Likwidacja abonamentu RTV: jest pierwszy prawny konkret ale finał nie wcześniej niż w 2027 r. Co w zamian? Kto będzie płacił na publiczną telewizję i radiofonię?

• Abonament RTV – aktualny stan prawny
• Stawki abonamentu RTV 2025 - 2026
• Historia abonamentu RTV
• Likwidacja abonamentu RTV wskutek uchylenia ustawy o opłatach abonamentowych
• Media publiczne będą finansowane wprost z budżetu państwa - nie mniej niż 2,5 mld zł
• Trudny politycznie projekt?
• Kiedy nowe przepisy mają wejść w życie

Abonament RTV – aktualny stan prawny

Obecnie obowiązujące przepisy ustawy z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji stanowią, że podstawowym źródłem finansowania mediów publicznych są opłaty abonamentowe (tzw. abonament RTV). Opłaty te są pobierane na podstawie ustawy z 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych. W ustawie tej znajdziemy też liczne zwolnienia z tych opłat dla wielu osób. O wysokości abonamentu RTV decyduje Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, zaś instytucją odpowiedzialną za jego ściąganie jest Poczta Polska. Jednym z ważniejszych aktów wykonawczych do ustawy o opłatach abonamentowych jest - rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z 16 lutego 2010 r. w sprawie rodzajów dokumentów oraz wzoru oświadczenia potwierdzających uprawnienia do zwolnień od opłat abonamentowych.

Stawki abonamentu RTV 2025 - 2026

Z pewnością jeszcze w 2026 roku będzie trzeba płacić abonament RTV. Wysokość stawek tego abonamentu na przyszły rok wynika z Rozporządzenia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z 27 czerwca 2025 r.w sprawie wysokości opłat abonamentowych za używanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych oraz zniżek za ich uiszczanie z góry za okres dłuższy niż jeden miesiąc w 2026 r.- Dz.U. 2025 poz. 885.

Więcej na ten temat abonamentu RTV, stawek, zwolnień i innych kwestii w poniższych artykułach:

Historia abonamentu RTV

Warto zauważyć, że początki abonamentu RTV sięgają dwudziestolecia międzywojennego. „Opłatę radiofoniczną” wprowadzono w Polsce pod koniec lat 20. XX wieku, jednocześnie z utworzeniem Polskiego Radia. Od 1933 r. kwestie związane z abonamentem regulowała Ustawa o Poczcie i Telegrafie. Wydawano też uzupełniające ją okólniki i rozporządzenia. Każdy kto kupował radioodbiornik, był zobowiązany uzyskać „kartę rejestracyjną", będącą jednocześnie zezwoleniem na posiadanie i używanie urządzenia.

W latach 30. abonament radiowy wynosił 3 zł miesięcznie. W wprowadzono też wariant tańszy, dla posiadaczy mało wydajnych odbiorników typu Detefon (zwane też radiami kryształkowymi), które pozwalały na słuchanie radia tylko przez słuchawki. Użytkownicy odbiorników kryształkowych płacili połowę abonamentu radiowego, a od 1934 r. mieszkańcy wsi płacili tylko złotówkę. W 1936 r. rozszerzono tę ulgę na wszystkich posiadaczy radioodbiorników typu Detefon.

Więcej na temat historii abonamentu RTV w poniższym artykule: Abonament RTV: czy po 100 latach zostanie zlikwidowany?

Likwidacja abonamentu RTV wskutek uchylenia ustawy o opłatach abonamentowych

Jedną z zasadniczych części omawianej nowelizacji ma być generalna zmiana systemu finansowania mediów publicznych. Zdaniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN) obecny system finansowania nadawców publicznych zawiera liczne wadliwe rozwiązania, niedostosowane do aktualnego stanu rozwoju technicznego (np. obowiązek rejestracji odbiornika przy braku skutecznych sankcji jego niedotrzymania), a ponadto nie gwarantuje stabilnej sytuacji finansowej tych nadawców.
W opinii MKiDN niesprawny system finansowania mediów publicznych spowodował pogorszenie kondycji finansowej jednostek publicznej radiofonii i telewizji. Aby temu zaradzić ustawodawca sięgnął po tzw. mechanizm rekompensaty i zdecydował o przyznawaniu środków finansowych pokrywających ubytek spowodowany przez zwolnienia od opłat abonamentowych.

Tym niemniej - jak argumentuje MKiDN - obecny system finansowania mediów publicznych nie spełnia wymogów określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1083 z 11 kwietnia 2024 r. w sprawie ustanowienia wspólnych ram dla usług medialnych na rynku wewnętrznym i zmiany dyrektywy 2010/13/UE (europejski akt o wolności mediów - EMFA). Nie zapewnia on bowiem stabilnego finansowania działalności misyjnej mediów, w wysokości gwarantującej niezależne wykonywanie ustawowych obowiązków.

Dlatego, w celu zapewnienia zgodności polskiego systemu prawnego z EMFA, MKiDN i rząd zamierzają gruntownie zmienić sposób finansowania mediów publicznych w Polsce.

W tym celu nastąpić ma uchylenie ustawy o opłatach abonamentowych, a w konsekwencji likwidację obowiązku ponoszenia opłat abonamentowych przez gospodarstwa domowe oraz inne podmioty zobowiązane do ich uiszczania. To zostało wprost zapisane w omawianych założeniach nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji.

Media publiczne będą finansowane wprost z budżetu państwa - nie mniej niż 2,5 mld zł

Jak zatem po uchyleniu abonamentu RTV mają być finansowane media publiczne? Omawiane założenia projektu nowelizacji przewidują, że podstawowym źródłem finansowania misji publicznej nadawców publicznych będzie budżet państwa. Zostanie więc prawnie usankcjonowany obecny stan faktyczny. W ostatnich latach dominującym źródłem finansowania misji publicznej nadawców publicznych jest tzw. rekompensata przyznawana w formie skarbowych papierów wartościowych, de facto w formie wsparcia budżetowego. Rekompensata przyznawana spółkom publicznej radiofonii i telewizji od 2017 r. pełni funkcję zbliżoną do finansowania budżetowego – w szczególności, jeśli weźmie się pod uwagę różnicę kwotową w zakresie wpływów z różnych źródeł finansowania. Porównanie środków pochodzących z opłat abonamentowych oraz z rekompensaty pochodzącej z budżetu państwa prowadzi do konkluzji, że począwszy od 2018 r. faktycznie to budżet państwa ponosi główny koszt finansowania mediów publicznych w Polsce. Tak więc formalne wprowadzenie mechanizmu finansowania budżetowego stanowi jedynie potwierdzenie rzeczywistego stanu rzeczy.

Jak tłumaczy MKiDN, nowy model finansowania budżetowego mediów publicznych trzeba oprzeć o ustawowe mechanizmy, które zagwarantują stabilność tego finansowania. Proponowanym rozwiązaniem jest wpisanie sztywnej wysokości kwoty w ustawie o radiofonii i telewizji (nie mniejszej niż 2 500 000 000 zł). Tak zabezpieczona minimalna kwota na funkcjonowanie mediów publicznych pozwoli - zdaniem MKiDN - uniknąć dyskusji nad jej wysokością w czasie debaty budżetowej, w wyniku której mogłaby ona ulec zmianie. Ta proponowana wysokość środków na realizację misji publicznej przez jednostki publicznej radiofonii i telewizji jest zbliżona do wysokości środków przekazywanych mediom publicznym w ostatnich latach w ramach opłat abonamentowych i rekompensat.

Pomysł MKiDN jest taki, że środki finansowe przeznaczane na realizację misji publicznej będą przekazywane przez Ministra Finansów corocznie na rachunek zarządzany przez KRRiT. KRRiT będzie dokonywała podziału środków pomiędzy spółki publicznej radiofonii i telewizji na podstawie procedur określonych w przepisach ustawowych.

Trudny politycznie projekt?

Jednak najprawdopodobniej omawiana nowelizacja będzie kontrowersyjna politycznie i trudno będzie uzyskać dla niej poparcie zarówno większości parlamentarnej, jak i Prezydenta RP. Dlaczego?
Otóż zasadniczymi częściami omawianej nowelizacji mają być:
- likwidacja Rady Mediów Narodowych,
- reforma zasad funkcjonowania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (w tym zwiększenie jej składu z 5 do 9 członków i zmiana trybu odwoływania jej członków),
- reorganizacja spółek publicznej radiofonii i telewizji przez wprowadzenie nowego sposobu wyłaniania ich organów,
- także m.in. ograniczenia w wydawaniu mediów samorządowych.

Te kwestie z pewnością wywołają wiele kontrowersji politycznych, a największa partia opozycyjna będzie niewątpliwie bronić swojego autorskiego pomysłu jakim jest utworzona w 2016 r. Rada Mediów Narodowych, która obecnie powołuje i odwołuje zarządy oraz rady nadzorcze i rady programoweTelewizji Polskiej,Polskiego Radia, Polskiej Agencji Prasowejoraz spółek radiofonii regionalnej.

Dlatego i sama likwidacja abonamentu RTV – pomysł tej nowelizacji może najmniej kontrowersyjny – może nie przejść pełnej drogi legislacyjnej i zostać zatrzymana np. na etapie podpisu Prezydenta RP.

Kiedy nowe przepisy mają wejść w życie

Pamiętając o wyżej opisanych potencjalnych niebezpieczeństwach politycznych wiszących nad omawianą nowelizacją trzeba wskazać, że zgodnie z opublikowanymi założeniami ma ona zostać przyjęta przez Radę Ministrów i skierowana do Sejmu w II albo III kwartale 2026 r. Jeżeli te terminy zostaną dotrzymane, to jest realna szansa, że likwidacja abonamentu RTV nastąpi od początku 2027 roku.

Marta Cienkowska Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego w wywiadzie dla PAP w listopadzie br. mówiła, że omawiany projekt nowelizacji ustawy medialnej może trafić do komisji sejmowych w lutym albo marcu 2026 r. - Doszliśmy do porozumienia z Ministerstwem Finansów, jeśli chodzi o wysokość finansowania mediów publicznych z budżetu państwa. Dokument został wysłany do Zespołu ds. Programowania Prac Rządu. Sprawdzamy na tym etapie, czy któreś z ministerstw albo Rządowe Centrum Legislacji (RCL) nie ma do niego uwag. Jeśli okaże się, że nie, albo że są to uwagi, które możemy wyjaśnić, ustawa wejdzie na posiedzenie rządu. Po przyjęciu jej przez Radę Ministrów chcemy ją wysłać równolegle do konsultacji społecznych oraz międzyresortowych – informowała wtedy ministra Cienkowska. Natomiast 2 grudnia br ministra Cienkowska informowała, że konsultacje społeczne dotyczące tego projektu rozpocząć się miały 5 grudnia 2025 r.

Źródło: Projekt ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw (UC130) – założenia opublikowane 5 grudnia 2025 r.