Jaka przyszłość czeka działkowców?

28 czerwca 2012 roku Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o zbadanie zgodności z wskazanymi we wniosku wzorcami konstytucyjnymi całej ustawy z dnia 8 lipca 2005 roku o rodzinnych ogrodach działkowych. W wyroku z 11 lipca 2012 roku (sygn. akt K 8/10), Trybunał orzekł o niekonstytucyjności dwudziestu czterech przepisów ustawy.

Zdaniem wnioskodawcy, sprzeczność całej ustawy z konstytucją wynikała z przyjęcia monopolistycznej pozycji Polskiego Związku Działkowców (PZD). Przywileje PZD wynikały przede wszystkim z jego pozycji względem innych organizacji zrzeszających działkowców, sytuacji właścicieli gruntów, na których położone są rodzinne ogródki działkowe oraz stosunków PZD ze zrzeszonymi w nim działkowcami. Ponadto Pierwszy Prezes SN zakwestionował zgodność ustawy z wynikającymi z art. 2 konstytucji zasadami prawidłowej legislacji oraz zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa.   

Trybunał stwierdził, że znaczna część przepisów ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych jest sprzeczna z zasadą demokratycznego państwa prawnego oraz z wolnością zrzeszania się rozpatrywaną w kontekście prawa do równego traktowania. Dotyczyło to m.in. następujących przepisów:

• art. 6 (definicja ogrodu działkowego jako obszaru gruntu będącego we władaniu Polskiego Związku Działkowców),
• art. 9 (dopuszczalność założenia ogrodu działkowego wyłącznie na gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz Polskiego Związku Działkowców),
• art. 10 (nakaz nieodpłatnego przekazania gruntów Skarbu Państwa w użytkowanie lub użytkowanie wieczyste pod nowozakładany ogród działkowy wyłącznie Polskiemu Związkowi Działkowców),
• art. 13 ust. 1 (monopol PZD na podział gruntu na tereny ogólne i działki oraz zagospodarowanie rodzinnego ogrodu działkowego),
• art. 15 ust. 1 (monopol PZD w zakresie własności urządzeń, budynków i budowli rodzinnego ogrodu działkowego przeznaczone do wspólnego korzystania przez użytkujących działki i zapewniających funkcjonowanie ogrodu),
• art. 25 ust. 2 ustawy (szczególny i wyjątkowy status prawny PZD jako podmiotu niezależnego w wykonywaniu swych zadań i podlegającego tylko ustawom)
• art. 25 ust. 3 w związku z art. 27 ustawy (szczególny charakter PZD jako stowarzyszenia o szczególnym statusie prawnym posiadającego osobowość prawną).

Trybunał uznał, że niekonstytucyjność art. 25 ust. 3 w związku z art. 27 ustawy „oddziałuje na kwestię konstytucyjności pozostałych przepisów ustawy odnoszących się do PZD”. Wyjątki stanowią art. 16 (zakresowo), art. 32, art. 33 oraz art. 34 ustawy.

Zobacz serwis: Trybunał Konstytucyjny