Prawa pracownika

Ustawodawca w 2023 roku nie zwalnia tempa. Po raz kolejny pracodawców i pracowników działów kadrowo-płacowych stawia przed szeregiem wyzwań. Choć obowiązki dotyczące zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a co za tym idzie -  możliwość kontroli trzeźwości pracowników przy uzasadnionym podejrzeniu, nie są nam obce, to nowelizacja przepisów Kodeksu Pracy w tym zakresie, powoduje powstanie wielu pytań i wątpliwości. Jak nowe regulacje umożliwiające pracodawcom przeprowadzanie prewencyjnej kontroli trzeźwości wyglądają w praktyce? Odpowiedź na to pytanie postaram się przybliżyć w dalszej części tego artykułu. 

Okazjonalna praca zdalna, to praca na wniosek pracownika składany teoretycznie w każdej możliwej sytuacji, nie więcej niż 24 razy w roku. Czy pracodawca może nie wyrazić zgody? Wyjaśniamy jak legalnie może się zachować pracodawca. Ostatnio bowiem, zaroiło się wręcz od publikacji, propagujących tezę o możliwości odmowy przez pracodawcę. Tezę dodajmy, bardzo niebezpieczną dla pracodawców.

Dane osobowe i ich ochrona mają znaczenie także w przypadku zawarcia i wykonywania umowy o pracę. Jakie są regulacje dotyczące danych osobowych kandydatów do pracy i pracowników? Kiedy pracodawca może poprosić o PESEL? Czy może pytać o wyznanie i poglądy polityczne? Czy pracodawcy trzeba mówić o członkostwie w związku zawodowym?

Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem – zwolnienie od pracy, które przysługuje pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat. 

Odpoczynek dobowy przysługuje pracowniikowi dodatkowo w stosunku do odpoczynku tygodniowego nawet wtedy, gdy poprzedza bezpośrednio odpoczynek tygodniowy Jest tak także w przypadku, gdy ustawodawstwo krajowe przyznaje pracownikom okres odpoczynku tygodniowego dłuższy od okresu wymaganego na podstawie prawa Unii Europejskiej. Tak orzekł Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w wyroku z 2 marca 2023 r. w sprawie C-477/21 (MÁV-START).

Mówiąc o naruszaniu praw pracownika można wyróżnić dwie formy molestowania. Jest to molestowanie i molestowanie seksualne. Podpowiadamy, jakie są różnice i jak wyrazić sprzeciw wobec niepożądanego zachowania.

Przepisy Kodeksu pracy określają prawa i obowiązki pracowników. Przede wszystkim po to, by ich chronić. Ciężkie naruszenie praw pracownika stanowi podstawę do rozwiązania umowy o pracę, a niektóre z wykroczeń przeciwko prawom pracownika mogą być podstawą do nałożenia na pracodawcę kary grzywny.

Urlop rodzicielski – urlop przysługujący pracownikowi będącemu rodzicem po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego.

Urlop ojcowski – urlop przysługujący ojcu wychowującemu dziecko. 

Nowelizacja Kodeksu pracy (dalej „Kp”) wprowadzająca m.in. długo oczekiwane przepisy o pracy zdalnej, czeka na podpis Prezydenta RP i publikację w Dzienniku Ustaw. Biorąc pod uwagę, na szczęście, dość długie vacatio legis (2 miesiące), pracodawcy mają czas co najmniej do drugiej połowy marca 2023 r. (a być może nieco dłużej) na przygotowanie się do ich wdrożenia. Jak na standardy obecnej legislacji długo, jak na potrzeby zakładu pracy, niekoniecznie. Jednym z zagadnień trudniejszych w implementacji są obowiązkowe rozliczenia pomiędzy pracodawcą a pracownikami.

Cztery dni pracy? To wydaje się coraz bardziej prawdopodobne. Do Sejmu trafił projekt ustawy skracającej wymiar etatu do 35 godzin. Niektóre firmy już testują takie rozwiązanie. Jednak to, co wydaje się spełnieniem marzeń pracowników, może wpłynąć negatywnie na efektywność przedsiębiorstw. Czy można skrócić czas pracy tak, by nie ucierpiał na tym biznes?

Urlop opiekuńczy – urlop przysługujący pracownikowi w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. 

W przypadku najczęstszego wariantu czasu pracy (tj. pięciodniowy tydzień pracy z wolną sobotą i niedzielą) pracownikom należy się dodatkowy dzień wolny od pracy jedynie za święta wypadające w soboty. Z tego powodu (co do zasady) pracodawca nie ma obowiązku dawać pracownikom dodatkowego dnia wolnego od pracy za święta wypadające w niedziele – np. w niedzielę 1 stycznia 2023 roku. Ale nie dotyczy to tych wyjątkowych przypadków, w których praca jest świadczona w niedziele i święta zgodnie z art. 151(10) Kodeksu pracy. Bo w takich przypadkach pracodawca ma obowiązek zapewnić (wyznaczyć) pracownikom inny dzień wolny od pracy.

Wciąż pojawiają się informacje o możliwych kłopotach energetycznych w kraju w związku z perturbacjami z dostawą gazu i węgla do odbiorców prywatnych i przedsiębiorstw świadczących usługi energetyczne. Taki stan rzeczy jest wynikiem wojny w Ukrainie oraz wciąż rosnącej inflacji, co spowodowało częściowe załamanie się łańcuchów dostaw. Uzasadnione wobec tego są obawy pracodawców o to, w jaki sposób zabezpieczą ciągłość pracy i pracowników w nadchodzących zimowych miesiącach.

Praca zdalna swój renesans przeszła w dobie pandemii. To w tym czasie większość pracodawców i pracowników przekonała się, że praca zdalna jest możliwa, a co więcej efektywna. Chociaż początkowo większość ludzi, ze względu na ograniczenia pracowała w domu, to po pewnym czasie nasunęło się pytanie czy podczas pracy zdalnej można pracować z innego miejsca niż miejsce zamieszkania?

W przypadku ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy, pracownicy stają się jego wierzycielami. Są zaspokajani w pierwszej kolejności z masy upadłości, szczególnie w zakresie zaległych pensji. Nie muszą zgłaszać swoich roszczeń syndykowi. Należności wynikające ze stosunku pracy są umieszczane na liście wierzytelności z urzędu. Sąd upadłościowy uznaje je m.in. na podstawie listy płac i obecności. Jednak pracownik może nie mieć pewności, czy dokumenty były prowadzone w prawidłowy sposób i czy sąd w ogóle nimi dysponuje. W celu weryfikacji, czy upadły ujął wierzytelności w prawidłowej wysokości, zatrudniony ma prawo sam wystąpić z roszczeniem. Jeśli pracodawca jest niewypłacalny, to należność zostanie uregulowana ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W określonych przypadkach pracownikowi przysługuje też odszkodowanie oraz odprawa.

Każdemu pracownikowi przysługuje prawo do corocznego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Wybierając się na wypoczynek, warto poznać swoje uprawnienia w tym zakresie. Ile dni urlopu przysługuje pracownikowi? Jakie wynagrodzenie otrzyma pracownik za czas urlopu? Jakie dofinansowanie do urlopu wypoczynkowego można dostać? Czym jest świadczenie urlopowe? Ile wynosi świadczenie urlopowe w 2022 roku?

24 maja 2022 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra rodziny i polityki społecznej. Rząd chce na stałe wprowadzić do Kodeksu pracy możliwość wykonywania pracy zdalnej. Będzie to bardziej elastyczna forma wykonywania pracy od obecnie funkcjonującej telepracy. Rozwiązanie to powinno poprawić możliwości zatrudnienia osób znajdujących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, w tym rodziców małych dzieci oraz rodziców samotnie wychowujących dzieci. Ponadto, pracodawcy będą mogli wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników lub kontrolę na obecność środków działających podobnie do alkoholu, gdy będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.

Docenienie przez pracodawcę jest jednym z najważniejszych czynników zwiększających poczucie satysfakcji z wykonywanych obowiązków służbowych. Jak wynika z raportu firmy ADP „People at Work 2021: A Global Workforce View”, niespełna 6 na 10 Polaków (58 proc.) czuje się docenianych przez swojego pracodawcę.

Często poza pracą naukową doktorant musi podjąć się dodatkowych zadań. Zdarza się, że ma większe wydatki albo potrzebuje dodatkowych środków na badania. Zazwyczaj stypendium nie wystarczy na realizację tych działań. Dlatego doktoranci często podejmują pracę w ramach stosunku pracy. Czy istnieją jakieś ograniczenia w tym zakresie?

W polskim systemie prawnym wciąż brakuje jednoznacznej podstawy prawnej umożliwiającej pracodawcy swobodne tzn. bez narażenia się na ryzyko jakiejkolwiek odpowiedzialności) pytanie pracowników czy kandydatów do pracy o to, czy są zaszczepieni (w zasadzie nie tylko w kierunku COVID-19, ale w ogóle). Oznacza to, że zadawanie pytania o szczepienie jest na ten moment obarczone ryzykiem, którego nie da się wyeliminować. Obszary ryzyka są przy tym dwa: kwestia ochrony danych osobowych oraz przepisy prawa pracy – tłumaczy Anna Wiluś-Antoniuk, radca prawny w agencji zatrudnienia LeasingTeam Group – w obu przypadkach sytuacja prawna jest niejasna. Na szczęście zmiany przepisów wydają się możliwe w niedługiej przyszłości – nie brakuje bowiem zwolenników takich zmian.

Nastroje na rynku pracy są konsekwencją nie tylko samego funkcjonowania firmy. Nie da się jej oderwać od otaczającej jej rzeczywistości, w związku z tym wpływ ma wszystko: sytuacja gospodarcza, zmiany i nowe regulacje prawne i szereg innych czynników. Bez wątpienia ogromne znaczenie ma sytuacja epidemiologiczna. Jakie prawidłowości pokazało najnowsze badanie CBOS?

Rozwiązanie umowy o pracę a termin wypłaty wynagrodzenia. Pracodawcy mają wątpliwości kiedy powinni wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za pracę w przypadku rozwiązania umowy o pracę. Czy w zwykłym terminie wypłaty wynagrodzenia u danego pracodawcy? A może z dniem rozwiązania umowy o pracę? Wyjaśnia Państwowa Inspekcja Pracy.

Szczepienie na COVID-19 a zatrudnienie pracowników. Czy pracodawcy mają prawo przyjmowania do pracy wyłącznie osoby zaszczepione na COVID-19? Czy można pytać o szczepienie na rozmowie kwalifikacyjnej?

Hidżab w miejscu pracy - pod pewnymi warunkami można wprowadzić zakaz noszenia hidżabu w pracy. Tak zdecydował TSUE w swoim wyroku. Krytykuje go Prezydent Turcji.