ZUS: Za zwolnienie lekarskie z kodem C nie wypłacamy zasiłku chorobowego przez pierwsze 5 dni

• Zwolnienie lekarskie z kodem C (niezdolność do pracy z powodu nadużycia alkoholu)
• "Alkoholowe" zwolnienia lekarskie raczej stałym poziomie
• EZLA z kodem C najczęściej w grupie wiekowej 30-49 lat
• Jak chorowali Polacy w 2024 r. Statystyka ZUS

Zwolnienie lekarskie z kodem C (niezdolność do pracy z powodu nadużycia alkoholu)

System elektronicznych zwolnień lekarskich e-ZLA, który ZUS uruchomił na początku 2016 r., ułatwia lekarzom wyszukać numer statystyczny choroby z klasyfikacji ICD-10 (Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób), a także podpowiada kod literowy powodu choroby.

Zwolnienie lekarskie objęte kodem literowym C, oznacza niezdolność do pracy spowodowaną nadużyciem alkoholu. Takie orzeczenie niesie dla ubezpieczonego w ZUS skutki finansowe. ZUS lub pracodawca nie wypłaci takiej osobie zasiłku chorobowego za pierwsze 5 dni niezdolności do pracy.

"Alkoholowe" zwolnienia lekarskie raczej stałym poziomie

W 2025 roku do końca września do Rejestru zaświadczeń lekarskich wpłynęło 7,6 tys. zaświadczeń chorobowych z kodem C. W analogicznym okresie ubiegłego roku ze zwolnień spowodowanych nadużyciem alkoholu skorzystało 7,1 tys. osób w całej Polsce.

- W okresie od stycznia do września 2025 roku w całym kraju wystawiono 16,05 mln zaświadczeń lekarskich, z czego w Podlaskiem było ich 380 tys. Zaświadczenia z kodem C stanowiły zaledwie 0,045 proc. wszystkich zwolnień z tytułu choroby własnej w skali kraju oraz 0,047 proc. w regionie. W 2025 roku dane przedstawiają się następująco: wszystkich wystawionych zwolnień w kraju w trzech kwartałach było 16,61 mln, a w regionie 392 tys. Udział zwolnień z kodem C wyniósł odpowiednio 0,046 proc. w kraju i 0,066 proc. w regionie. Wypełnienie przez lekarza odpowiedniego pola w formularzu eZLA jest obowiązkowe. Otrzymanie przez pacjenta zwolnienia lekarskiego z kodem C skutkuje brakiem wypłaty świadczenia chorobowego za pierwsze 5 dni niezdolności do pracy – wyjaśnia Katarzyna Krupicka, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie podlaskim.

Wzrost liczby zwolnień lekarskich opatrzonych kodem C między okresami I-IX 2024 r. a I-IX 2025 r. wyniósł blisko 4,23 proc. w skali kraju.

W 2024 r. w Rejestrze zaświadczeń lekarskich było 9,5 tys. tego rodzaju zwolnień chorobowych i było to o blisko 45 proc. więcej niż w poprzednim 2023 r. (6,6 tys. zaświadczeń z kodem C). Pozytywne jest to, że dane za 2024 r. w obliczu kilku ostatnich lat, nie wskazują na wzrost liczebności takich orzeczeń. Przykładowo w 2019 r. lekarze wystawili 12,3 tys. e-zwolnień, których przyczyną było nadużywanie alkoholu.

Dane za 2024 r. w obliczu kilku ostatnich lat, nie wskazują na wzrost liczebności takich orzeczeń:
• Zaświadczenia z kodem C wystawiono na 99,6 tys. dni niezdolności do pracy ( w 2023 r. – 66,3 tys. dni),
• W minionym roku najwięcej - ok. 3 tys. z 9,5 tys. zwolnień z kodem C - lekarze wystawili na okres od 1 do 5 dni,
• Przeciętna długość zaświadczenia lekarskiego z kodem C to 10,49 dnia i była krótsza o pół dnia w porównaniu do 2023 r.,
• Aż 75 proc. zaświadczeń lekarze wystawili mężczyznom.

EZLA z kodem C najczęściej w grupie wiekowej 30-49 lat

Ponad 78 proc. zaświadczeń lekarskich z kodem C wystawiono mężczyznom. Największy odsetek, 62,2 proc. stanowiły zaświadczenia osób w wieku od 30 do 49 lat. Wśród mężczyzn najczęściej wystawiano zwolnienia w grupie wiekowej od 40 do 44 lat (14,9 proc.), natomiast wśród kobiet w wieku od 30 do 34 lat (4,9 proc. ).

Zaświadczenia z kodem C wydane w pierwszych trzech kwartałach 2025 roku, obejmowały łącznie 76,93 tys. dni niezdolności do pracy w analogicznym okresie 2024 r. było to 73,82 tys. dni. W 2025 roku najwięcej zwolnień z kodem C, około 2,5 tys. z 7,6 tys. ogółem— lekarze wystawili na okres od 1 do 5 dni.

Do typowych chorób związanych z nadużywaniem alkoholu należą zaburzenia psychiczne, marskość wątroby oraz choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Często występują również schorzenia układu krążenia, takie jak powiększenie i niewydolność serca (stłuszczenie mięśnia sercowego), a także problemy z układem oddechowym, m.in. obniżona odporność na zakażenia wirusowe, czy zapalenie płuc.

Na elektronicznym zwolnieniu lekarskim pracodawca nie zobaczy numeru statystycznego choroby, a jedynie jej kod literowy.

W 2024 roku najwięcej z 9,5 tys. zwolnień z kodem C - niemal 32 proc., - lekarze wystawili na okres od 1 do 5 dni. Aż 75 proc. zaświadczeń lekarze wystawili mężczyznom. Wśród ogółu e-zwolnień największy odsetek, blisko 63 proc., stanowiły zaświadczenia dla osób pomiędzy 30 a 49 rokiem życia, przy czym najczęściej byli to mężczyźni między 40 a 44 rokiem życia oraz kobiety w wieku 30-34 lata.

Także dane ZUS-u w skali kraju w sprawie zwolnień chorobowych spowodowanych nadużywaniem alkoholu w pierwszym półroczu 2025 r. pokazują, że o wiele częściej były wystawiane mężczyznom niż kobietom. Aż 3839 z wszystkich zaświadczeń dotyczyło panów. Najczęściej wystawiający orzekali niezdolność od pracy o tym podłożu osobom w wieku od 35 do 49 roku życia.

Typowymi chorobami związanymi z nadużywaniem alkoholu są zaburzenia psychiczne, marskość wątroby, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Równie często spotykane są problemy związane z układem krążenia, takie jak powiększenie i niewydolność serca (stłuszczenie mięśnia sercowego), czy też z układem oddechowym (obniżona odporność na zakażenia wirusowe), np. zapalenie płuc.

Jak chorowali Polacy w 2024 r. Statystyka ZUS

W 2024 roku wystawiono zwolnienia na 253 mln dni. Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w 2024 r. do rejestru zaświadczeń lekarskich ZUS trafiło 25,5 mln e-zwolnień - to o 300 tys. zaświadczeń chorobowych więcej niż w 2023 r. Były to zwolnienia zarówno z tytułu choroby własnej, jak i z tytułu opieki nad dziećmi czy innymi członkami rodziny. Najwięcej zwolnień to te wystawione w styczniu i październiku.

Najczęstsze przyczyny niezdolności do pracy pozostają niezmienne od kilku lat niezależnie od regionu kraju. Należą do nich:
• Choroby układu mięśniowo-szkieletowego i tkanki łącznej (41,8 mln dni absencji chorobowej),
• Choroby układu oddechowego (33 mln dni),
• Urazy, zatrucia i inne określone skutki działania czynników zewnętrznych (32,5 mln dni),
• Ciąża, poród i połóg (31,8 mln dni),
• Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (30,3 mln dni),
• Jednostki chorobowe związane z COVID-19 (1,7 mln dni).

Z danych ZUS wynika, że nastąpił wyraźny wzrost zachorowań na krztusiec. Zarówno liczba zaświadczeń lekarskich wystawionych z tego tytułu, jak i liczba dni absencji chorobowej zwiększyły się ponad 30-krotnie.

Cały raport dostępny na stronie internetowej ZUS: https://www.zus.pl/baza-wiedzy/statystyka/opracowania-tematyczne/absencja-chorobowa

Katarzyna Krupicka, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS województwa podlaskiego
Beata Kopczyńska, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie śląskim
Sebastian Szczurek, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa opolskiego