REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Prawo pomocy w sporach administracyjnych - jak o nie wnioskować?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Robert Nogacki
radca prawny
Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Osoba fizyczna lub prawna, która nie dysponuje określonymi środkami finansowymi, nie traci możliwości obrony swoich praw przed sądami administracyjnymi i jest uprawniona do złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy./Fot. Shutterstock
Osoba fizyczna lub prawna, która nie dysponuje określonymi środkami finansowymi, nie traci możliwości obrony swoich praw przed sądami administracyjnymi i jest uprawniona do złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy./Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Komu przysługuje prawo pomocy w sporach administracyjnych? W jaki sposób strona może wnosić o zwolnienie od kosztów sądowych?

REKLAMA

Osoby fizyczne oraz prawne, które pozostają w trudnej sytuacji materialnej, nie są pozbawione możliwości obrony swoich praw przed sądami administracyjnymi. Ustawowe uregulowanie tzw. prawa pomocy pomaga zrealizować zainteresowanym stronom konstytucyjnie zagwarantowane prawo do sądu. Komu zatem przysługuje uprawnienie do skorzystania z prawa pomocy oraz jaki jest jego zakres na gruncie obowiązujących przepisów?

REKLAMA

Zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych oraz przyznanie profesjonalnego pełnomocnika do prowadzenia sprawy przed sądami administracyjnymi w Polsce zakładają regulacje ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm., dalej jako: „p.p.s.a.”). Przepisy wskazanego aktu prawnego stanowią o szczególnym wyjątku od ugruntowanej zasady ponoszenia kosztów w ramach toczącego się postępowania sądowoadministracyjnego. Zatem w jaki sposób osoby fizyczne oraz prawne mogą skutecznie wnioskować o przyznanie tzw. prawa pomocy szczegółowo unormowanego w art. 243 – 262 p.p.s.a.?

Polecamy: RODO 2019. Plusy i minusy zmian od 4 maja

„Prawo pomocy” w zakresie całkowitym czy częściowym?

REKLAMA

Analizowana instytucja prawa pomocy została określona wśród katalogu zwolnień z mocy ustawy od kosztów sądowych w art. 239 § 1 pkt 4 p.p.s.a. Szczegółowe rozwinięcie przedmiotowej regulacji znajduje się jednak w dalszych przepisach ustawy p.p.s.a. Osoba fizyczna lub prawna, która nie dysponuje określonymi środkami finansowymi, nie traci możliwości obrony swoich praw przed sądami administracyjnymi i jest uprawniona do złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy. W praktyce oznacza to, iż ciążący na stronie ciężar kosztów postępowania w zakresie objętym prawem pomocy zostanie przeniesiony co do zasady na budżet Skarbu Państwa. W celu skutecznego dostępu do sądów administracyjnych ustawodawca przewidział, iż z przedmiotowej możliwości skorzystać będą mogły strony postępowania toczącego się przed sądem administracyjnym, a więc co do zasady skarżący, organ, w stosunku do którego została skierowana skarga na działanie lub bezczynność, jak również uczestnicy postępowania.

W art. 244 § 1 p.p.s.a. legislator określił zakres dopuszczalnego prawa pomocy, wskazując, iż obejmuje ono zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Decyzję o zakresie, w jakim udzielone zostanie prawo pomocy, podejmuje każdorazowo sąd administracyjny właściwy dla rozpatrzenia sprawy. Podmiot mający zamiar skorzystać z powyższego uprawnienia zobligowany jest jednak zdecydować, czy wnioskować będzie o wsparcie w zakresie całkowitym, czy częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym dotyczy zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia pełnomocnika (art. 245 § 2 p.p.s.a.). Natomiast powołanie się na częściowe prawo pomocy oznacza w praktyce konieczność precyzyjnego określenia, z jakich elementów ustawowego zwolnienia podmiot chciałby skorzystać.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Niezbędne jest zatem określenie, czy strona zamierza wnioskować odnośnie do zwolnienia od opłat sądowych (w całości lub w części) lub od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub zainteresowana będzie tylko ustanowieniem pełnomocnika (art. 245 § 3 p.p.s.a.). Możliwe jest zatem przyjęcie niejednolitej konstrukcji wniosku, co uzależnione będzie od indywidualnej sytuacji materialnej podmiotu i jego potrzeb. W tym zakresie zwraca się uwagę, że rolą sądu administracyjnego jest każdorazowe zbadanie zasadności przyznawanego prawa pomocy, a przede wszystkim rozważenie zakresu udzielonej pomocy, mając na względzie, iż powinna ona dotyczyć przypadków szczególnie tego wymagających. Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 14 stycznia 2014 r. (sygn. akt II FZ 1218/13) wypowiedział się w przedmiocie analizowanej instytucji, podkreślając, że: „Celem instytucji prawa pomocy, która w istocie oznacza dofinansowanie strony postępowania przez Skarb Państwa, jest zagwarantowanie prawa do sądu osobom najuboższym (w tym również osobom prawnym oraz innym jednostkom organizacyjnym), znajdującym się w wyjątkowo złej sytuacji materialnej, które całkowicie nie są w stanie wygospodarować środków na pokrycie kosztów związanych z dochodzeniem swych praw przed sądem”.

Przyznanie prawa pomocy a właściwa forma złożenia wniosku

Osoba fizyczna lub prawna może zwrócić się do sądu administracyjnego rozpoznającego sprawę z wnioskiem o udzielenie prawa pomocy zarówno przed wszczęciem postępowania sądowoadministracyjnego, jak i na każdym jego etapie (art. 243 p.p.s.a.). Powyższe uprawnienie nie jest ograniczone jedynie do sądu pierwszej instancji i może być skutecznie zgłaszane przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. W każdym przypadku skierowanie przedmiotowego wniosku zwolnione jest od opłat sądowych. Tym samym w praktyce prawo pomocy może zostać przyznane stronie jedynie na jej wniosek, a działanie sądu administracyjnego z urzędu jest niemożliwe. Przedłożenie wniosku o udzielenie prawa pomocy nie podlega ustawowym ograniczeniom ze względów ilościowych, co oznacza, że uprawniony podmiot może wielokrotnie składać przedmiotowe prośby o zwolnienie z ponoszenia kosztów sądowych, nawet jeżeli dotyczy to tylko jednej sprawy.

Niemniej ustawodawca przewidział, że wnioskowanie o przyznanie prawa pomocy odbywa się w oparciu o regulacje wskazane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 19 sierpnia 2015 r. – w sprawie określenia wzoru i sposobu udostępniania urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz sposobu dokumentowania stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego wnioskodawcy (Dz.U. z 2015 r., poz. 1257 z późn. zm.). Niezbędne wydaje się zwrócenie uwagi, iż w ramach przedmiotowego rozporządzenia określone zostały dwa rodzaje wzorów formularza – dla osób fizycznych, oznaczony jako „PPF” oraz dla osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, określany jako „PPPr”. Oznacza to, iż przedłożenie do sądu administracyjnego wniosku, który nie czyni wymaganiom formalnym według określonego wzoru formularza, stanowić będzie podstawę do pozostawienia przez sąd takiego wniosku bez rozpatrzenia zgodnie z art. 257 p.p.s.a. (por. postanowienie NSA z dnia 23 stycznia 2015 r., sygn. akt I OZ 28/15).

Warunkiem przyznania prawa pomocy jest złożenie w ramach formularza oświadczenia dotyczącego danych o stanie majątkowym i dochodach. Art. 252 p.p.s.a. regulujący kwestię treści wniosku wskazuje, że w przypadku osób fizycznych niezbędne będą informacje na temat stanu rodzinnego oraz oświadczenia strony o niezatrudnieniu lub niepozostawaniu w innym stosunku prawnym z pełnomocnikiem.

Jakie są przesłanki udzielenia prawa pomocy?

Należy zwrócić uwagę, że regulacja ustawowa przedstawiona w art. 246 p.p.s.a. stanowiąca o przesłankach udzielenia prawa pomocy posługuje się zwrotami niedookreślonymi, w związku z czym może wprowadzać w błąd lub tworzyć uzasadnione wątpliwości co do właściwej interpretacji przypadków, w których strona może skutecznie ubiegać się o zwolnienie od ponoszenia danych wydatków. Mając na względzie, iż art. 246 § 1 i § 2 p.p.s.a. określa, że ciężar udowodnienia okoliczności uzasadniających ubieganie się o prawo pomocy spoczywa na stronie, niezbędne jest każdorazowe oraz indywidualne dokonanie analizy możliwości wnioskowania o taką pomoc dla podmiotu, który zmaga się z trudnościami finansowymi.

Przepisy ustawy regulują, że przyznanie prawa pomocy w przypadku osób fizycznych może nastąpić w zakresie całkowitym, jeżeli osoba taka wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie częściowym w sytuacji, gdy nie będzie mogła ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Z kolei w stosunku do osób prawnych ustawodawca wskazał, że prawo pomocy może być przyznane takiemu podmiotowi lub innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej w zakresie całkowitym, gdy strona wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym – jeżeli nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Mając na uwadze sposób nieostrego uregulowania analizowanej problematyki, wskazać trzeba, że o kwestii przyznania prawa pomocy nie będzie decydowała jedynie wysokość zarobków czy osiąganych przychodów strony, ale prawdopodobnie całościowy stan majątkowy podlegający ocenie sądu administracyjnego. Z całą pewnością weryfikacji mogą zostać poddane kwestie istniejących wierzytelności, nieruchomości, zdolności kredytowej, posiadanych środków trwałych czy nawet oszczędności. W tym zakresie niezbędne wydaje się skorzystanie ze wsparcia wykwalifikowanych ekspertów, którzy pomogą przeprowadzić właściwą analizę sytuacji prawnej oraz finansowej osoby ubiegającej się o prawo pomocy wraz z przygotowaniem wymaganych prawem formularzy dostosowanych do indywidualnych potrzeb Klientów.

Polecamy serwis: Postępowanie sądowoadministracyjne

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
O ile spadną raty kredytów hipotecznych po obniżce stóp procentowych NBP w lipcu 2025 r.

W dniu 2 lipca 2025 r. (ze skutkiem od 3 lipca) Rada Polityki Pieniężnej obniżyła podstawową stopę procentową NBP (stopę referencyjną) do poziomu 5,00%. Z wyliczeń Rankomat.pl wynika, że tylko w wyniku lipcowej obniżki rata kredytu na 500 000 zł na 30 lat spadnie o 85 zł. Połączony efekt dwóch tegorocznych obniżek stóp zmniejszy ratę o 257 zł – z 3 651 zł do 3 394 zł. Z kolei wraz z każdą obniżką rośnie zdolność kredytowa. W przyszłym roku część osób może liczyć na wzrost dostępnej kwoty o ponad 100 000 zł. Prezes Związku Banków Polskich Tadeusz Białek ocenił, że ok 70 zł mniej w miesięcznej racie kredytu zyskają kredytobiorcy z pożyczką 400 tys. zł na okres 20 lat dzięki decyzji Rady Polityki Pieniężnej o obniżeniu stóp procentowych w lipcu.

Komisja Europejska: 90% redukcji gazów cieplarnianych w UE do 2040 r.; pełna neutralność klimatyczna netto do 2050 r.

W dniu 2 lipca 2025 r. Komisja Europejska zaproponowała wyznaczenie celu klimatycznego na 2040 r. Zgodnie z propozycją emisje gazów cieplarnianych powinny wówczas wynieść o 90 proc. mniej względem poziomu z 1990 r. Pomocą w dojściu do celu ma być możliwość wliczania projektów sfinansowanych w krajach trzecich.

Rewolucja w rozwodach: koniec z orzekaniem o winie i przyznawaniem alimentów z powodu odpowiedzialności drugiego współmałżonka za rozpad małżeństwa. Ale skorzystają na tym dzieci

W dniu 23 czerwca 2025 r. Komisja Kodyfikacyjna Prawa Rodzinnego, będąca organem działającym przy Ministrze Sprawiedliwości przyjęła projekt ustawy nowelizującej kodeks rodzinny i opiekuńczy, który zakłada eliminację orzekania o winie rozkładu pożycia w sprawach o rozwód i separację. Z powyższym, ściśle związana jest również zmiana zasad alimentacji po rozwodzie i separacji – na przyznanie alimentów nie ma już mieć wpływu odpowiedzialność byłego współmałżonka za rozpad małżeństwa. Na zmianach tych, skorzystać mają przede wszystkim dzieci.

Najnowszy sondaż partyjny 2025

Najnowszy sondaż partyjny 2025: dla Rzeczpospolitej, WP, Onet. We wszystkich sondażach partyjnych wygrywa PiS. Jakie partie są poniżej progu 5%?

REKLAMA

35 stopni Celsjusza - maksymalna temperatura w pracy (w pomieszczeniu). MRPiPS zmienia przepisy BHP. Dlaczego dopiero od 2027 roku?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej od grudnia 2024 r. pracuje nad nowelizacją rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. MRPiPS chce nowych przepisów dotyczących pracy w czasie wysokich temperatur i nowych obowiązków dla pracodawców. Zmiany mają wejść w życie dopiero od 2027 roku. Pod koniec czerwca 2025 r. ukazała się już trzecia wersja tego projektu - przepisy w dwóch pierwszych wersjach były krytykowane m.in. jako zbyt skomplikowane.

Zmiany dotyczące żłobków: 2 dni wolne w roku, obowiązkowy plac zabaw, Mały ZUS Plus i Aktywny Rodzic

Zmiany dotyczące żłobków obejmują m.in. 2 dni wolne w roku na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, obowiązkowy plac zabaw na terenie placówki czy doprecyzowanie przepisów o Małym ZUS Plus i świadczeniu Aktywny Rodzic. Jak nowe przepisy ocenia Rzecznik MŚP Agnieszka Majewska?

Od 7 lipca 2025 r. Polska przywraca czasową kontrolę na granicach z Niemcami i Litwą

W dniu 1 lipca 2025 r. Premier Donald Tusk zapowiedział przywrócenie od 7 lipca czasowej kontroli na granicy z Niemcami i Litwą. Wyjaśnił, że jest to konieczne, aby zredukować do minimum niekontrolowane przepływy migrantów.

Od 1 lipca 2025 r. wnioski o 3 ważne świadczenia. Kto może je otrzymać?

Startuje nabór wniosków o świadczenie Dobry start. 300 zł na szkolną wyprawkę ZUS wypłaci bez względu na dochód. Rodzice mniej zamożni od 1 lipca 2025 r. mogą również ubiegać się o zasiłki rodzinne i dodatki na nowy okres zasiłkowy. Ważną formą wsparcia wielu dzieci jest fundusz alimentacyjny.

REKLAMA

Likwidacja USAID to śmierć 14 mln ludzi do 2030 r.

Likwidacja amerykańskiej agencji pomocy międzynarodowej USAID może doprowadzić do śmierci 14 milionów osób do 2030 roku – wynika z analiz opublikowanych w brytyjskim czasopiśmie medycznym „Lancet”. Naukowcy szacują, że aż jedną trzecią ofiar będą stanowić dzieci poniżej piątego roku życia.

Kiedy wybrać konto oszczędnościowe, a kiedy lokatę? Praktyczne porady

Oszczędzanie to nie tylko kwestia systematyczności, ale także wyboru odpowiednich narzędzi finansowych. Konto oszczędnościowe i lokata to dwa rozwiązania, które pomagają gromadzić i pomnażać środki, ale ich działanie i cel mogą się istotnie różnić. Jeśli zastanawiasz się, które z nich będzie dla Ciebie lepsze, poświęć chwilę na zrozumienie mechanizmów ich funkcjonowania.

REKLAMA