Małżeństwo polsko-ukraińskie w praktyce prawnika (wywiad)

Wioleta Matela-Marszałek: Coraz więcej w Polsce mamy małżeństw polsko-ukraińskich. Czy ten fakt przekłada się na sprawy, którymi zajmują się Państwo w codziennej pracy?

Adwokat Ukriański Iryna Myzyna i radca prawny Bartosz Kowalak z Kancelarii Adwokacko-Radcowskiej Kacprzak - Kowalak Spółka partnerska w Poznaniu:  W zasadzie odpowiedź na to pytanie jest jednoznaczna. Ilość relacji osobistych, która powstaje na linii pomiędzy obywatelami polskimi a obywatelami Republiki Ukrainy powoduje siłą rzeczy powstanie problemów prawnych związanych z powstawaniem tych relacji, ich zarejestrowaniem, czy wreszcie rozpadem. Przy czym podkreślić należy, iż z punktu widzenia prawa jako takiego akurat te relacje nie wiążą się z radykalnie nowymi wyzwaniami dla sądownictwa czy szerzej organów stosujących prawo. Najczęściej bowiem będziemy mieli tutaj do czynienia z prawem polskim, co najwyżej mogą pojawić się bardziej skomplikowane stany faktyczne.

Polecamy: Zatrudnianie cudzoziemców Zmiany 2018 - PREMIUM

Dużo większym wyzwaniem i to wyzwaniem, co do istnienia którego wiele sądów nie zdaje sobie sprawy, jest fakt, iż zgodnie z Umową między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych sporządzona w Kijowie dnia 24 maja 1993 r. stosunki rodzinne obywateli Ukrainy przebywających i mieszkających w Polsce regulowane są prawem ukraińskim. Oznacza, to iż w przypadku małżeństw ukraińskich emigrantów, sąd, notariusz, czy inny organ musi znać i stosować chociażby przepisy ukraińskiego Kodeksu rodzinnego. W sytuacji, gdy w Polsce w tej chwili przebywa około miliona obywateli Ukrainy, to osoby te stanowią kilka procent ludności Polski. Tym samym sprawy sądowe, które zawisają przed polskimi sądami a dotyczą obywateli Ukrainy liczone są już pewnie tysiącami. Tymczasem nie jest rzadkością, gdy np. sąd rodzinny w Polsce orzeka wobec Ukraińców w oparciu o przepisy polskiego prawa. Nawet często nie zdając sobie sprawy z faktu, iż ćwierć wieku temu w Kijowie podpisano z Ukrainą wyżej wzmiankowaną umowę.

Jakich problemów dotyczą te sprawy? Czy są to najczęściej rozwody, alimenty, czy też może podziały majątków?

W zasadzie przekrój spraw związanych z obywatelami Ukrainy nie różni się w sposób istotny od problemów, jakie mają Polacy. Są to oczywiście sprawy rozwodowe, konflikty o dzieci, kwestie związane z uregulowaniem sytuacji majątkowej małżonków.

Co ciekawe, problem związany z obecnością obywateli Ukrainy zauważyły już banki oraz kancelarie notarialne. Coraz częściej od tych podmiotów otrzymujemy bowiem zapytania co do wydania opinii związanej z prawem ukraińskim, w szczególności w zakresie kwestii związanych z majątkiem wspólnym małżonków w Polsce.

Z jakim prawem będziemy mieli do czynienia w przypadku małżeństw binacjonarnych: polskim czy ukraińskim?

W kwestii określenia prawa właściwego decyduje UMOWA MIĘDZY RZECZĄPOSPOLITĄ POLSKĄ A UKRAINĄ O POMOCY PRAWNEJ I STOSUNKACH PRAWNYCH W SPRAWACH CYWILNYCH I KARNYCH z dnia 24 maja 1993 r. (Dz.U. 1994 Nr 96, poz. 465). Stosownie do jej regulacji najistotniejszym kryterium przy ustaleniu prawa właściwego jest miejsce zamieszkania małżonków. Cytując literę prawa w kwestii ustalenia prawa właściwego dla stosunków osobistych, to właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, na której terytorium mają oni miejsce zamieszkania.

Natomiast w sytuacji, gdy jeden z małżonków ma miejsce zamieszkania na terytorium jednej Umawiającej się Strony, a drugi na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, przed której sądem toczy się postępowanie.

Podobnie wygląda to przy rozwodzie, gdzie rozwód podlega prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium mają oni miejsce zamieszkania. Jeżeli jeden z małżonków ma miejsce zamieszkania na terytorium jednej Umawiającej się Strony, a drugi na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, przed której organem toczy się postępowanie.

Podsumowując w sytuacji, która występuje w chwili obecnej najczęściej, tj. gdy polski obywatel zawiera związek małżeński z obywatelem Ukrainy i oboje mieszkają w Polsce, to właściwym prawem dla stosunków rodzinnych będzie prawo polskie.

Przy czym raz jeszcze przypomnę, iż zupełnie inaczej wygląda sytuacja rodzin emigranckich, nawet w sytuacji gdy wszyscy jej członkowie mieszkają w Polsce. Wówczas będziemy mieli najczęściej do czynienia z koniecznością stosowania prawa ukraińskiego.

O czym warto wiedzieć, decydując się na ślub z osobą z Ukrainy?

Odpowiadając z punktu widzenia prawa, to w zasadzie najważniejszą okolicznością jest fakt, iż sam proces zawarcia związku małżeńskiego będzie znacznie dłuższy niż obywatelem polskim i wymagać będzie uzyskania zezwolenia na zawarcie małżeństwa w sądzie. Z naszego doświadczenia wynika bowiem, iż Ukraina nie wydaje zaświadczeń o braku przeciwwskazań do zawarcia związku małżeńskiego. W tej sytuacji narzeczony musi uzyskać zgodę sądu na zawarcie takiego związku. Niekiedy to postępowanie jest dość nieprzyjemne, zdarzało się bowiem prowadzenie przez sąd wywiadu dotyczącego stanu zdrowia cudzoziemca i zobowiązywanie jego osoby do przedstawiania zaświadczeń lekarskich.
Zwykle narzeczonym załatwienie tych formalności zajmuje około pól roku.

Dziękuję za rozmowę.

Polecamy serwis: Małżeństwo