REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kradzież tożsamości ułatwia jawność numeru PESEL

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kradzież tożsamości ułatwia jawność numeru PESEL
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Kradzież tożsamości to zjawisko, któremu mają zapobiegać przepisy ustawy, nad której projektem trwają w rządzie trwają prace legislacyjne. Jak rzecznik praw obywatelskich ocenia proponowane rozwiązania? Co budzi wątpliwości RPO?

Zapobieganie kradzieży tożsamości jest przedmiotom projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapobieganiem kradzieży tożsamości. Rzecznik praw obywatelskich przedstawił uwagi do przygotowywanego przez Ministerstwo Cyfryzacji projektu.

REKLAMA

W opinii znalazła się pozytywna ocena wprowadzenia rozwiązania polegającego na zastrzeżeniu numeru PESEL w celu zapobiegania zjawisku kradzieży tożsamości, lecz jednocześnie podkreślono, że projektowane rozwiązania powinny zapewnić lepszą ochronę praw obywatelskich i zgłoszono wątpliwości do niektórych z projektowanych rozwiązań. Chodzi o problem jawności numeru PESEL, brak elektronicznych pełnomocnictw czy zasady udostępniania danych z rejestru zastrzeżeń.

Proponowane zmiany nie zapobiegną kradzieży tożsamości

REKLAMA

Słuszny jest zarówno kierunek, jak i cel przyjętych rozwiązań, czyli zapobieganie zaciągania na skradzione dane identyfikujące osobę kredytów i pożyczek, otwierania rachunków bankowych, zarejestrowania na jej dane działalności gospodarczej oraz sprzedaży nieruchomości.

Rzecznik ma jednak wątpliwość, czy rozwiązanie mające na celu minimalizację zjawiska kradzieży tożsamości jest wystarczające dla ochrony praw obywateli w sytuacji, gdy numer PESEL jest jawny i dostępny w przestrzeni publicznej, w tym w publicznych bazach danych.

Należy kompleksowo i systemowo zastanowić się nad dotychczasowymi rozwiązaniami, które zakładają powszechny dostęp do numeru PESEL. Dlatego zdaniem RPO, przy okazji konsultacji tego projektu, należy poruszyć również te kwestie.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kradzieży tożsamości sprzyja jawność numeru PESEL

RPO wielokrotnie podejmował działania z punktu widzenia prawa do prywatności i ochrony danych osobowych. Przedstawiał zastrzeżenia w odniesieniu do tworzenia i funkcjonowania rejestrów publicznych przewidujących jawność numeru PESEL (takich jak np. Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych).

REKLAMA

Udostępnianie w publicznych zbiorach danych numeru PESEL może stanowić poważne zagrożenie dla obywateli związane z naruszeniem ochrony prywatności, w tym właśnie z możliwością kradzieży tożsamości. Prywatność jednostki jest natomiast wartością chronioną konstytucyjnie w art. 47 Konstytucji RP oraz w art. 51 Konstytucji RP.

Standard konstytucyjny ochrony prawa do prywatności i ochrony danych osobowych wynikający z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wskazuje, że odpowiednią ochronę prywatności gwarantuje zbieranie przez władze publiczne wyłącznie niezbędnych/koniecznych – a nie „wygodnych” – informacji o osobie.

Na konieczność głębszego przemyślenia koncepcji jawności numeru PESEL w rejestrach publicznych od wielu lat zwracał uwagę również Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

RPO zwraca też uwagę na wyrok Trybunał Sprawiedliwości UE z 22 listopada 2022 r. w połączonych sprawach C-37/20 i C-601/20. TSUE, unieważniając jeden z przepisów unijnej dyrektywy podkreślił, że publiczny dostęp do informacji o beneficjentach rzeczywistych przewidziany w tym przepisie stanowi poważną ingerencję w prawa podstawowe do ochrony prywatności oraz danych osobowych zapisane w art. 7 i 8 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Z utrwalonego orzecznictwa TSUE wynika, że „udostępnianie danych osobowych osobom trzecim stanowi ingerencję w prawa podstawowe ustanowione w art. 7 i 8 karty, niezależnie od tego, w jaki sposób te dane zostaną później wykorzystane.”

Dlatego pomimo przyjęcia rozwiązania w postaci „rejestru zastrzeżeń”, istnieje możliwość niewłaściwego wykorzystania numeru PESEL, który jest aktualnie dostępny powszechnie, także w innych celach niż wskazane w uzasadnieniu projektu. Jest to poważne ryzyko naruszenia prawa do prywatności.

W ocenie Rzecznika należy zweryfikować dotychczasowe rozwiązania prawne przewidujące dostęp do numeru PESEL w publicznych rejestrach.

Co z elektronicznymi pełnomocnictwami?

Wątpliwości Rzecznika budzi też zmiana w ustawie o ewidencji ludności, która przewiduje, że kurator albo opiekun działający w imieniu osoby ubezwłasnowolnionej częściowo lub całkowicie może złożyć wniosek o zastrzeżenie lub cofnięcie zastrzeżenia w jej imieniu wyłącznie osobiście w organie dowolnej gminy, po uprzednim udokumentowaniu uprawnienia do jej reprezentowania.

W swoich wystąpieniach Rzecznik zwracał uwagę na potrzebę zapewnienia osobom ubezwłasnowolnionym i ich opiekunom, na zasadzie równości z innymi osobami, dostępu do usługi systemu ePUAP.

Brak funkcjonalności w postaci elektronicznego pełnomocnictwa, w szczególności, w przypadku takiego rozwiązania, jakie przewiduje projekt ustawy, tj. zastrzeżenia nr PESEL w związku z kradzieżą tożsamości, gdzie ważne jest podjęcie natychmiastowych kroków, budzi wątpliwości.

Konieczność podjęcia prac w tym zakresie uzasadniają również liczne skargi wpływające do BRPO, w których podnoszony jest właśnie problem elektronicznych pełnomocnictw.

Dane z rejestru zastrzeżeń numerów PESEL będą udostępniane

Kolejna wątpliwość dotycząca zmian w ustawie o ewidencji ludności wiąże się z wprowadzeniem możliwości udostępnienia niektórych danych o zastrzeżeniu numeru PESEL określonym podmiotom, po wykazaniu interesu faktycznego.

Dziś ustawa przewiduje w art. 46 ust. 2 pkt 1 (do którego odsyła opiniowany projekt) możliwość udostępniania określonych danych z rejestru PESEL określonym podmiotom, jeżeli wykażą w tym interes prawny. Zgodnie zaś z art. 46 ust. 2 pkt 3 ustawy dostęp do tych rejestrów jest umożliwiony innym osobom i jednostkom organizacyjnym, jeżeli wykażą interes faktyczny w otrzymaniu danych, pod warunkiem uzyskania zgody osób, których dane dotyczą.

W ocenie Rzecznika odesłanie w projekcie powinno być więc skierowane do w art. 46 ust. 2 pkt 3 przewidującego wykazanie interesu faktycznego oraz konieczność uzyskania zgody osób, których dane dotyczą, a nie art. 46 ust. 2 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności, który wymaga wykazania interesu prawnego.

RPO już wcześniej zgłaszał wątpliwości co do wprowadzenia nieznanej dotychczas przesłanki interesu faktycznego do ustawy o dowodach osobistych. Wskazywał, że zastąpienie w tej ustawie przesłanki interesu prawnego niejasną i zupełnie dowolną przesłanką interesu faktycznego, jest zbyt daleko posuniętą swobodą w udzielaniu podmiotom (jakimkolwiek), które wykażą taki interes faktyczny, dostępu do danych osobowych obywateli. Stwarza to duże ryzyko dowolności oceny, a tym samym nadużywania tego uprawnienia.

ZRPO Stanisław Trociuk prosi zatem pełnomocnika rządu ds. cyberbezpieczeństwa Janusza Cieszyńskiego o uwzględnienie tych uwag. RPO pozostaje też w gotowości współpracy w trakcie dalszych prac nad projektem.

Oprac. Piotr T. Szymański
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Rzecznik Praw Obywatelskich

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
MRPiPS: 5070 zł dla każdego od 1 stycznia 2026 r., ale jest „haczyk” – bo nie dla tych co otrzymują premie i nagrody oraz inne dodatki do wynagrodzenia

Czeka nas rewolucja w zakresie płacy minimalnej – w rządzie trwają obecnie prace nad całkowitą zmianą ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Ostateczna wersja projektu zakłada, że pensja minimalna ma opiewać na 55% wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, co – zgodnie z aktualnymi prognozami – dałoby pensję minimalną na poziomie 5070 zł brutto. Jak się okazuje – nie wszyscy będą mogli jednak liczyć na podwyżkę od 1 stycznia 2026 r., bo MRPiPS wycofało się z pomysłu zrównania płacy minimalnej z wynagrodzeniem zasadniczym.

WZON: Tylko 43 punkty po 25 latach na wózku. Tylko 61 punktów dla niewidomej. W ZUS bez świadczeń także stopień znaczny niepełnosprawności

Otrzymaliśmy kilka listów od osób niepełnosprawnych (orzeczenia stałe, stopień znaczny niepełnosprawności), które zostały przez WZON wykluczone ze świadczenia wspierającego. W artykule ich opinie:

Rząd kręci bat na właścicieli domów. Będzie limit osób, a nawet metrów dla rodziny? Szykują się wielkie zmiany w przepisach

Hałas, bójki, parkujące, gdzie się da samochody, śmieci i bezsilność sąsiadów – tak można streścić skargi, które leją się lawiną do posłów oraz resortu rozwoju i technologii od tych, którzy stali się ofiarą nowej, polskiej plagi. Domy jednorodzinne zamieniane są w hotele robotnicze. Rząd chce z tym walczyć i kręci bat na ten „biznes”. Szykuje się rewolucja w przepisach?

Cyfrowe wykluczenie w miejscu pracy: cicha forma mobbingu. Czy za wysyłanie memów przez pracowników na WhatsAppie odpowiada pracodawca?

Cyfrowe wykluczenie stanowi często bagatelizowany aspekt mobbingu. Prawo nie nadąża za zmieniającym się środowiskiem pracy. Coraz częściej występująca praca zdalna, powszechne używanie komunikatorów, sprawiają że mobbing nie jest już tylko zjawiskiem bezpośrednim – doświadczalnym i widzialnym przez wszystkich, ale staje się cichy i trudny do udowodnienia dla osób nękanych. Według badań ponad 40 proc. pracowników przyznaje, że doświadcza mobbing.1

REKLAMA

Rewolucja w płacy minimalnej i zwrot o 180 stopni: pracodawcy nadal będą mogli ustalać wynagrodzenie zasadnicze poniżej najniższej krajowej, a tysiące pracowników nie otrzyma zapowiadanych podwyżek od 1 stycznia 2026 r.

W rządzie, od 26 sierpnia 2024 r., trwają prace nad projektem ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (numer w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UC62), w którym – w ostatnim czasie, w związku z uwagami do projektu zgłoszonymi podczas uzgodnień międzyresortowych – zostały wprowadzone istotne zmiany. Pierwotnie – projekt zakładał, że płaca minimalna ma zostać zrównana z wynagrodzeniem zasadniczym, a tym samym – dodatki do wynagrodzenia miały stać się prawdziwymi dodatkami, a nie elementami pozwalającymi pracodawcom na ustalanie wynagrodzenia zasadniczego poniżej płacy minimalnej. Z ostatecznego tekstu projektu ustawy, który został skierowany do rozpatrzenia przez Komitet do Spraw Europejskich wynika jednak, że tak się nie stanie, a bynajmniej – nie od 1 stycznia 2026 r.

Socjolog: wyborcy kierują się emocjami, nikt nie czyta programów; zwycięża ten, kto umiejętnie przeplata politykę miłości z polityką nienawiści

Wyborcy deklarują, że chcą programów, ale kierują się emocjami - powiedział w Studiu PAP socjolog, dr hab., prof. Uniwersytetu Warszawskiego Przemysław Sadura. Zapytany jakich działań kandydatów można się spodziewać w miesiącu, który pozostał do wyborów, powiedział, że boi się "puszczać wodze fantazji".

Złodzieje nie świętują: zabezpiecz dom czy mieszkanie przed wyjazdem na Wielkanoc. Jadąc uważaj, trwa policyjna akcja: Wielkanoc 2025

Wielkanoc 2025, podobnie jak te w latach ubiegłych jest szczególnie ważnym dla nas okresem, ale w natłoku obowiązków nietrudno o nieuwagę. Taki moment mogą szybko wykorzystać złodzieje. Policja od lat ostrzega: złodzieje nie świętują - zabezpiecz dom czy mieszkanie przed wyjazdem na Wielkanoc. Jadąc uważaj, bo jak zawsze trwa policyjna akcja: Wielkanoc na drogach.

Prof. Sieroszewski (ginekolog): Powyżej 24 tygodnia ciąży nie ma aborcji - jest poród. NRL: wytyczne Ministra Zdrowia nie wiążą sądów i nie wyjaśniają wszystkich wątpliwości co do zasad przerywania ciąży

Opinią publiczną wstrząsnęła ostatnio informacja o przerwaniu 9 miesięcznej ciąży w szpitalu w Oleśnicy. Zdarzyło się w 2024 roku ale informacja o tym fakcie dotarła do szerszej opinii publicznej w bieżącym roku. Wiele osób jest zaszokowanych tym, że zamiast doprowadzić do urodzenia dziecka, lekarz doprowadził do jego śmierci. W tej sprawie Prokuratura Okręgowej we Wrocławiu prowadzi postępowanie wyjaśniające. Sprawą zainteresował się Rzecznik Praw Obywatelskich. Natomiast Naczelna Rada Lekarska apeluje do Ministra Zdrowia o doprecyzowanie przepisów prawnych dot. dopuszczalności przerywania ciąży. O wyjaśnienia co do pojęcia przerwanie ciąży apeluje też Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Prezes PTGiP prof. Piotr Sieroszewski wskazuje, że słowo +aborcja+" pochodzi z łaciny; +abortus+ oznacza poronienie. Z poronieniem mamy do czynienia do 23 tygodnia ciąży i tym samym z aborcją. Powyżej 24 tygodnia nie ma żadnej aborcji, a poród" – wyjaśnia prof. Sieroszewski. W tle całej sprawy są wydane w sierpniu 2024 r. wytyczne Ministra Zdrowia w sprawie obowiązujących przepisów prawnych dotyczących dostępu do procedury przerwania ciąży.

REKLAMA

Papież Franciszek: Egoizm ciąży bardziej niż krzyż – rozważania na Drogę Krzyżową

Watykan opublikował poruszające rozważania Drogi Krzyżowej autorstwa papieża Franciszka, który wciąż dochodzi do siebie po ciężkim zapaleniu płuc. „W świecie chłodnej kalkulacji i bezlitosnych interesów” Ojciec Święty wzywa do nawrócenia serca, współczucia i odrzucenia obojętności.

Wielkanocne wydatki Polaków a realne potrzeby, czyli słynne: nie jedz bo to na Święta - zjedz bo się zmarnuje. A co piciem? Policja ostrzega, że trwa akcja: Bezpieczna Wielkanoc 2025

Ile to już razy słyszeliśmy z ust naszych Mam, Babć czy Ciotek: nie jedz bo to na Święta, a za dwa/trzy dni: zjedz bo się zmarnuje albo zrobiłam więcej: weźmiesz sobie. Jak w rzeczywistości kształtują się w tym roku wielkanocne wydatki Polaków w opozycji do realnych potrzeb? Czy znowu dopadł nas konsumpcjonizm? Tak, bo dla niektórych ważny jest też alkohol na wielkanocnym stole, ale uwaga policji ostrzega, że trwa akcja: BEZPIECZNA WIELKANOC 2025.

REKLAMA