REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Urlop wypoczynkowy. Wszystko, o czym pracownik powinien wiedzieć

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dziennikarka medyczno-prawna
Co pracownik powinien wiedzieć o urlopie wypoczynkowym?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Urlop wypoczynkowy – komu przysługuje? Urlop wypoczynkowy jest jednym z przywilejów osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. To niezbywalne prawo pracownika, które gwarantują przepisy kodeksu pracy. Kiedy przysługuje urlop wypoczynkowy? Od czego uzależniona jest ilość dni przysługujących danemu pracownikowi?  

rozwiń >

Urlop wypoczynkowy - prawo pracownika

Prawo do odpoczynku to jedno z podstawowych praw pracownika wynikające z art. 14 Kodeksu pracy. Uprawnienie to jest realizowane przez przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy i urlopach wypoczynkowych. Obowiązkiem pracodawcy jest udzielić pracownikowi urlopu, w roku w którym zostało nabyte do niego prawo. 

REKLAMA

Pierwsza praca i pierwszy urlop wypoczynkowy 

Jak stanowi Kodeks pracy – pracownik po raz pierwszy podejmujący pracę w roku kalendarzowym, w którym ją podjął nabywa prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Prawo do kolejnych urlopów uzyskuje się w każdym następnym roku kalendarzowym.

Przepracowawszy pierwszy rok, każdy pracownik nabywa prawo do urlopu, który nalicza się z góry. Czyli, że już po przepracowaniu jednego dnia należy mu się odpowiednia liczba dni urlopowych: 

  • 2 dni przy wymiarze 20 dni urlopu; 
  • 3 dni przy wymiarze 26 dni urlopu. 

W przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu, wymiar urlopu oblicza się proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia – za podstawę biorąc 20 bądź 26 dni urlopu. Każdy niepełny dzień urlopu zaokrąglony zostaje w górę z korzyścią dla pracownika.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Liczba dni urlopu przysługująca pracownikowi

Długość przysługującego urlopu uzależniona jest stażem pracy pracownika, zgodnie z art. 154 kodeksu pracy: 

  • 20 dni urlopu – staż pracy poniżej 10 lat; 
  • 26 dni urlopu – staż pracy co najmniej 10 lat. 

Ponadto do stażu pracy zalicza się wszystkie wcześniejsze okresy zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu, jak i sposób ustania stosunku pracy. Do stażu pracy stanowiącego podstawę wymiaru urlopu, zalicza się także okresy ukończonej nauki w: 

  • zawodowej lub innej równorzędnej szkole zawodowej (3 lata); 
  • średniej szkole zawodowej (5 lat); 
  • średniej szkole zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych (5 lat); 
  • średniej szkole ogólnokształcącej (4 lat); 
  • szkole policealnej (6 lat); 
  • szkole wyższej (8 lat).

Należy pamiętać, że okresy te się nie sumują. W przypadku, gdy pracownik pobierający naukę był w tym samym czasie zatrudniony – do stażu pracy uwzględniony zostaje albo okres pracy albo okres nauki (co jest korzystniejsze dla pracownika).

Do stażu pracy, który stanowi podstawę wymiaru urlopu wypoczynkowego zalicza się czas: 

  • za który przysługuje odszkodowanie, jeżeli pracownikowi został skrócony okres wypowiedzenia i nie podjął w tym czasie pracy; 
  • urlopu wychowawczego;
  • urlopu bezpłatnego przyznanego nieletniemu w okresie ferii szkolnych;
  • pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium;
  • czynnej służby wojskowej;
  • urlopu bezpłatnego przyznanego powołanemu do ćwiczeń wojskowych;
  • służby zastępczej;
  • prowadzenia bądź pracowania w gospodarstwie rolnym;
  • pracy za granicą.

Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego

Pracownik ma prawo podzielić urlop wypoczynkowy na kilka części – przepisy kodeksu pracy określają, że jedna z tych części nie może być krótsza niż 14 dni kalendarzowych. Przepisy gwarantują pracownikowi w ciągu roku kalendarzowego przynajmniej jeden urlop dwutygodniowy – co jest istotne dla pracodawców podczas układania planu urlopowego, który powinien uwzględnić wnioski pracowników a także zapewnić normalny tok pracy w zakładzie. W przypadku, gdy pracodawca wyrazi zgodę, pracownik może wykorzystać jednorazowo cały przysługujący mu urlop.

Urlop pracownika młodocianego 

Pracownik młodociany ma także prawo do urlopu wypoczynkowego i to w wyższym wymiarze, niż pracownik pełnoletni. Przysługuje mu: 

  • 12 dni urlopu (po przepracowaniu 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy); 
  • 26 dni urlopu (po upływie roku od zatrudnienia).

W przypadku pracownika młodocianego wymiary urlopu w tych dwóch przypadkach sumują się – w pierwszym roku zatrudnienia pracownik ma prawo do 36 dni urlopu. W kolejnych latach urlop wynosi 26 dni. Po uzyskaniu przez pracownika młodocianego pełnoletności urlop wypoczynkowy ulega zmniejszeniu do 20 dni (w przypadku, gdy prawo do urlopu nabył przed ukończeniem 18 lat).

Urlop wypoczynkowy po urlopie macierzyńskim i urlop zaległy 

Pracownik wracający do pracy po urlopie macierzyńskim ma prawo do wykorzystania całego urlopu wypoczynkowego, jaki przysługuje mu w danym roku kalendarzowym bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Pracodawca nie ma prawa odmówić przyznania tego urlopu.

W przypadku niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego – nie przepada, tylko przechodzi na kolejny rok kalendarzowy. Jak stanowi art. 168. Kodeksu pracy: „Urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art. 1672”. 

Ważne

Na zaległy urlop wypoczynkowy pracodawca może wysłać pracownika nawet bez jego zgody.

Urlop wypoczynkowy na żądanie

Pracownik zatrudniony na umowę o pracę bez względu na wymiar urlopu wypoczynkowego ma prawo do 4 dni urlopu na żądanie, który jest częścią przysługującego urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że nie są to dodatkowe dni wolne. Urlop na żądanie można zgłosić pracodawcy w dniu pracy, jednak nie później niż w chwili planowanego rozpoczęcia pracy.

Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy

Pracownik za wykorzystanie urlopu wypoczynkowego powinien otrzymać takie samo wynagrodzenie, jak to, które otrzymałby, gdyby w tym czasie pracował. W wynagrodzeniu urlopowym uwzględnione zostaje wynagrodzenie zasadnicze oraz składniki zmienne, mające charakter powtarzalny.

Ekwiwalent za niewykorzystany urlop. Jak obliczyć? 

Pracodawca nie może wypłacić pracownikowi ekwiwalentu za urlop i tym samym zwolnić się z obowiązku udzielenia go. 

Obowiązek wypłacenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop zachodzi, gdy umowa o pracę wygasa bądź zostaje zakończona i nie jest planowane jej wznowienie. Do obliczenia wysokości ekwiwalentu wykorzystuje się współczynnik ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Jego wysokość zależy od łącznej liczby dni wolnych od pracy w przeciętnym pięciodniowym tygodniu pracy w danym roku kalendarzowym (niedziele, soboty i święta). 

Jak podaje Państwowa Inspekcja Pracy, podstawę do obliczenia ekwiwalentu stanowią: 

  • składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości, w wysokości należnej w miesiącu, w którym pracownik nabył prawo do tego ekwiwalentu; 
  • wynagrodzenie zmienne wypłacone pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu (dotyczy składników przysługujących za okresy nie dłuższe, niż jeden miesiąc) oraz wynagrodzenie zmienne wypłacone w okresie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu (dotyczy to składników przysługujących za okresy dłuższe niż jeden miesiąc).

Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Inforu

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Od 240 zł do 960 zł za pomoc radcy prawnego z urzędu od 1 stycznia 2026 r. Zmiany dotyczą tej grupy spraw

Radca prawny z urzędu po 1 stycznia 2026 r. weźmie za sprawy z zakresu prawa rodzinnego od 240 zł do 960 zł. Są nowe stawki kosztów pomocy prawnej. Sprawdź za co, ile zapłacisz w 2026 r.

Bon ciepłowniczy 2025: 500, 1000 albo 1750 zł. Wnioski od 3 listopada

Już 3 listopada 2025 r. gminy zaczną przyjmowanie wniosków o bony ciepłownicze za okres od 1 lipca 2025 r. do 31 grudnia 2025 r. Drugi nabór wystartuje na początku przyszłego roku. Czym jest bon ciepłowniczy i ile wynosi? Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać takie wsparcie? Kiedy można spodziewać się wypłaty środków?

Osoby niepełnosprawne i ich rodziny: Dlaczego nam to robicie? Komisje orzecznicze uzdrawiają

PZON: Przez 10 lat stopień znaczny niepełnosprawności. I nagle w 2025 r. cudowne ozdrowienie. Stan zdrowia bez zmian osoby niepełnosprawnej, ale orzeczenia o znacznym stopniu już nie. W mojej ocenie (być może mylnej) narasta problem „cudownych” ozdrowień dzieci i młodych ludzi obciążonych zespołem Aspergera. To samo dotyczy autyzmu. Chodzi o to, że PZON zmieniły praktykę orzeczniczą. Przy niezmienonym stanie zdrowia 10-latek otrzymywał znaczny stopień niepełnosprawności, a dziś już tak nie jest (drugi wariant takiej sytuacji to zabranie z orzeczenia pkt 7 i 8). Wczoraj był stopień znaczny niepełnosprawności i świadczenie pielęgnacyjne. Dziś cudowne uzdrowienie i nie ma znacznego stopnia niepełnosprawności.

Czy, gdyby Tato wystąpił po świadczenie wspierające, to czy ja nadal mogłabym otrzymywać świadczenie pielęgnacyjne, jak dotychczas?

Założeniem obecnego systemu wspierania osób niepełnosprawnych jest wygaszenie świadczenia pielęgnacyjnego (starego) dla opiekunów niepełnosprawnych osób dorosłych. Tylko osoby dorosłe mogą otrzymać świadczenie wspierające. Więc osoba niepełnosprawna (dorosła) składając wniosek o świadczenie wspierające "zabiera" np. swojej córce świadczenie pielęgnacyjne (stare). Nowe świadczenie pielęgnacyjne jest tylko dla opiekunów opiekujących się dziećmi do 18. życia (które nie mają prawa do świadczenia wspierającego).

REKLAMA

Mitem jest, że MOPS daje tylko jeden zasiłek na osobę. W przykładzie wypłacił 6 zasiłków. Na jedzenie, buty, ciuchy, leki i lekarz, czynsz

Czy jedna osoba z MOPS otrzymuje średnio tylko jeden rodzaj zasiłku? A może jest możliwa kumulacja świadczeń i jedna osoba potrzebująca otrzyma ich wiele rodzajów (albo na różne cele)? W artykule przykład na drugą sytuację - wyrok sądu dla osoby, która otrzymała z MOPS 6 zasiłków w trzy miesiące. Jedzenie, buty, ciuchy, leki i lekarz, czynsz. Beneficjentka zasiłków poszła do sądu nie dlatego, że nie otrzymała zasiłku. Spierała się (skutecznie) o zbyt niską jego wartość.

Zdolność kredytowa w październiku 2025 r. Kolejny rekord pobity: prawie milion złotych dla rodziny ze średnimi zarobkami

W ciągu roku zdolność kredytowa trzyosobowej rodziny dysponującej dwiema średnimi krajowymi wzrosła o 1/4. Najmocniej sytuacja poprawiła się w ciągu ostatnich 6 miesięcy, w trakcie których mediana zdolności kredytowej konsekwentnie wyznaczała kolejne historyczne rekordy. Dziś kwota, którą banki skłonne są pożyczyć na zakup mieszkania rodzinie z dwiema średnimi krajowymi, to 940 tysięcy złotych. Choć nominalnie jest to najwyższy zanotowany wynik, to po korekcie o inflację do rekordu wciąż brakuje kilkunastu procent.

Ile weźmiesz trzynastki w 2026 - nowa wysokość świadczenia

Nie jest wprawdzie jeszcze oficjalnie wiadome, ile dokładnie wyniesie trzynastka w 2026 roku, ale na podstawie dostępnych danych gospodarczych z GUS oraz przepisów, można już oszacować z dużą dokładnością tę kwotę świadczenia. Dowiedz się już teraz, ile wyniesie nowa trzynastka. W artykule znajdziesz szczegółowe obliczenia oparte o dotychczas dostępne dane makroekonomiczne.

Uwaga na nowe oszustwo! Bazuje na zmianie przepisów. Każdy powinien wiedzieć i ostrzec seniorów przed naciągaczami

Koniec roku to moment, w którym oszuści działają bardziej intensywnie. W tym okresie często bazują na informacjach o tym, że od nowego roku ma nastąpić zmiana przepisów, w związku z którą na obywateli zostaną nałożone nowe obowiązki. Warto więc być na bieżąco z planowanymi zmianami prawa i odpowiednio reagować oraz ostrzec seniorów.

REKLAMA

31 października – ważna data dla studentów z rentą rodzinną. ZUS: Z tym obowiązkiem nie można się spóźnić

Jak co roku, do końca października część studentów pobierających rentę rodzinną z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek dostarczenia do ZUS-u zaświadczenia z uczelni potwierdzającego kontynuowanie nauki. Brak takiego dokumentu spowoduje wstrzymanie wypłaty renty rodzinnej.

Sylwester bez fajerwerków? Toczą się prace na nowymi przepisami. Chodzi o dobro zwierząt dzikich i domowych

Rząd popiera zmiany zmierzające do ograniczenia możliwości używania fajerwerków i petard. Prace nad nowymi przepisami są w toku. Chodzi o materiały pirotechniczne klas F1, F2 i F3. Czy to znaczy, że nie będzie można strzelać w Sylwestra? Od kiedy?

REKLAMA