Pozorna umowa o pracę dla zasiłku chorobowego. Jakie są konsekwencje?

• Czym jest umowa o pracę
• Umowa o pracę a ubezpieczenie
• Co to jest pozorna czynność prawna
• Czym jest pozorność umowy o pracę
• Pozorna umowa o pracę - konsekwencje 

Zespół Ubezpieczeń Społecznych coraz częściej kwestionuje wiarygodność umów o pracę, tym samym odmawiając zrealizowania świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego. ZUS ma prawo wstrzymać się z wypłaceniem zasiłku chorobowego, gdy stwierdzi pozorność umowy o pracę między ubezpieczonym a właścicielem firmy. Podpisanie tego typu dokumentu wiąże się z poważnymi konsekwencjami nie tylko dla pracownika, ale także pracodawcy. 

Czym jest umowa o pracę

Umowa o pracę to najpopularniejsza i najstabilniejsza z form zatrudnienia. Dokument zawiera obustronne oświadczenie woli – pracodawcy i pracownika. Zasady jej zawierania, podstawowe prawa, jak i obowiązki stron reguluje Kodeks pracy. Podstawowe cechy umowy o pracę zawarte są w art. 22 kp i są to: 

• wykonywanie pracy w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę; 
• podporządkowanie – praca na podstawie umowy o pracę jest wykonywana pod kierownictwem pracodawcy; 
• wynagrodzenie – świadczenie pracy na podstawie umowy o pracę jest zawsze obowiązkowo płatne. Pracownik ma zagwarantowane w odpowiednich przepisach minimalne wynagrodzenie za pracę. 

Umowa o pracę a ubezpieczenie

Zgodnie z art. 6 ust. 1 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, pozostający w stosunku pracy podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zarówno emerytalno-rentowemu, jak i chorobowemu. Ubezpieczenie trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. Tematem podstawowym dla ZUS jest ustalenie, czy dana osoba podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, a także stwierdzenie, czy zaistniał między stronami stosunek pracy w rozumieniu art. 22 kp. Wyłącznie tak rozumiany stosunek pracy jest podstawą do objęcia pracownika ubezpieczeniem i tym samym przyznaniem mu świadczeń chorobowych. 

Przyznanie przez ZUS zasiłku chorobowego jest uwarunkowane stwierdzeniem przez organ wypłacający świadczenie, że faktycznie zawarto umowę o pracę, a nie została ona zawarta dla pozoru celem otrzymania świadczenia. 

Co to jest pozorna czynność prawna

W myśl art. 83 § 1 Kodeksu cywilnego za nieważne uznaje się oświadczenie woli, które zostało złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. W przypadku, gdy takie oświadczenie złożono w celu ukrycia innej czynności prawnej – ważność oświadczenia ocenia się według jej właściwości. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, gdy w jej skutek osoba trzecia nabywa prawo bądź też zostaje zwolniona od obowiązku (poza sytuacją, gdy działała w złej wierze). W świetle art. 300 Kodeksu pracy przepis ten znajduje zastosowanie również na gruncie prawa pracy. 

Czym jest pozorność umowy o pracę

Sprawdzając czy umowa o pracę ubezpieczonego została zawarta w sposób pozorny, ZUS szczególnie przygląda się okolicznościom, w jakich dokument został podpisany. Treść umowy może nie wskazywać na jej niewiarygodność – nawet te pozorne umowy zawierają bowiem niezbędne informacje, czyli obowiązki pracownika, miejsce zatrudnienia i wysokość wynagrodzenia.

O pozorności umowy o pracę mówimy, gdy pracownik nie zamierza w rzeczywistości wykonywać pracy, a jedynie planuje pobierać z tego tytułu świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Są dwa warunki potwierdzające pozorność umowy o pracę: obie strony podpisujące dokument mają świadomość jej nierealności oraz pracodawca, jak i pracownik nie mają zamiaru nawiązać stosunku pracy. Pracownik nie będzie wykonywał pracy, a pracodawca nie wypłaci wynagrodzenia.

Pozorna umowa o pracę - konsekwencje 

Podpisanie pozornej umowy o pracę jest niezgodne z Kodeksem Pracy, a co za tym idzie może skutkować poważnymi konsekwencjami pracodawcy. Ponadto potwierdzenie nieważności umowy zobowiązuje pracodawcę do wykonania szeregu działań, m.in. korekt sprzecznych informacji. Po wydaniu ostatecznej decyzji przez ZUS o pozorności umowy o pracę pracodawca jest zobligowany do: 

• opracowania korekt dokumentów rozliczeniowych dotyczących danej osoby – polega to na wyzerowaniu podstaw wymiaru składek na dane nazwisko w raportach ZUS RCA i RSA;
• wyrejestrowania osoby, której dotyczy dana decyzja ZUS z dniem, kiedy została ona zgłoszona;
• wyksięgowania kwoty wypłaconych wynagrodzeń z kosztów uzyskania przychodów; 
• złożenia korekty zeznania rocznego (jeżeli takie już zostało wysłane). 

Pracownik decydujący się na podpisanie pozornej umowy o pracę musi liczyć się z tym, że popełnia czyn zabroniony, a tym samym – karalny. W przypadku potwierdzenia nieważności umowy, ZUS natychmiast zawiesza wypłatę zasiłków z tytułu ubezpieczenia społecznego. Ponadto wzywa daną osobę do zwrotu wypłaconych dotąd świadczeń. Należności pobierane są w trybie egzekucyjnym w administracji – istnieje możliwość rozłożenia tej należności na raty. Pracownik zostaje wykreślony z systemu ubezpieczeń społecznych, a na podstawie podpisanej pozornej umowy o pracę i zawartej w niej daty, zostaje określony termin fikcyjnego stosunku pracy.

Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Inforu