Darowizna w prawie niemieckim

Niezachowanie tej formy prowadzi wprawdzie do nieważności umowy. Ale umowa darowizny zawarta bez tej formy staje się ważna przez wykonanie (§ 518 niemieckiego Kodeksu cywilnego, dalej jako BGB i art. 890 polskiego Kodeksu cywilnego, dalej jako KC).

Odpowiedzialność za wady

Odpowiedzialność za wady ograniczona jest do naprawienia szkody, którą darczyńca wyrządził obdarowanemu przez podstępne zatajenie wady (§ 521 i §  524 BGB) albo niedoinformowanie go o wiadomych mu wadach (art. 892 KC).

Rażąca niewdzięczność obdarowanego

Podobne są też możliwości odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego w stosunku do darczyńcy. BGB przewiduje możliwość odwołania darowizny także w przypadku poważnego przewinienia obdarowanego nie tylko w stosunku do darczyńcy ale także w stosunku do jego najbliższych członków rodziny.

Niemieckie orzecznictwo przyjmuje "rażącą niewdzięczność" w następujących przypadkach: bezpodstawne postawienie wniosku o ubezwłasnowolnienie darczyńcy, powiadomienie o popełnieniu przestępstwa, ciężka obraza, obciążające zeznania pomimo prawa odmowy zeznań, zagrożenie życia darczyńcy itd.

Odwołanie albo zwrot darowizny

Zarówno BGB jak i KC przewidują zróżnicowane możliwości odwołana niewykonanej albo zwrotu darowizny dokonanej na zasadach niesłusznego wzbogacenia ,jeżeli darczyńca wpadnie w niedostatek (§ 528 BGB i art. 897 KC).

§ 529 BGB przewiduje , że roszczenie o zwrot darowizny jest wykluczone , jeżeli niedostatek został doprowadzony przez darczyńcę umyślnie albo przez rażące niedbalstwo albo między darowizną a nastąpieniem niedostatku  upłynęło 10 lat.

Termin 10-letni odgrywa dużą rolę, jeżeli chodzi o prawo do zachowku. Nawet po zreformowanej regulacji prawa do zachowku, zalicza się do masy spadkowej darowizny spadkodawcy dokonane w ciągu 10 lat przed jego śmiercią.

Zobacz również serwis: Darowizny

Problemy z darowizną  powstają w szczególności wtedy, jeżeli darczyńca popadł w niedostatek i zdany jest na pomoc socjalną. Zasadą jest, że darowizny dokonane w ciągu 10 lat  przed pobieraniem pomocy socjalnej muszą być zwrócone.

Jeżeli podmiot odpowiedzialny za sprawy socjalne pokrywa koszta np. pobytu darczyńcy w domu opieki, to roszczenie zwrotu ( § 528 BGB) przechodzi na podstawie ustawy na niego. Wynika to z § 93 kodeksu socjalnego XII ( Sozialgesetzbuch XII).

Jeżeli niedostatek  został spowodowany przez darowiznę  umyślnie czy przez rażące niedbalstwo, to podmiot też nie może podobnie jak darczyńca domagać się zwrotu darowizny.

Obdarowany ma też prawo do zapobieżenia zwrotu, jeżeli przejmie koszta utrzymania darczyńcy czy osób, którym on zobowiązany jest do płacenia alimentów.

Przyrost majątku obdarowanego podlega opodatkowaniu, jeżeli przekroczone zostały kwoty zwolnione od podatku ( Freibetrag). Wysokość kwot zwolnionych od podatku zależna jest od stopnia pokrewieństwa obdarowanego w stosunku do darczyńcy. Np. dla żony kwota ta wynosi 410000,--€, dla dziecka 205000,--€ itd. Ale te kwoty mogą być wykorzystane tylko raz w okresie 10 lat. Po upływie 10 lat od darowizny obdarowani maj ponownie prawo do wykorzystania tych kwot zwolnionych od podatków. Przy większych majątkach – planowane są dlatego – w celu uniknięcia podatku od darowizny – sukcesywne przesuwanie majątku na najbliższych członków rodziny. A więc co 10 lat ponowna darowizna. Z tego przywileju podatkowego mogą od 2010 r. korzystać też zalegalizowane związki partnerskie. 

Zobacz również: Umowa sprzedaży nieruchomości na prawie niemieckim (Część I)