Stres cyfrowy pracowników. Gdy technologia bierze górę nad psychiką

• Brak work-life balance
• Czym jest stres cyfrowy
• Stres cyfrowy negatywnym skutkiem pracy zdalnej?
• Problem stresu cyfrowego jest widoczny
• Prawo pracownika do bycia offline 
• Konsekwencje stresu cyfrowego
• Jak zminimalizować stres cyfrowy

Brak work-life balance

Zmiany w środowisku pracy, jakie zaszły na przestrzeni ostatnich lat i świadczenie pracy w systemie zdalnym (10 proc. wszystkich pracowników stanowią pracownicy zdalni), co wiąże się z częstszym wykorzystywaniem narzędzi cyfrowych – odbiły się na psychicznym samopoczuciu pracowników. Wielu z nich zmaga się z takimi objawami, jak: poczucie konieczności bycia „stale w pracy”, „zawsze dostępnego i w ciągłej gotowości”. Skutki takiej sytuacji mogą mieć negatywny wpływ na pracownika, powodując m.in. poczucie przeciążenia informacyjnego, przytłoczenia, zaburzenia równowagi między życiem prywatnym i zawodowym. Jak pokazuje poniższa tabela źle było już przez wybuchem pandemii COVID-19. Obecnie problem się rozszerza. 

Na stres cyfrowy skarżą się nie tylko pracownicy pracujący z domu, ale także ci wszyscy, którzy na co dzień mają do czynienia z użytkowaniem urządzeń cyfrowych. 

Poziom odczuwania stresu cyfrowego zależy od takich czynników, jak: wiek, płeć, wykształcenie. Pracownicy starsi, mężczyźni, a także osoby posiadające niższy poziom wykształcenia są częściej podatni na skutki stresu cyfrowego. 

Czym jest stres cyfrowy

Ten rodzaj stresu definiowany jest, jako brak umiejętności do radzenia sobie z technologiami komputerowymi. Stres cyfrowy wywołuje natłok i przeciążenie informacyjne, którego efektem może być uczucie braku równowagi. Wyróżnia się kilka czynników powodujących stres cyfrowy: 

• przeciążenie technologiczne (m.in. ze względu na wykonywanie zadań przez dłuższy czas i w dużej intensywności);
• zaburzenia równowagi pomiędzy pracą a życiem po pracy (zwłaszcza u pracujących zdalnie); 
• niepewność technologiczna, jak i brak poczucia bezpieczeństwa technologicznego (powodem mogą być ciągłe zmiany); 
• brak dostatecznych umiejętności komputerowych.

Stres cyfrowy negatywnym skutkiem pracy zdalnej?

Epidemia COVID-19 całkowicie zmieniła rolę i znaczenie pracy zdalnej. Przed epidemią praca zdalna nie była powszechna. Kojarzono ją z tzw. home office bądź telepracą. 

Od 2023 roku praca zdalna znalazła swoje unormowanie w Kodeksie pracy – weszła w życie nowelizacja Kodeksu pracy powszechnie znana pod nazwą pracy zdalnej – na stałe wprowadziła to rozwiązanie znane z pandemii COVID-19. Według nowych przepisów, od 7 kwietnia br. praca może być wykonywana całkowicie lub częściowo zdalnie. Miejsce jej wykonywania ma być wskazane przez pracownika, ale każdorazowo uzgodnione z pracodawcą – może to być adres zamieszkania pracownika.

Praca z domu, choć dająca nowe możliwości pracownikowi, przyczyniła się też niestety do rozwoju stresu cyfrowego wśród pracowników. Głównym powodem takiego stanu rzeczy jest: 

• nienormowany czas pracy; 
• brak kontroli; 
• brak kontaktu bezpośredniego ze współpracownikami;
• brak równowagi pomiędzy pracą a życiem prywatnym.

Problem stresu cyfrowego jest widoczny

W 2021 roku Centralny Instytut Ochrony Pracy przeprowadził kampanię pod nazwą „Stres cyfrowy”. Projekt miał za zadanie podnieść poziom wiedzy i świadomości z zakresu negatywnych skutków stresu, jakie wynikają z braku równowagi cyfrowej, a także sposobach radzenia sobie z nim.

Aby przeciwdziałać brakowi równowagi cyfrowej wśród pracowników zdalnych, Parlament Europejski w styczniu 2021 roku wydał rezolucję, w której znalazły się wskazówki i wytyczne zwracające uwagę na problem, jakim jest stres cyfrowy wśród pracowników oraz prawo do możliwości bycia offline. 

Prawo pracownika do bycia offline 

W rezolucji Parlamentu Europejskiego z 21 stycznia 2021 roku zawarto zalecenia dla Komisji w kwestii prawa do bycia offline, czytamy: „Nadmierne korzystanie z urządzeń technologicznych może nasilić takie zjawiska jak izolacja, uzależnienie od technologii, brak snu, wyczerpanie emocjonalne, niepokój i wypalenie zawodowe; mając na uwadze, że według WHO ponad 300 milionów osób na świecie cierpi na depresję oraz typowe zaburzenia psychiczne związane z pracą i że co roku u 38,2 % proc. ludności UE stwierdza się zaburzenia psychiczne (…) środki podjęte w wyniku kryzysu związanego z COVID-19 zmieniły nasz sposób pracy i pokazały znaczenie rozwiązań cyfrowych, w tym stosowania systemu pracy zdalnej przez przedsiębiorstwa, osoby prowadzące działalność na własny rachunek i organy administracji publicznej w całej Unii; mając na uwadze, że według Eurofoundu ponad jedna trzecia pracowników Unii rozpoczęła w czasie lockdownu pracę z domu w porównaniu z 5% osób, które zazwyczaj pracowały w ten sposób, oraz że odnotowano znaczny wzrost wykorzystania narzędzi cyfrowych do celów zawodowych; mając na uwadze, że według Eurofoundu 27% osób pracujących z domu potwierdziło pracę w czasie wolnym, aby podołać obciążeniu pracą; mając na uwadze, że w czasie kryzysu związanego z COVID-19 wzrosła liczba osób pracujących zdalnie i z domu oraz że prawdopodobnie utrzyma się ona na wyższym poziomie niż przed tym kryzysem, a nawet jeszcze bardziej wzrośnie [...] wzywa państwa członkowskie do zadbania o to, by pracownicy, którzy powołują się na prawo do bycia offline, byli chronieni przed wiktymizacją i innymi negatywnymi konsekwencjami oraz by istniały mechanizmy rozpatrywania skarg lub naruszeń prawa do bycia offline”.

Bycie offline ma zagwarantować pracownikom możliwość odpoczynku (nie będą musieli odbierać wiadomości, odpisywać na maile, odbierać telefonów poza godzinami pracy). Jak przyznaje wielu pracowników, obecnie zatarła się granica pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym – są dostępni w pracy przez całą dobę. W konsekwencji mają gorszą wydajność w pracy, co wywołuje wypalenie zawodowe i bywa przyczyną depresji.

Konsekwencje stresu cyfrowego

Stres cyfrowy nie pozostaje bez wpływu nie tylko na wydajność w pracy, ale i na organizm pracownika. Do głównych następstw należą: 

• brak motywacji do pracy; 
• izolacja, liczne absencje;
• brak satysfakcji z pracy;
• gorsza wydajność w pracy;
• słaba koncentracja, zaburzenia pamięci;
• zmęczenie pracą;
• lęki, pogorszenie stanu zdrowia.

Jak zminimalizować stres cyfrowy

W opinii ekspertów, to po stronie pracodawców leży odpowiedzialność za swoich pracowników w temacie ograniczenia im stresu cyfrowego. Bez wątpienia pracownikom może pomóc: 

• wyznaczenie ściśle określonych godzin pracy;
• prawo do bycia offline;
• udział w warsztatach dotyczących równowagi;
• wsparcie pracowników-rodziców;
• pakiety i karnety, których rolą jest poprawa samopoczucia i pozytywny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne pracowników. 

Coraz więcej osób decyduje się na ograniczenie bezrefleksyjnego użytkowania urządzeń mobilnych i propagowaniu zdrowej równowagi między życiem cyfrowym a realnym. Specjaliści przekonują, że na początek warto nie używać telefonu przed snem.

Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Inforu