Zabrakło urlopu wypoczynkowego na święta? Jest na to jeden sposób – dodatkowe 2 dni wolnego, którego pracodawca nie może odmówić

• 2 dodatkowe dni wolne dla pracowników wychowujących dziecko (niekoniecznie będących rodzicami)
• 2 dni opieki na dziecko – czy za czas zwolnienia przysługuje wynagrodzenie?
• 2 dni opieki na dziecko – w jaki sposób należy o nie wnioskować i czy pracodawca może odmówić udzielenia zwolnienia?
• 2 dni opieki na dziecko – jakie konsekwencje grożą pracodawcy, który odmówi udzielenia zwolnienia?
• 2 dni opieki na dziecko – czy zwolnienie musi zostać wykorzystane w całości czy może być wykorzystywane w częściach?
• 2 dni opieki na dziecko – czy przechodzą na kolejny rok?

2 dodatkowe dni wolne dla pracowników wychowujących dziecko (niekoniecznie będących rodzicami)

Każdemu pracownikowi, czyli osobie zatrudnionej na podstawie:

• umowy o pracę (niezależnie od tego czy jest to umowa na okres próbny, czas określony, nieokreślony czy w celu zastępstwa nieobecnego pracownika),

• powołania,

• wyboru,

• mianowania lub

• spółdzielczej umowy o pracę,

który wychowuje przynajmniej jedno dziecko, w wieku do 14 lat (przy czym nieważne czy jest to dziecko własne, przysposobione, nad którym sprawowana jest piecza zastępcza czy np. dziecko partnera) – zgodnie z art. 188 kodeksu pracy – przysługują, w ciągu roku kalendarzowego, 2 dni (lub odpowiednio – 16 godzin) zwolnienia od pracy. Warto przy tym mieć na względzie, że prawo do skorzystania z powyższego zwolnienia wygasa w dniu ukończenia przez dziecko 14 roku życia, a nie na koniec roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończyło 14 lat.

Co również istotne w zakresie wymiaru zwolnienia – 2 dni (lub odpowiednio – 16 godzin w roku kalendarzowym) przysługuje łącznie:

• na wszystkie dzieci w wieku do lat 14 w rodzinie – czyli, jeżeli w rodzinie jest np. troje dzieci w tym wieku – rodzicom nadal będą przysługiwały tylko 2, a nie 6 dni zwolnienia w danym roku,

• obojgu rodzicom i to bez względu na liczbę pracodawców, u których są zatrudnieni – czyli, w zakresie wykorzystanym przez matkę dziecka (w ramach jej wszystkich stosunków pracy w danym roku kalendarzowym), nie będzie mógł już skorzystać ze zwolnienia ojciec dziecka i odwrotnie. 

2 dni opieki na dziecko – czy za czas zwolnienia przysługuje wynagrodzenie?

Za czas zwolnienia, o którym mowa w art. 188 kodeksu pracy – pracownik zachowuje prawo do 100 proc. wynagrodzenia.

2 dni opieki na dziecko – w jaki sposób należy o nie wnioskować i czy pracodawca może odmówić udzielenia zwolnienia?

Niezwłocznie po narodzinach dziecka lub po nawiązaniu stosunku pracy, każdy pracownik, który zamierza korzystać z uprawnień rodzicielskich, które przysługują łącznie obojgu rodzicom – czyli inaczej – takich, z których może skorzystać tylko jedno z nich (tj. m.in. właśnie z prawa do 2 dni zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem) – powinien złożyć pracodawcy tzw. oświadczenie pracownika będącego rodzicem lub opiekunem dziecka o zamiarze lub o braku zamiaru korzystania z uprawnień związanych z rodzicielstwem. Oświadczenie to, składane jest jednorazowo do akt osobowych pracownika. Można je oczywiście później zaktualizować, jeżeli pracownik zmieni zdanie co do kwestii oświadczonych w dokumencie. 

Następnym krokiem do skorzystania ze zwolnienia, jest już złożenie przez pracownika wniosku o udzielenie zwolnienia. W pierwszym wniosku w danym roku kalendarzowym – pracownik decyduje w jakim trybie będzie korzystał ze zwolnienia w danym roku (tj. z trybie dniowym czy godzinowym). Wniosku o udzielenie zwolnienia, o którym mowa w art. 188 kodeksu pracy, nie trzeba uzasadniać, a pracodawca nie może odmówić udzielenia zwolnienia (wynika to z par. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, zgodnie z którym – pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy, jeżeli obowiązek taki wynika z Kodeksu pracy). O sposobie wykorzystania tego zwolnienia decyduje uprawniony, co w praktyce oznacza, że zwolnienie może zostać wykorzystane niezależnie od stanu zdrowia dziecka, tj. nie tylko na opiekę nad zdrowym dzieckiem (jak się często przyjmuje), ale również nad dzieckiem chorym, o ile – na ten czas – pracownik nie chce lub z jakichś względów utrudnione jest uzyskanie przez niego zwolnienia od pracy w celu osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem na podstawie zaświadczenia lekarskiego (za czas którego przysługiwałby mu zasiłek opiekuńczy). Co więcej – przepisy w ogóle nie wymagają, aby zwolnienie to zostało wykorzystane dla celów związanych z opieką nad dzieckiem. Przepisy nie określają również w jakim terminie powinno się wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie zwolnienia. Biorąc pod uwagę interes pracodawcy – należy jednak przyjąć, że pracownik powinien to uczynić z możliwie jak największym wyprzedzeniem.

2 dni opieki na dziecko – jakie konsekwencje grożą pracodawcy, który odmówi udzielenia zwolnienia?

Pracodawcy, który na wniosek pracownika – odmówi mu udzielenia zwolnienia od pracy, o którym mowa w art. 188 kodeksu pracy – grożą poważne konsekwencje. Prawo do skorzystania z tego zwolnienia, jest bowiem jednym z uprawnień pracowniczych związanych z rodzicielstwem, a za wykroczenie przeciwko tym prawom – zgodnie z art. 281 par. 1 pkt 5 kodeksu pracy – pracodawca może zostać ukarany karą grzywny w wysokości od 1 tys. do nawet 30 tys. zł. 

2 dni opieki na dziecko – czy zwolnienie musi zostać wykorzystane w całości czy może być wykorzystywane w częściach?

2 dni opieki na dziecko może zostać wykorzystane w całości albo w częściach – w trybie dniowym lub godzinowym. W tym ostatnim przypadku – będzie to odpowiednio 16 godzin do wykorzystania przez pracownika w danym roku kalendarzowym. Jest to korzystne o tyle, że np. w celu odbycia z dzieckiem krótkiej wizyty lekarskiej, rodzic nie musi brać całego dnia wolnego, a może zwolnić się z pracy tylko na kilka godzin, pozostałą pulę godzinową zwolnienia zachowując do wykorzystania na poczet innych okoliczności. Wykorzystanie zwolnienia w trybie godzinowym, będzie natomiast – w niektórych sytuacjach – niekorzystne dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy. W takim przypadku bowiem – przysługująca mu ilość godzin zwolnienia, jest ustalana proporcjonalnie do jego wymiaru czasu pracy (niepełną godzinę zwolnienia, zaokrąglając w gorę do pełnej godziny). Jeżeli zatem rodzic pracuje np. po 8 godz., co drugi dzień – korzystniejsze dla niego będzie wykorzystanie zwolnienia w trybie dniowym, ponieważ w takiej sytuacji – będzie mógł skorzystać z pełnych 2 dni zwolnienia. Dla pracującego codziennie po 4 godziny, nie będzie miało to już takiego znaczenia, ponieważ bilans uzyskanych godzin wolnych – będzie w obu przypadkach jednakowy. 

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

2 dni opieki na dziecko – czy przechodzą na kolejny rok?

W zakresie niewykorzystanym – dni (lub odpowiednio – godziny) zwolnienia – nie przechodzą na następny rok kalendarzowy ani nie przysługuje za nie ekwiwalent pieniężny. Warto zatem, do 31 grudnia każdego roku, skorzystać ze zwolnienia w pełnym wymiarze. Jeżeli ktoś nie skorzystał jeszcze z powyższego zwolnienia w roku 2024 – okres świąteczno-noworoczny wydaje się idealnym momentem, żeby to zrobić. Tym bardziej, że pod koniec roku – pula dni urlopu wypoczynkowego wielu pracowników, jest już często „na wyczerpaniu”.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1465 z późn. zm.)

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 1632)