Brak dowodu osobistego za granicą

8 września 2014 roku Rzecznik Praw Obywatelskich – Irena Lipowicz zwróciła się z wystąpieniem do Ministra Spraw Zagranicznych. Wystąpienie dotyczyło z jednej strony kompetencji konsula, z drugiej natomiast praw obywatela przebywającego za granicą do korzystania z pomocy w sytuacji utraty dowodu osobistego. Wystąpienie powstało na gruncie problemów związanych z uzyskaniem pomocy ze strony jednostki konsularnej RP w sprawie wydania dowodu osobistego, mianowicie braku możliwości pośredniczenia przez wskazane jednostki w przekazaniu wniosku o wydanie nowego dokumentu. RPO podkreślił, że w polskim systemie prawnym brak regulacji, które umożliwiłyby  udzielenie pomocy obywatelowi przebywającemu poza granicami kraju w uzyskaniu dowodu osobistego.

Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!

Wniosek o wydanie dowodu osobistego - co do zasady - składa się osobiście w urzędzie gminy właściwym ze względu na miejsce stałego pobytu wnioskodawcy (§ 3 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 lutego 2009 r. w sprawie wzoru dowodu osobistego oraz trybu postępowania w sprawach wydawania dowodów osobistych, ich unieważnienia, wymiany, zwrotu lub utraty - Dz. U. Nr 47, poz. 384 ze zm.). Rozporządzenie wskazuje pewne wyjątki, jednak nie obejmują one kompetencji urzędów konsularnych.

Obowiązujące regulacje nie przewidują możliwości złożenia wniosku o wydanie dowodu osobistego do organu innego niż urząd gminy, a zatem także przed konsulem, jak również nie upoważniają konsula do przyjęcia wniosku i przekazania go do właściwego organu.

Zgodnie z art. 34 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (t.j. Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 993 ze zm.) obowiązek posiadania dowodów osobistych ciąży wyłącznie na obywatelach zamieszkałych w Rzeczypospolitej Polskiej. Co nie zwalnia obywateli RP przebywających czasowo za granicą z posiadania ważnego dokumentu tożsamości. Wskazany fakt potwierdza przyznanie tej grupie osób wydłużonego terminu na wymianę dowodu osobistego – do 3 miesięcy.

Co zrobić, gdy zginął dowód?

Ile czeka się na dowód osobisty?

Organ gminy lub właściwa ze względu na miejsce pobytu polska placówka konsularna zobowiązany jest do wydania zaświadczenia o utracie dowodu osobistego, ważnego do czasu wydania nowego dokumentu. Na wskazanych organach ciążą także obowiązki o charakterze informacyjnym. Są one bowiem zobligowane do poinformowania organu, który wydał dowód osobisty (celem unieważnienia dokumentu). Konsul posiada więc kompetencje do udziału w niektórych sprawach związanych z dowodami osobistymi.

RPO zarzuca analizowanym regulacjom prawnym  niespójność, skutkującą utrudnieniem obywatelowi, który przebywa za granicą spełnienia ustawowych obowiązków. Podkreśla także różnicowanie obywateli przebywających na terytorium RP i poza nim. RPO domaga się więc modyfikacji stanu prawnego, wprowadzenia przepisów, które pozwolą obywatelowi będącemu za granicą korzystanie  z pomocy konsula w zakresie pośrednictwa w wydaniu dowodu osobistego.

Wystąpienie RPO ma na celu – zgodnie jego rolą – zwiększenie ochrony praw obywatelskich