzeniu całego toczącego się postępowania. W konsekwencji, pozostały przy życiu małżonek będzie pełnoprawnie należeć do kręgu spadkobierców ustawowych po zmarłym. 

Jak chronić majątek?

Czy można zatem w jakiś sposób ochronić majątek zmarłego tak aby żyjący małżonek po nim nie dziedziczył? Istnieje takie rozwiązanie. Z pomocą w takiej sytuacji przychodzi powództwo o wyłączenie małżonka od dziedziczenia. Jego podstawą jest regulacja zawarta w art. 940 Kodeksu cywilnego:

§  1. Małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.

§  2. Wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu. Wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem; termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku.

Aby móc wnieść taki pozew, musi zaistnieć kumulatywnie kilka przesłanek:

  1. wytoczenie powództwa jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy w chwili śmierci spadkodawcy toczyło się postępowanie o rozwód;
  2. z roszczeniem mogą wystąpić tylko pozostali spadkobiercy ustawowi powołani do dziedziczenia w zbiegu z żyjącym małżonkiem;
  3. termin do wytoczenia powództwa liczony jest dla każdego ze spadkobierców odrębnie i wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym dany spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku (tj. o śmierci spadkodawcy), nie więcej jednak niż jeden rok od daty otwarcia spadku; 
  4. możliwe jest wyłączenie dziedziczenia jedynie wtedy gdy spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy żyjącego małżonka lub w odpowiedzi na pozew o rozwód ze strony przeciwnej wnosił o orzeczenie jego winy;
  5. żądanie orzeczenia o winie przez spadkodawcę w postępowaniu rozwodowym było uzasadnione.

Co z zachowkiem?

REKLAMA

Należy zatem zauważyć, że kluczową kwestią jest to, aby spadkodawca za życia domagał się orzeczenia o winie po stronie drugiego małżonka, nawet jeśli był stroną pozwaną w procesie. Spadkodawca mógł też domagać się rozwodu z winy obu stron – warunek do powództwa z art. 940 Kodeksu cywilnego wtedy także zostanie spełniony. Natomiast, co niezwykle ważne, nie jest już dopuszczalne kierowanie powództwa o wyłączenie małżonka spadkodawcy od dziedziczenia, jeżeli za życia spadkodawca żądał oddalenia powództwa o rozwód, a także gdy chciał rozwodu lub separacji bez orzekania o winie. Nie można wystąpić ze wspomnianym powództwem również w sytuacji, gdy postępowanie rozwodowe zostało co prawda zainicjowane, ale sąd zwrócił pozew z powodu braków formalnych albo też gdy powództwo zostało skutecznie przez stronę cofnięte. 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Istotnym warunkiem, który jest niezbędny do uwzględnienia powództwa z art. 940 Kodeksu cywilnego jest to, aby sąd uznał, że występowały podstawy do orzeczenia rozwodu (lub separacji) z winy małżonka pozostałego przy życiu albo z winy obojga małżonków. Muszą zatem występować argumenty uzasadniające nastąpienie zupełnego i trwałego (w przypadku separacji tylko zupełnego) rozkładu pożycia małżeńskiego między stronami. Pamiętajmy, że takiej oceny nie dokonuje sąd rodzinny, przed którym toczyło się postępowanie w sprawie o rozwód lub separację, wszak postępowanie to zostało umorzone w wyniku śmierci strony. Dokonuje tej oceny sąd spadku. Zgodnie z art. 628 Kodeksu postępowania cywilnego, „do czynności w postępowaniu spadkowym, które należą do zakresu działania sądów, wyłącznie właściwy jest sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku)”.

Ważne

Wyłączenie małżonka od dziedziczenia ustawowego skutkuje pozbawieniem go prawa do zachowku po zmarłym współmałżonku. 

Adwokat Pamela Opoczka

 

 

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rozwód bez sądu? Szybki sposób na rozwiązanie małżeństwa

Rząd szykuje rewolucję w prawie rodzinnym. Projekt nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje możliwość pozasądowego rozwodu. Małżeństwo będzie można rozwiązać szybko i bez udziału sądu – pod pewnymi warunkami.

Aktywny rodzic. Ważna zmiana weszła w życie

Świadczenia otrzymywane w ramach programu „Aktywny rodzic” nie będą miały wpływu na prawo do zasiłków i innych form pomocy społecznej. Co to oznacza w praktyce?

Renta chorobowa po 50. roku życia: Komu przysługuje, ile wynosi?

Renta chorobowa, formalnie nazywana rentą z tytułu niezdolności do pracy, jest istotnym świadczeniem dla osób, które z powodu stanu zdrowia nie są w stanie kontynuować aktywności zawodowej. Dla osób po 50. roku życia, które często zmagają się z przewlekłymi schorzeniami, świadczenie to może stanowić ważne wsparcie. Obowiązują konkretne zasady przyznawania i wyliczania renty chorobowej, które warto poznać.

Wzór umowy NDA z omówieniem [WZÓR do pobrania]

Informacja to jeden z najdroższych towarów na świecie (Paulo Coelho, Zahir). Tajemnica przedsiębiorstwa to wypracowane przez lata doświadczenia, indywidualne i nowatorskie rozwiązania, kontakty, pamięć instytucjonalna. Wartość poufnych informacji przedsiębiorstwa nie daje się wycenić i potrzebuje szczególnej ochrony.

REKLAMA

ZUS nie odda 550 000 zł kapitału emerytalnego wdowie tylko innym emerytom. Na otarcie łez renta rodzinna albo renta wdowia

System emerytalny w Polsce wyklucza możliwość dziedziczenia kapitału emerytalnego. W artykule prezentujemy opis systemu w jednym z pism rządowych przesłanych emerytce, która postulowała reformę systemu emerytalnego poprzez rozszerzenie możliwości dziedziczenia np. przez wdowy kapitału emerytalnego. Emerytce chodziło o środki zgromadzone na subkoncie, ale jej pismo otwarło szerszą dyskusję – „Dlaczego w zasadzie przepada 550 000 zł zgromadzonych na koncie emerytalnym zmarłego mężczyzny po 30 latach pracy”. ZUS nie odda 550 000 zł kapitału emerytalnego. Na otarcie łez renta rodzinna albo renta wdowia

Opłaca się być nauczycielem w małej miejscowości. Nauczyciel dyplomowany z pensją 6211 zł brutto, ale z dodatkami 10% i 20%

Nauczyciel dyplomowany z pensją 6211 zł brutto, to nie jest po szaleństwie inflacji za ostatnie lata, pensja marzeń. Ale są jeszcze dodatki do pensji. Najcenniejszy to 20% dodatek stażowy. Niestety przysługuje osobom z 20-letnim doświadczeniem zawodowym. Nie posiadają go nauczyciele początkujący więc odchodzą z zawodu nauczyciela.

1 sierpnia dniem wolnym od pracy? Uchwalono dezyderat. Sejmowa Komisja skierowała dezyderat do resortu pracy, czekamy teraz na ostateczną decyzję

W dniu 2 kwietnia 2025 r. Sejmowa Komisja do Spraw Petycji obradująca pod przewodnictwem poseł Urszuli Augustyn (KO), zastępcy przewodniczącego Komisji analizowała szereg petycji. W porządku dziennym prac komisji była brana pod rozwagę petycja w sprawie ustanowienia rocznicy wybuchu powstania warszawskiego dniem ustawowo wolnym od pracy (BKSP-155-X-342/24). I stało się, uchwalono dezyderat, w sprawie 1 sierpnia - jako dnia wolnego od pracy. Ale trzeba wiedzieć, że Sejmowa Komisja skierowała ten dezyderat do resortu pracy, a teraz czekamy teraz na ostateczną decyzję MRPiPS. Później zdecyduje Sejm, Senat i Prezydent. Droga jest długa, ale przecież: kropla drąży skałę.

Debata prezydencka w TVP: Tak wyglądały końcowe wystąpienia kandydatów

Bezpośrednie apele do wyborców, polityczne manifesty, emocje i ostatnie akcenty kampanii — tak wyglądały końcowe wystąpienia kandydatów w debacie prezydenckiej w TVP. Co dokładnie powiedzieli?

REKLAMA

Jawność cen czy legislacyjny chaos? Branża deweloperska alarmuje: ustawa to bubel, który zaszkodzi konsumentom

Miała być przejrzystość, a wyszło jak zwykle – ustawa o jawności cen mieszkań, uchwalona w rekordowym tempie, miała chronić konsumentów i ułatwić porównywanie ofert deweloperów. Zamiast tego wywołała burzę – branża mówi o prawnych absurdach, ignorowaniu głosu ekspertów i niebezpiecznych lukach, które mogą uderzyć nie tylko w firmy, ale też zwykłych obywateli. Ostatnią szansą na ratunek może być Senat.

Debata prezydencka na żywo na portalu infor.pl. Transmisja online od godz. 20.00

W poniedziałek 12.05.2025 r. o godz. 20:00 w siedzibie Telewizji Polskiej rozpoczęła się debata kandydatów na prezydenta RP, współorganizowana przez TVP, TVN i Polsat. To ostatnie takie starcie przed pierwszą turą wyborów i jeden z kluczowych momentów kampanii. Transmisję online można obejrzeć także na portalu infor.pl.

REKLAMA