REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kradzież tożsamości ułatwia jawność numeru PESEL

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kradzież tożsamości ułatwia jawność numeru PESEL
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Kradzież tożsamości to zjawisko, któremu mają zapobiegać przepisy ustawy, nad której projektem trwają w rządzie trwają prace legislacyjne. Jak rzecznik praw obywatelskich ocenia proponowane rozwiązania? Co budzi wątpliwości RPO?

Zapobieganie kradzieży tożsamości jest przedmiotom projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapobieganiem kradzieży tożsamości. Rzecznik praw obywatelskich przedstawił uwagi do przygotowywanego przez Ministerstwo Cyfryzacji projektu.

REKLAMA

W opinii znalazła się pozytywna ocena wprowadzenia rozwiązania polegającego na zastrzeżeniu numeru PESEL w celu zapobiegania zjawisku kradzieży tożsamości, lecz jednocześnie podkreślono, że projektowane rozwiązania powinny zapewnić lepszą ochronę praw obywatelskich i zgłoszono wątpliwości do niektórych z projektowanych rozwiązań. Chodzi o problem jawności numeru PESEL, brak elektronicznych pełnomocnictw czy zasady udostępniania danych z rejestru zastrzeżeń.

Proponowane zmiany nie zapobiegną kradzieży tożsamości

REKLAMA

Słuszny jest zarówno kierunek, jak i cel przyjętych rozwiązań, czyli zapobieganie zaciągania na skradzione dane identyfikujące osobę kredytów i pożyczek, otwierania rachunków bankowych, zarejestrowania na jej dane działalności gospodarczej oraz sprzedaży nieruchomości.

Rzecznik ma jednak wątpliwość, czy rozwiązanie mające na celu minimalizację zjawiska kradzieży tożsamości jest wystarczające dla ochrony praw obywateli w sytuacji, gdy numer PESEL jest jawny i dostępny w przestrzeni publicznej, w tym w publicznych bazach danych.

Należy kompleksowo i systemowo zastanowić się nad dotychczasowymi rozwiązaniami, które zakładają powszechny dostęp do numeru PESEL. Dlatego zdaniem RPO, przy okazji konsultacji tego projektu, należy poruszyć również te kwestie.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kradzieży tożsamości sprzyja jawność numeru PESEL

RPO wielokrotnie podejmował działania z punktu widzenia prawa do prywatności i ochrony danych osobowych. Przedstawiał zastrzeżenia w odniesieniu do tworzenia i funkcjonowania rejestrów publicznych przewidujących jawność numeru PESEL (takich jak np. Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych).

REKLAMA

Udostępnianie w publicznych zbiorach danych numeru PESEL może stanowić poważne zagrożenie dla obywateli związane z naruszeniem ochrony prywatności, w tym właśnie z możliwością kradzieży tożsamości. Prywatność jednostki jest natomiast wartością chronioną konstytucyjnie w art. 47 Konstytucji RP oraz w art. 51 Konstytucji RP.

Standard konstytucyjny ochrony prawa do prywatności i ochrony danych osobowych wynikający z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wskazuje, że odpowiednią ochronę prywatności gwarantuje zbieranie przez władze publiczne wyłącznie niezbędnych/koniecznych – a nie „wygodnych” – informacji o osobie.

Na konieczność głębszego przemyślenia koncepcji jawności numeru PESEL w rejestrach publicznych od wielu lat zwracał uwagę również Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

RPO zwraca też uwagę na wyrok Trybunał Sprawiedliwości UE z 22 listopada 2022 r. w połączonych sprawach C-37/20 i C-601/20. TSUE, unieważniając jeden z przepisów unijnej dyrektywy podkreślił, że publiczny dostęp do informacji o beneficjentach rzeczywistych przewidziany w tym przepisie stanowi poważną ingerencję w prawa podstawowe do ochrony prywatności oraz danych osobowych zapisane w art. 7 i 8 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Z utrwalonego orzecznictwa TSUE wynika, że „udostępnianie danych osobowych osobom trzecim stanowi ingerencję w prawa podstawowe ustanowione w art. 7 i 8 karty, niezależnie od tego, w jaki sposób te dane zostaną później wykorzystane.”

Dlatego pomimo przyjęcia rozwiązania w postaci „rejestru zastrzeżeń”, istnieje możliwość niewłaściwego wykorzystania numeru PESEL, który jest aktualnie dostępny powszechnie, także w innych celach niż wskazane w uzasadnieniu projektu. Jest to poważne ryzyko naruszenia prawa do prywatności.

W ocenie Rzecznika należy zweryfikować dotychczasowe rozwiązania prawne przewidujące dostęp do numeru PESEL w publicznych rejestrach.

Co z elektronicznymi pełnomocnictwami?

Wątpliwości Rzecznika budzi też zmiana w ustawie o ewidencji ludności, która przewiduje, że kurator albo opiekun działający w imieniu osoby ubezwłasnowolnionej częściowo lub całkowicie może złożyć wniosek o zastrzeżenie lub cofnięcie zastrzeżenia w jej imieniu wyłącznie osobiście w organie dowolnej gminy, po uprzednim udokumentowaniu uprawnienia do jej reprezentowania.

W swoich wystąpieniach Rzecznik zwracał uwagę na potrzebę zapewnienia osobom ubezwłasnowolnionym i ich opiekunom, na zasadzie równości z innymi osobami, dostępu do usługi systemu ePUAP.

Brak funkcjonalności w postaci elektronicznego pełnomocnictwa, w szczególności, w przypadku takiego rozwiązania, jakie przewiduje projekt ustawy, tj. zastrzeżenia nr PESEL w związku z kradzieżą tożsamości, gdzie ważne jest podjęcie natychmiastowych kroków, budzi wątpliwości.

Konieczność podjęcia prac w tym zakresie uzasadniają również liczne skargi wpływające do BRPO, w których podnoszony jest właśnie problem elektronicznych pełnomocnictw.

Dane z rejestru zastrzeżeń numerów PESEL będą udostępniane

Kolejna wątpliwość dotycząca zmian w ustawie o ewidencji ludności wiąże się z wprowadzeniem możliwości udostępnienia niektórych danych o zastrzeżeniu numeru PESEL określonym podmiotom, po wykazaniu interesu faktycznego.

Dziś ustawa przewiduje w art. 46 ust. 2 pkt 1 (do którego odsyła opiniowany projekt) możliwość udostępniania określonych danych z rejestru PESEL określonym podmiotom, jeżeli wykażą w tym interes prawny. Zgodnie zaś z art. 46 ust. 2 pkt 3 ustawy dostęp do tych rejestrów jest umożliwiony innym osobom i jednostkom organizacyjnym, jeżeli wykażą interes faktyczny w otrzymaniu danych, pod warunkiem uzyskania zgody osób, których dane dotyczą.

W ocenie Rzecznika odesłanie w projekcie powinno być więc skierowane do w art. 46 ust. 2 pkt 3 przewidującego wykazanie interesu faktycznego oraz konieczność uzyskania zgody osób, których dane dotyczą, a nie art. 46 ust. 2 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności, który wymaga wykazania interesu prawnego.

RPO już wcześniej zgłaszał wątpliwości co do wprowadzenia nieznanej dotychczas przesłanki interesu faktycznego do ustawy o dowodach osobistych. Wskazywał, że zastąpienie w tej ustawie przesłanki interesu prawnego niejasną i zupełnie dowolną przesłanką interesu faktycznego, jest zbyt daleko posuniętą swobodą w udzielaniu podmiotom (jakimkolwiek), które wykażą taki interes faktyczny, dostępu do danych osobowych obywateli. Stwarza to duże ryzyko dowolności oceny, a tym samym nadużywania tego uprawnienia.

ZRPO Stanisław Trociuk prosi zatem pełnomocnika rządu ds. cyberbezpieczeństwa Janusza Cieszyńskiego o uwzględnienie tych uwag. RPO pozostaje też w gotowości współpracy w trakcie dalszych prac nad projektem.

Oprac. Piotr T. Szymański
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Rzecznik Praw Obywatelskich

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nie domagałbym się "sprawiedliwości" co do emerytury z ZUS, gdyby moja pełna policyjna emka była składową niepełnej służby w połączeniu z przeliczonym cywilem

Do redakcji Infor.pl stale wpływają listy od policjantów, żołnierzy, emerytowanych funkcjonariuszy innych służb o bolączkach systemu emerytalnego. Publikujemy:

Pomysł naprawy emerytur policjanci i żołnierze i innych mundurowych na służbie przed 1999 r.

Dlaczego trzeba naprawić? Żołnierz albo policjant, który rozpoczął służbę np. w 1992 r. i od np. 2011 r. jest na np. emeryturze policyjnej i jednocześnie pracuje w cywilu, nie skorzysta ze składek odprowadzonych do ZUS. W niewielkim zakresie składki mogą podnieść emeryturę policyjną, ale nie ma możliwości otrzymania ze składek odprowadzonych do ZUS emerytury cywilnej. Taka możliwość istnieje dla mundurowych rozpoczynających służbę od 1999 r. Jak to naprawić? Czytelnik przesłał swoje propozycje.

Najnowszy sondaż prezydencki 2 tura 2025 [WYBORY]

Oto najnowszy sondaż prezydencki infor.pl dla 2 tury wyborów 2025 r. Jakie były wyniki sondaży dla drugiej tury pomiędzy Trzaskowskim i Nawrockim? Kto wygra wybory prezydenckie 2025 według sondaży?

Trzaskowski u Mentzena - kiedy? [NA ŻYWO YOUTUBE]

Kiedy Rafał Trzaskowski będzie u Sławomira Mentzena na kanale YouTube? Czy podpisze 8 punktów deklaracji Mentzena? Rozmowa odbywa się w serii "Mentzen grilluje".

REKLAMA

Niestety jestem karany za PESEL. Wstąpiłem do wojska przed 1999 r., po przejściu na emeryturę wojskową 10 lat odprowadzałem składki do ZUS

Kara za PESEL polega na tym, że nasz czytelnik przez PESEL nie może odebrać swoich składek w ZUS (odebrać w formie emerytury cywilnej - drugiej emerytury równolegle wypłacanej do emerytury mundurowej). Czytelnik przepracował jako cywil sporo lat, ZUS pobrał składki, ale nie odda tych pieniędzy w formie emerytury. Przy czym innym emerytom mundurowym (o innym PESELu) ZUS odda.

Renta wdowia: ZUS rusza z decyzjami, już wkrótce wszystko będzie jasne

Prezes ZUS zapowiedział, że od 13 czerwca rozpocznie się automatyczne wydawanie decyzji w sprawie renty wdowiej. Z dotychczasowych danych wynika, że aż 75% złożonych wniosków rokuje pozytywnie. Problemy pojawiają się w co piątym przypadku – brakuje danych o drugim świadczeniu. Część wniosków zostanie też odrzucona.

4 sposoby oszustw „na ZUS”. Jak się nie dać oszukać? Emeryt i rencista musi wiedzieć, czego pracownik ZUS nie ma prawa zrobić

Podszywanie się pod pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych to niestety coraz częstsza metoda oszustów, by wyłudzać pieniądze lub dane osobowe. ZUS ostrzega swoich klientów i zachęca, by próby oszustw zgłaszali na policję. Jakie są najczęstsze sposoby (typy) takich oszustw? Wyjaśnia Małgorzata Korba, rzecznik ZUS w województwie lubelskim.

Nawrocki u Mentzena - kiedy? [NA ŻYWO YOUTUBE]

Karol Nawrocki będzie u Sławomira Mentzena na kanale youtube już dziś o godzinie 13:00. Oto link do rozmowy na żywo "Mentzen grilluje: Karol Nawrocki".

REKLAMA

5. punkt deklaracji Mentzena groźny dla Polski? Opinia wiceszefa MON

Wiceszef MON ocenia, że 5. punkt deklaracji Mentzena jest groźny dla Polski. To jedno z głównych żądań Putina. Czy Ukraina powinna być w NATO?

Pozew o podwyższenie alimentów [WZÓR]

Rolą alimentów jest zaspokajanie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, w szczególności małoletniego dziecka. Kiedy można żądać podwyższenia alimentów? Jak wnieść o podwyższenie alimentów? Co powinno znaleźć się w pozwie?

REKLAMA