Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zgoda pacjenta małoletniego

Aleksandra Pajewska
Zgoda pacjenta małoletniego jest warunkiem podjęcia interwencji medycznej. /fot. Fotolia
Zgoda pacjenta małoletniego jest warunkiem podjęcia interwencji medycznej. /fot. Fotolia
Zgoda pacjenta małoletniego jest niezbędnym warunkiem podjęcia jakiejkolwiek interwencji medycznej. W przypadku pacjenta małoletniego mamy do czynienia z instytucją zgody zastępczej bądź zgody kumulatywnej. Jakie zasady uzyskania zgody od pacjenta małoletniego obowiązują lekarza, kiedy i dlaczego może on zostać zwolniony z tego obowiązku?

Definicja zgody pacjenta

Zgoda pacjenta na przeprowadzenie badania bądź na udzielenie świadczenia medycznego definiowana jest jako jednostronne, odwołalne oświadczenie, na mocy którego wyłączona zostaje bezprawność interwencji medycznej, przy jednoczesnym przejęciu przez pacjenta (lub osoby wyrażającej zgodę w jego imieniu) ryzyka zwykłych następstw związanych z udzielanym świadczeniem.

Zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty świadczenia zdrowotne udzielane są po uzyskaniu zgody pacjenta. Potwierdza to także jednolite orzecznictwo sądów, czego przykładem jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 31 marca 2006 r. (sygn. IACa 973/05).  Zgodnie z nim zabieg medyczny wykonany bez zgody pacjenta jest czynnością bezprawną nawet wówczas, gdy wykonany jest zgodnie z zasadami wiedzy.

Zabieg medyczny wykonany bez zgody pacjenta jest czynnością bezprawną.

Warunkiem koniecznym udzielenie zgody jest otrzymanie od lekarza rzetelnej informacji, dotyczącej stanu zdrowia pacjenta, rozpoznania, proponowanych oraz możliwych metod diagnostycznych, możliwych do przewidzenia następstw ich zastosowania lub zaniechania, wyników leczenia oraz rokowań.

Zobacz również: Opieka lekarska dziecka - co ze zgodą rodziców?

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Pacjent małoletni

Co do zasady osobą uprawnioną do udzielenia zgody jest sam zainteresowany, czyli pacjent. Pojęcie to rozumiane jest szeroko, jako każda osoba badana bądź ta, której udzielane jest jakiekolwiek świadczenie zdrowotne. Odmienne regulacje przewidział natomiast ustawodawca w stosunku do pacjenta małoletniego, czyli tego, który nie ukończył 18 roku życia. Wyróżniamy dwie sytuację. W przypadku pacjenta, który nie ukończył 16 roku życia zazwyczaj zgodę na udzielenie świadczenia wyrażają jego przedstawiciele ustawowi (rodzice, opiekunowie, kurator). Jest to tzw. zgoda zastępcza (pośrednia). Zgodę na badanie, tzn. na proste zabiegi związane z badaniem fizykalnym, prostą diagnostyką bez ingerencji w ciało pacjenta, a także z osłuchiwaniem, może wyrazić również opiekun faktyczny (niania, opiekunka). Warto podkreślić, że w istotnych dla dziecka sprawach rodzice decydują wspólnie. Wykonany zabieg nie utraci jednak przymiotu legalności, jeżeli zostanie wykonany za zgodą zastępczą jednego z rodziców, w sytuacji konieczności podjęcia decyzji gdy kontakt z drugim rodzicem będzie niemożliwy (np. ze względu na pobyt za granicą). Ustawodawca daje także małoletniemu możliwość decydowania o sobie. W stosunku do osób w przedziale wieku od 16 do 18 lat, które są w stanie samodzielnie ocenić badanie, zastosowanie znajduje zgoda kumulatywna (zgoda zarówno samego pacjenta jak i jego przedstawiciela ustawowego). Jeśli osoba działa z dostatecznym rozeznaniem (stopień dojrzałości psychicznej podlega ocenie lekarza) ma także prawo do wyrażenia sprzeciwu. W przypadku zgody przedstawiciela i sprzeciwu małoletniego lekarz ma obowiązek udzielenia świadczenia i nie naraża się tym na odpowiedzialność za przestępstwo. Jeśli natomiast małoletni sprzeciwia się udzieleniu świadczenia a lekarz nie uzyskał zgody przedstawiciela lub uzyskał ją w niewystarczającym zakresie, to wówczas decyzja należy do sądu opiekuńczego. W sytuacji nagłej lekarz zwolniony jest z obowiązku uzyskania uprzedniej zgody sądu.

Zgodnie z powyższym zgoda na przeprowadzenie badania bądź udzielenie świadczenia medycznego wymagana jest od osoby zdolnej do jej udzielenia. Musi to być osoba zdolna do zrozumienia przekazanej uprzednio przez lekarza informacji. Uzyskanie formalnej pełnoletności nie ma więc decydującego znaczenia. Rozstrzygający jest stopień dojrzałości, który pozwala na ocenę własnego położenia oraz skutków wynikających z poddania się lub niepoddania zabiegowi lekarskiemu. Nawet w stosunku do młodszych dzieci lekarze, mimo braku konieczności uzyskania od nich zgody, starają się w sposób przystępny, językiem dostosowanym do wieku i stopnia dojrzałości psychicznej dziecka wyjaśnić mu istotę, przebieg i cel badań/ świadczeń.

Moment udzielenia zgody

Dla ważności zgody istotny jest moment jej udzielenia. Zgoda powinna być udzielona uprzednio, czyli przed rozpoczęciem badania lub leczenia. Zgoda swoim zakresem obejmować powinna konkretne czynności/ świadczenia.

Brak zgody

Są jednak pewne, wyjątkowe sytuacje, w których lekarz może podjąć działania bez uzyskania oświadczenia ze strony pacjenta. Dotyczy to pacjentów, którzy ze względu na swój stan zdrowia lub wiek, nie mogą udzielić zgody i wymagają niezwłocznej interwencji lekarskiej, a komunikacja z jego przedstawicielem ustawowym lub faktycznym nie jest możliwa. Także gdy zwłoka w uzyskaniu zgody pacjenta, jego przedstawiciela ustawowego lub sądu opiekuńczego, mogłaby doprowadzić do powstania zagrożenia życia, ciężkiego uszkodzenia jego ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia lekarz zwolniony jest z obowiązku uzyskania zgody. Pisemne pełnomocnictwo udzielone przez matkę małoletniego pacjenta innej osobie, np. babce, potwierdzone przez notariusza nie stanowi umocowania do składania oświadczeń dotyczących małoletniego. Nie jest to bowiem podstawa przedstawicielstwa ustawowego. Taką funkcję może spełniać jedynie orzeczenie sądu opiekuńczego. 

Analogicznie sytuacja kształtuje się w przypadku osób ubezwłasnowolnionych całkowicie.

Polecamy serwis: Prawa pacjenta

Podstawa prawna:

  • ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. 2005 nr 226 poz.1943 z póź. zm),
  • ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz.417 ze zm.),
  • wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 31 marca 2006 r. (sygn. IACa 973/05).
Zestaw arkuszy egzaminacyjnych z odpowiedziami i punktacją do zadań
Zestaw arkuszy egzaminacyjnych z odpowiedziami i punktacją do zadań.

Język polski, Matematyka, Język angielski.


Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/15
    Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
    od 1 stycznia i od 1 lipca
    od 1 stycznia i od 1 czerwca
    od 1 lutego i od 1 lipca
    Następne
    Prawo
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Wniosek o paszport dla dziecka online. Jak złożyć?

    Wniosek o paszport dla dziecka składany online to spore ułatwienie dla rodziców. Podpowiadamy kto może skorzystać z takiego rozwiązania i w jaki sposób.

    Sprawa karna w Niemczech. Co trzeba wiedzieć? Jak się zachować?

    W zależności od powagi zarzutów i stopnia zaawansowania sprawy kontakt z niemieckim wymiarem sprawiedliwości następuje poprzez:
    1) przesłanie formularza z pytaniami przez policję,
    2) przesłanie nam nakazu karnego (Strafbefehl) / aktu oskarżenia,
    3) wezwanie na przesłuchanie bądź zatrzymanie przez policję.

    Premier o polityce senioralnej: To fundament

    Wypełniamy nasze obietnice wyborcze. Dla nas polityka senioralna jest fundamentem całej filozofii państwa – powiedział w piątek premier Mateusz Morawiecki podczas konferencji "Rząd blisko seniorów". Szefowa MRiPS Marlena Maląg zapewniła, że wsparcie na rzecz osób starszych będzie kontynuowane.

    Prezes UODO: NSA kwestionuje niezależność organu

    „Prezes UODO w piśmie skierowanym do Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego wyraża głębokie zaniepokojenie niebezpiecznym kierunkiem, w jakim zmierza dokonana przez NSA interpretacja kompetencji i pozycji ustrojowej organu nadzorczego w świetle praw osób, których dane osobowe dotyczą” – poinformował urząd.

    Bon turystyczny - ostatni dzień na pobranie. Do kiedy można go wykorzystać po pobraniu?

    Koniec terminu pobrania bonu turystycznego nie jest jednoznaczny z końcem terminu możliwości zapłacenia nim. 
    Do kiedy i gdzie można go wykorzystać po pobraniu?

    Czy będzie waloryzacja 500 plus? Co planuje rząd?

    W tej chwili nie pracujemy nad waloryzacją 500 plus. Wprowadziliśmy szereg rozwiązań, które wspierają rodziny. To w praktyce oznacza, że w 2023 r. środki skierowane do rodzin to blisko 87 mld zł - powiedział wiceminister finansów Artur Soboń.

    Sądy pokoju. Rzecznik rządu nie wie, czy ustawa będzie w tej kadencji

    Nie wiem, czy projekt ustawy dotyczący sądów pokoju zostanie finalnie przyjęty w tej kadencji Sejmu. Będziemy to rozpatrywać, ale na razie nie ma opinii rządu do tego projektu – powiedział rzecznik rządu Piotr Müller. Ocenił, że projekt jest skomplikowany.

    Pierwsi emeryci już dostali trzynastkę

    Milion emerytów i rencistów otrzymało już pierwsze trzynaste emerytury. Wysokości świadczenia wynosi 1588,44 zł brutto. Aby je otrzymać, nie trzeba składać żadnego wniosku. ZUS zrobi to automatycznie.

    PPK. Zrezygnować można jeszcze dzisiaj

    Ostatnim dniem składania deklaracji o rezygnacji z wnoszenia opłat do Pracowniczych Planów Kapitałowych jest 31 marca. Tym, którzy tego nie zrobią, pracodawcy pobiorą wpłatę do PPK z wynagrodzenia za marzec. 

    300 zł dla sołtysów. Senatorowie dają więcej

    Sołtysi mieliby otrzymywać świadczenie w wysokości 10 proc. minimalnego wynagrodzenia – zakłada projekt ustawy przyjęty przez Senat. To obecnie o 49 zł więcej niż przewidują projekty rządowy oraz poselski, zgłoszony przez parlamentarzystów PiS. Senatorowie chcieliby przyznać sołtysom także diety i dodatkowe świadczenie emerytalne.

    Dodatek mieszkaniowy dla seniora. Jak go otrzymać?

    Dodatek mieszkaniowy to dodatkowe świadczenie pieniężne, które ma pomóc pokryć koszty utrzymania zamieszkiwanej nieruchomości. Aby go otrzymać należy jednak spełnić szereg warunków. Jakich? Gdzie złożyć taki wniosek i jakie są potrzebne do niego załączniki?

    Nielegalne automaty do gier. Astronomiczne grzywny

    Automaty do gier stały się częścią miejskiego krajobrazu jednak wiążą się z niebezpieczeństwem. Przepisy karne przewidują ogromne kary finansowe nie tylko za organizację gier hazardowych, również za uczestnictwo.

    Od 1 kwietnia 2023 r. wyższe odszkodowania za wypadek przy pracy

    Od 1 kwietnia będą obowiązywały nowe, wyższe kwoty. Za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przysługiwać będzie 1269 zł. W 2022 roku była to kwota 1133 zł a w 2021 1033 zł (2020 - 984 zł). O odszkodowanie za wypadek przy pracy może wystąpić każda ubezpieczona osoba.

    Obowiązki pracodawcy zatrudniającego określoną liczbę pracowników. Kwestie praktyczne

    Obowiązujące przepisy prawa nakładają na pracodawców liczne obowiązki, które uzależnione są od liczby zatrudnianych pracowników. W tej kwestii kluczowe jest precyzyjne zdefiniowanie liczby pracujących osób w przedsiębiorstwie w przeliczeniu na pełne etaty. Katalogi obowiązków są  inne dla firm zatrudniających co najmniej 20 osób oraz firm zatrudniających minimum 50 pracowników. Radca prawny Klaudia Nowak z Kancelarii Mirosławski, Galos, Mozes w Sosnowcu omawia mechanizmy, do których wdrożenia zobligowani są pracodawcy.

    45 tys. zł - tyle wynosi średni dług alimentacyjny w Polsce na jedno dziecko

    Alimenciarze mają do spłacenia od blisko 12,9 mld zł do ponad 13,7 mld zł. Średnie zadłużenie z tego tytułu wzrosło do poziomu wynoszącego od przeszło 45,7 tys. do 48,5 tys. zł. W zdecydowanej większości wpisani do rejestrów są mężczyźni, przede wszystkim w wieku 45-54 lat. Z analiz wynika również, że statystyczny dłużnik zalega z płaceniem alimentów średnio ponad 3600 dni, czyli prawie 10 lat. Eksperci komentujący dane alarmują, że przez różnego rodzaju bieżące zawirowania – głównie inflacyjne, problem będzie dalej narastał.

    Użytkowanie wieczyste. Nowe zasady ustalania ceny gruntów

    Zasady ustalania ceny gruntów zbywanych na rzecz użytkowników wieczystych ulegną zmianie. Przewiduje to ustawa, której projekt rząd przyjął 29 marca. Nowelizacja umożliwi także nabycie prawa własności gruntów wykorzystywanych na cele inne niż mieszkaniowe.

    Uczelnie MSWiA. Będzie akademia policyjna i akademia pożarnictwa

    Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie stanie się Akademią Policji, a Szkoła Główna Służby Pożarniczej – Akademią Pożarnictwa. Powstanie Wyższa Szkoła Straży Granicznej. Rząd przyjął w środę projekt ustawy o zmianie nazw uczelni służb państwowych nadzorowanych przez szefa MSWiA. 

    Długi czynszowe. Polacy nie chcą składać się na długi sąsiadów

    Wspólnoty, spółdzielnie mieszkaniowe i zarządcy mieszkań gminnych powinni odzyskiwać należności od niepłacących lokatorów – tak uważa 95 proc. właścicieli mieszkań. Zdaniem 59 proc. Polaków w niektórych przypadkach powinno się odstąpić od egzekwowania zaległych opłat.

    Trzynaste emerytury trafią do miliona seniorów jeszcze marcu

    Trzynaste emerytury trafią do miliona seniorów jeszcze marcu. Dodatkowe świadczenie w wysokości 1588,44 zł brutto trafi w sumie do 9,7 mln osób. Na wypłatę trzynastych emerytur przeznaczono 15,4 mld zł.

    Czy można odwołać darowiznę?

    Jakie są zasady dotyczące możliwości odwołania darowizny? Co z terminem? Oto najważniejsze zasady?

    Jak powinno wyglądać zlecenie transportowe?

    Umowy przewozu bywają naszpikowane kruczkami jak pole minowe. By przejść przez nie bez szwanku, przewoźnik powinien dobrze znać przepisy i dokładnie zapoznać się z treścią każdego zlecenia przed przyjęciem go. O niezbędnych elementach zlecenia transportowego i zapisach, które  powinny wzbudzić czujność mówi Mateusz Pernak, prawnik z TC Kancelaria Prawna. 

    Światowy Dzień Backupu. Jak robić bezpiecznie kopie zapasowe?

    31 marca przypada Światowy Dzień Backupu. Tego dnia warto przypomnieć sobie o tym, jak ważne jest to, by regularnie wykonywać kopię zapasową danych ważnych dla użytkowników. Powinno się to robić zarówno na fizycznym zewnętrznym dysku, ale także w prywatnej lub chmurze korporacyjnej. Można to zrobić pod warunkiem zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony, tak by ważne dla nas dane nie zostały skradzione lub trafiły w niepowołane ręce. Jak robić to bezpiecznie?- analizuje Michał Borowiecki z firmy Netskope.

    Babciowe 1500 zł. Jak je oceniają Polacy?

    22 marca lider PO Donald Tusk przedstawił kolejną propozycję programową KO, czyli tzw. babciowe. Miałoby to być miesięczne świadczenie dla matek, które wracają do pracy po urodzenia dziecka. Co myślą o nim Polacy? Ile rodaków popiera ten pomysł?

    Dziedziczenie długów. Co mówi prawo?

    Zdarza się, że o problemach finansowych naszych bliskich dowiadujemy się dopiero wtedy, gdy odeszli. Już ten sam fakt jest wystarczająco trudny, a potem dowiadujemy się, że kochana babcia czy ciocia zostawiła 
    w spadku nie tylko mieszkanie czy zestaw rodzinnych sreber, ale również… długi! Co wtedy?

    Nakaz noszenia maseczek. Jeszcze do końca kwietnia

    Nakaz noszenia maseczek będzie obowiązywał jeszcze do końca kwietnia 2023 r. Rząd postanowił o przedłużeniu tego obowiązku. W jakich miejscach trzeba nosić maseczki? Kto ma obowiązek zasłaniania nosa i ust? Czy przepisy przewidują jakieś wyjątki?