,,Sprawiedliwość i prawo'' - wielkie zmiany w prawie karnym i nie tylko

Odstraszające kary dla złodziei i oszustów, walka z przestępstwami finansowymi, bezwzględne ściganie lichwiarzy i nieuczciwych windykatorów, ochrona praw pracowniczych, a także zaostrzenie kar za najpoważniejsze przestępstwa, jak rozboje, gwałty i zabójstwa – to najważniejsze cele kompleksowego pakietu reform pod nazwą „Sprawiedliwość i bezpieczeństwo”, które przygotowało Ministerstwo Sprawiedliwości. Ich wprowadzenie – po reformie prokuratury i sądów – będzie najważniejszym zadaniem resortu w drugiej połowie kadencji rządów Prawa i Sprawiedliwości. 

- Ten program wyznacza cele, jakie sobie stawiamy w obszarze bezpieczeństwa i reformy wymiaru sprawiedliwości. Będziemy zwracać Polakom wiarę w sprawiedliwość i zwiększać poczucie bezpieczeństwa – powiedział na konferencji prasowej Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro. 

Podkreślił też, że nawet najlepiej działające instytucje organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości niewiele zdziałają, jeśli ich funkcjonariusze mają ręce związane złym prawem. 

Dobra zmiana, którą Polacy masowo poparli w wyborach 2015 roku, to przecież nie tylko sprawne instytucje wymiaru sprawiedliwości, lecz także dobre prawo. Takie, dzięki któremu Polacy zyskają poczucie bezpieczeństwa. Mają mieć pewność, że nikt ich nie oszuka i nie okradnie, wykorzystując słabości i luki tego prawa. A jeśli już padną ofiarą przestępstwa, to w ich obronie stanie wymiar sprawiedliwości dysponujący silnym orężem, jakim jest właśnie mądre i skuteczne prawo. Bez niego organy ściągania nie mogą działać dostatecznie sprawnie. 

Dobre prawo ma także gwarantować bezpieczeństwo Polakom w sferze socjalnej – gdy ubiegają się o alimenty na swoje dzieci albo walczą z nieuczciwymi pracodawcami, którzy nie wypłacają pensji bądź wyzyskują zatrudnianych, angażując ich do pracy ponad siły, „na czarno” i bez ochrony w postaci ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. 

Dobre prawo dające poczucie sprawiedliwości to także brak pobłażliwości dla sprawców najcięższych zbrodni. Kary muszą być adekwatne do winy. Muszą skutecznie odstraszać przestępców, a nie utwierdzać ich w poczuciu bezkarności. Temu ma służyć gruntowna reforma Kodeksu karnego, która kończy z filozofią, że najbardziej zwyrodniałych przestępców można resocjalizować. Celem ma być przede wszystkim odizolowanie ich jak najdłużej od społeczeństwa. 

Polecamy produkt: RODO. Ochrona danych osobowych. Przewodnik po zmianach

Skuteczne i surowe prawo ma również umożliwić walkę z okradaniem państwa przez przestępców gospodarczych i aferzystów na wielką skalę. Tego rodzaju przestępczość tylko pozornie nie dotyka zwyczajnych Polaków. W rzeczywistości każda złotówka ukradziona państwu to złotówka wyciągnięta z ich kieszeni. To pieniądze, który powinny służyć ważnym społecznie celom, jak program „Rodzina 500+”, pomoc socjalna, ale także sprawne funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. 

Dlatego program wielkiej reformy „Sprawiedliwość i bezpieczeństwo” opiera się na filarach związanych z ochroną Polaków przed najbardziej dokuczliwą drobną przestępczością i oszustwami, surowszym karaniem sprawców najcięższych zbrodni oraz walką z gospodarczymi aferami. 

- Nasz program jest efektem analiz praktyki funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. To plan na najbliższe dwa lata. Polacy mają prawo czuć się bezpiecznie na ulicy, w miejscu pracy i w internecie – zaznaczył wiceminister Marcin Warchoł, który przedstawił szczegóły programu. 

Bezpieczeństwo dla Polaków 

Ma je zapewnić nie tylko walka z przestępstwami przeciwko życiu i zdrowiu. Znacznie częstsze, a przez to bardziej dokuczliwe dla przeciętnych Polaków są przestępstwa przeciwko ich mieniu, jak kradzieże, oszustwa czy naciąganie na pożyczki o lichwiarskim oprocentowaniu. Większej skuteczności przepisów wymaga również walka z naruszaniem praw pracowniczych, a także ochrona zadłużonych oraz dzieci pozbawionych alimentów. Przygotowane zmiany to m.in.: 

• kary 15 dni więzienia – krótki pobyt w więzieniu ma być przestrogą na całe życie dla osób, które tylko incydentalnie weszły w konflikt z prawem, a dziś dostają wyroki w zawieszeniu; 
• surowe kary dla drobnych złodziei – za kradzież zuchwałą, np. wyrwanie komuś torebki na ulicy, ma grozić od 6 miesięcy do 8 lat więzienia, podczas gdy dziś sprawcy płacą zwykle tylko grzywny; 
• wyższe kary za kradzież kart płatniczych i włamania na konta internetowe – ma za to grozić kara, jak za kradzież z włamaniem, czyli od roku do 10 lat więzienia (dziś – do 5 lat więzienia); 
• ochrona przed piramidami finansowymi – w Kodeksie karnym pojawi się nowe przestępstwo odnoszące się ściśle do funkcjonowania i tworzenia piramid finansowych. Pozwoli to ścigać założycieli piramid zanim zdążą oszukać ludzi;
• skuteczne ściganie lichwiarzy – nowe prawo wyraźnie zdefiniuje, które pożyczki mają charakter lichwiarski i umożliwi skuteczne ściganie naciągaczy;
• kary za cofanie liczników w autach – bezkarnym dotąd oszustom ma grozić od 3 miesięcy do 5 lat więzienia;
• alimenty szybkie i bez kosztów – reforma prawa rodzinnego zakłada maksymalne uproszczenie formalności i przyznawanie w kilka dni alimentów natychmiastowych;
• ochrona pracowników – zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego mają ułatwić dochodzenie roszczeń i ułatwić karanie nieuczciwych pracodawców.

Poza przygotowanymi już zmianami planowane jest m.in. podjęcie prac nad nowymi regulacjami, które powinny ułatwić walkę z nieuczciwymi sprzedawcami internetowymi i pomóc w skutecznym zwalczaniu oszustw internetowych. 

---

Bezwzględność wobec przestępców 

Kary muszą być na tyle surowe, by skutecznie odstraszały przed popełnianiem przestępstw. Muszą być dolegliwe dla skazanych i dawać ofiarom poczucie zadośćuczynienia. Proponowane zmiany to m.in.: 

• surowsze kary za najcięższe przestępstwa, m.in. podwyższenie maksymalnej kary za rozbój – z 12 do 15 lat więzienia i za doprowadzenie do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – z 15 do 20 lat, a także za zabójstwo – do 30 lat więzienia i dożywocie (dziś do 15 lat więzienia oraz 25 lat bądź dożywocie); 
• surowsze kary za gwałt – do 25 lat, zamiast obecnych 15 lat, za gwałt za szczególnym okrucieństwem oraz do 20 lat (dziś do 15) za gwałt na dziecku; 
• nowa kara bezwzględnego dożywocia –oznacza brak możliwości warunkowego zwolnienia z więzienia i ma być orzekanawobec sprawców, którzy są trwale niebezpieczni dla społeczeństwa; 
• kary elastyczne i adekwatne do winy – mają być orzekane w przedziale od 15 dni do 30 lat więzienia oraz w wymiarze dożywocia, podczas gdy dziś prawo przewiduje kary od miesiąca do 15 lat pozbawienia wolności, osobną karę 25 lat więzienia i dożywocie.

Walka z aferzystami gospodarczymi 

Zaostrzone kary dla oszustów VAT-owskich przyniosły nie tylko większe o dziesiątki miliardów przychody Skarbowi Państwa, ale też udowodniły, że surowe kary dają pożądany efekt. Konsekwencją są propozycje kolejnych zmian: 

• wyższe kary za łapówki ­­­– przyjęcie korzyści majątkowej powyżej miliona złotych będzie zagrożone karą od 3 do 20 lat pozbawienia wolności, podczas gdy dziś –od 2 do 12 lat;
• ściganie fałszerzy faktur – w przypadku fałszerstw na wielką skalę, a więc powyżej 10 milionów, mają być orzekane kary w przedziale od 5 do 25 lat więzienia (dziś od 5 do 15 oraz 25 lat pozbawienia wolności);
• walka z lewymi przetargami – gdy w przetargi są zaangażowane publiczne pieniądze – rządowe, samorządowe albo z Unii Europejskiej - prokuratura będzie mogła podejmować działania z urzędu, a nie czekać na złożenie zawiadomienia.