Nowe wymogi dla spółek wnoszących o zwolnienie z kosztów sądowych

Zwolnienie spółki z ponoszenia kosztów sądowych będzie trudniejsze

Zgodnie z zasadą, postępowanie cywilne jest odpłatne. W aktualnie obowiązującym stanie prawnym, osoby prawne lub tzw. ułomne osoby prawne (jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej) mogą uzyskać zwolnienie od kosztów sądowych, jeżeli wykażą, że nie mają dostatecznych środków na ich uiszczenie.

Polecamy: Twój urlop. To Ci się należy! - Kolekcja Poznaj swoje prawa!

Szczególne zainteresowanie ustawodawcy skupia się wokół kwestii zwolnienia z ponoszenia kosztów sądowych spółek handlowych, czyli zgodnie z definicją zawartą w art. 1 § 2 Kodeksu spółek handlowych: spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej.

Warunki określające zwolnienie z kosztów sądowych

Podstawę do zwolnienia od kosztów sądowych spółek handlowych stanowi art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Instytucja zwolnienia spółki handlowej od kosztów sądowych została uregulowana przez ustawodawcę odmiennie niż w stosunku do osób fizycznych.

• w przypadku osób fizycznych wystarczającym jest złożenie przez daną osobę fizyczną oświadczenia, iż nie ma ona dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych. Na osobie fizycznej nie spoczywa tym samym ciężar wykazania, że nie jest ona w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku koniecznego dla utrzymania siebie i swojej rodziny.
• spółka handlowa, która ubiega się o zwolnienie od kosztów sądowych, zobligowana jest do wykazania, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Wnioskodawca powinien tym samym przedstawić wszelkie możliwe dowody, za pomocą których będzie w stanie wykazać brak środków dostatecznych na pokrycie kosztów postępowania, w tym wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika. Ciężar wykazania przesłanki, o której mowa w art. 103 cytowanej ustawy spoczywa tym samym po stronie spółki handlowej.

W przepisach będących podstawą do zwolnienia od kosztów sądowych spółek handlowych próżno szukać katalogu środków dowodowych, które mają być przedstawiane przez wnioskodawców i pozwalać na dokonanie przez sąd oceny ich sytuacji majątkowej. W tym zakresie należy posiłkować się wypracowanym stanowiskiem doktryny i judykatury. W orzecznictwie podnosi się, że udowodnienie faktów, z których wynika, że strona nie ma dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych może nastąpić przy pomocy wszelkich środków dowodowych, a wybór środków dowodowych, na podstawie których można wykazać brak dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych, zależy od rodzaju podmiotu ubiegającego się o zwolnienie od kosztów sądowych i rodzaju prowadzonej przez niego działalności oraz jej zakresu (tak też SN w postanowieniu z dnia 18.01.2013 r., IV CZ 144/12). Jako przykłady podaje się: bilans roczny, sprawozdanie finansowe, wyciągi z kont bankowych, raporty kasowe, umowy kredytowe, czy też dokumenty stwierdzające wysokość zobowiązania (tak też SN w postanowieniu z 26.01.2018 r., II CZ 95/17).