REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Upadłość konsumencka w pigułce - nie tylko dla frankowiczów

Wanda Sielewicz
Prawnik specjalizujący się w sprawach frankowiczów i odszkodowaniach dla osób represjonowanych
Mateusz Opaliński
W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej./Fot. Shutterstock
W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej./Fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Mimo pandemii Covid-19 i wyhamowania polskiej gospodarki położenie osób, które popadły w długi, nie jest tak tragiczne, jak mogłoby się wydawać. Upadłość konsumencka jest instrumentem, który umożliwia działania, aby się z niego wydostać – niezależnie, co jest powodem zadłużenia: kredyt we frankach czy inna niełatwa sytuacja.

Upadłość konsumencka w pigułce

W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Co ciekawe, rozwiązanie to w swoim początkowym kształcie w ogóle nie funkcjonowało – zaobserwowano mniej niż 20 ogłoszonych postępowań w całej Polsce w pierwszym roku od wprowadzenia.

REKLAMA

REKLAMA

Problem ten został jednak dostrzeżony przez ustawodawcę i przepisy zostały wielokrotnie znowelizowane. W obecnym kształcie ogłoszenie upadłości konsumenckiej daje szansę na drugi start każdemu, chyba że zadłużenie wynika z odpowiedzialności odszkodowawczej. Grzywny, nawiązki, obowiązki naprawienia szkody oraz alimenty nie podlegają umorzeniu, jak wynika z art. 49121 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe z dnia 28 lutego 2003 r. (Dz. U. 2003 Nr 60 poz. 535) (dalej jako: ustawa Prawo upadłościowe).

Od 24 marca 2020 roku jedyne wymogi, jakie musi spełnić osoba fizyczna, by móc ogłosić upadłość konsumencką, to bycie w chwili złożenia wniosku niewypłacalną – czyli musi posiadać przynajmniej jedno zobowiązanie, którego nie jest w stanie uregulować oraz musi być konsumentem – nie może prowadzić działalności gospodarczej.

W momencie przedłożenia wniosku nie ma znaczenia czy konsument przyczynił się do powstania stanu niewypłacalności lub powiększył go np. biorąc kolejne kredyty na spłatę poprzednich. Moment badania rzetelności dłużnika zostaje bowiem przesunięty na etap ustalania tzw. planu spłaty, o czym piszemy dalej.

REKLAMA

Procedurę rozpoczyna złożenie wniosku o upadłość konsumencką. Należy przy tym pamiętać, że postępowanie upadłościowe, kończące się oddłużeniem, rozciąga się w swoich skutkach tylko w stosunku do osoby upadłego. Sama wierzytelność jednak nie przestaje istnieć, co może powodować następczą niewypłacalność poręczyciela. Zatem w przypadku, gdy dłużnik ogłosi upadłość, wierzyciele najprawdopodobniej skierują swoje roszczenia właśnie do poręczyciela.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Analogiczna sytuacja może zadziać się w przypadku ogłoszenia upadłości tylko jednego z małżonków pozostających we wspólnocie majątkowej, gdyż drugi małżonek będzie nadal odpowiadał za długi upadłego małżonka.

Dlatego w tych przypadkach od razu powinno się złożyć dwa wnioski, aby obie strony zostały oddłużone: w pierwszym – dłużnika i poręczyciela, w drugim – obojga małżonków. Należy też pamiętać, że z chwilą ogłoszenia upadłości ustaje między małżonkami wspólnota majątkowa, na mocy art. 124 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe.

Nawet frankowicze, czyli kredytobiorcy we frankach szwajcarskich, mogą rozważyć ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeśli ich sytuacja jest już naprawdę trudna lub nie wierzą w powodzenie innych. W końcu kurs franka szwajcarskiego umacnia się wskutek ostatnich zawirowań na świecie (epidemia, kryzys), a to niestety wpływa na zwiększenie rat kredytowych. Koszt wniosku to ledwie 30 zł.

Jednak musimy uczciwie dodać, że poza upadłością frankowicze dysponują jeszcze szeregiem innych możliwości, z czego najbardziej korzystnym wydaje się pozwanie banku, aby stwierdzić nieważność umowy kredytowej. Niestety na to potrzeba czasu, cierpliwości i środków, choćby niewielkich na sam start.

Jeśli jednak frankowicze zdecydują się na upadłość, zobaczmy, jak ten proces będzie dokładnie wyglądać w praktyce.

Postępowanie upadłościowe – formy i etapy

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i ogłoszeniu upadłości konsumenta rozpoczyna się właściwe postępowanie upadłościowe. Obecnie może ono przyjąć trzy formy:

  1. Uproszczone postępowanie upadłościowe – jest to forma domyślna postępowania konsumenckiego, którą omawiamy dalej, a o której wspomina art. 4911 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe;
  2. Postępowanie prowadzone według procedury przewidzianej dla przedsiębiorcóww przypadku, gdy jest to podyktowane znacznym rozmiarem majątku dłużnika, znaczną liczbą wierzycieli lub innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania, jak wynika z art. 4911 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe;
  3. W formie zawarcia układu z wierzycielami – jest to forma przedstawienia wierzycielom propozycji redukcji zadłużenia do rozmiarów, które dłużnik będzie w stanie spłacać, jednak w praktyce bywa rzadko stosowana (art. 49122 i następne ustawy Prawo upadłościowe).

W uproszczonym postępowaniu upadłościowym zostanie powołany syndyk, który obejmie zarząd nad majątkiem upadłego, a do jego zadań należeć będzie z jednej strony ustalenie wszystkich składników tego majątku, z drugiej katalogu wierzycieli. W dalszej kolejności nastąpi spieniężenie majątku i przekazanie uzyskanych sum wierzycielom w formie planów podziału. Po zakończeniu tego etapu nastąpi ostatni, charakterystyczny dla upadłości konsumenckiej, tzw. etap planu spłat, który może przybrać cztery formy:

  1. Ustalenie planu spłat wierzycieli (art. 49114 ustawy Prawo upadłościowe);
  2. Umorzenie planu spłat wierzycieli bez ustalaniu planu spłat (art. 49116 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe);
  3. Warunkowe umorzenie zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłat wierzycieli (art. 49116 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe);
  4. Umorzenie postępowania (art. 49114a ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe).

W tym momencie sąd będzie badał dwie kwestie. Po pierwsze zdolności zarobkowe upadłego oraz jego rzetelność. Jeśli chodzi o pierwsze kryterium, sąd bierze pod uwagę takie kwestie jak: zarobki upadłego, liczbę osób pozostających na jego utrzymaniu, sytuację ekonomiczną na rynku, stan zdrowia upadłego.

Jeśli w wyniku tej analizy okaże się, że upadły jest trwale (bez szans na zmianę tego stanu) niezdolny do zaspokajania wierzycieli, to następuje wariant numer dwa – umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłat, co kończy całe postępowanie. Dotyczy to zarówno sytuacji, w której upadły jest przewlekle chory, jak również takiej, gdy jego zarobki wystarczają jedynie na utrzymanie jego oraz osób pozostających na jego utrzymaniu (np. dzieci) czy też, że z powodu kryzysu gospodarczego nie ma obecnie perspektyw na znalezienie pracy.

Jeżeli w chwili wydania orzeczenia upadły będzie niezdolny do zaspokojenia wierzycieli, lecz nie będzie miało to charakteru trwałego, to nastąpi wariant trzeci – warunkowe umorzenie zobowiązań. Oznacza to, że jeśli w okresie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia nastąpi poprawa zdolności zarobkowych, to zarówno upadły, jak i wierzyciele będą mogli złożyć wniosek o ustalenie planu spłat i ponownie wejdziemy w wariant pierwszy. W tym pięcioletnim okresie upadły będzie zobowiązany do składania w kwietniu corocznych sprawozdań ze swojej sytuacji finansowej.

Jeśli jednak sąd ustali, że upadły jest zdolny do zaspokajania wierzycieli, to nastąpi wariant numer jeden – ustalenie planu spłat wierzycieli – czyli kwoty, którą co miesiąc upadły będzie przekazywać na ich rzecz. Może to trwać co do zasady od 3 do 7 lat. Jednak, jeśli w wyniku postępowania upadły spłaci 75% swoich zobowiązań, przewidziany na to horyzont czasowy nie będzie mógł trwać dłużej niż rok, jak wynika z art. 49115 ust. 1b ustawy Prawo upadłościowe, jeśli zaś w 50%, to nie dłużej niż 2 lata, co określa art. 49115 ust. 1c ustawy Prawo upadłościowe.

Ocena rzetelności dłużnika

Poniżej opisujemy kwestię, którą wielu autorów podkreśla jako niebezpieczeństwo upadłości konsumenckiej, gdyż istnieje ryzyko umorzenia postępowania, wskutek którego długi nie zostaną umorzone, mimo że majątek został już sprzedany. Warto jednak przyjrzeć się tej kwestii dokładnie. Istnieją jedynie dwie przesłanki uznania upadłego za nierzetelnego, co określa art. 49114a ustawy Prawo upadłościowe, mianowicie:

  1. upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań

lub

  1. w okresie 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.

Jednakże te przesłanki nie mają charakteru bezwzględnego, to znaczy sąd może zdecydować się je „zignorować”, jeśli przemawiają za tym „względy słuszności lub względy humanitarne” (tzw. klauzula humanitaryzmu). W tym miejscu warto zacytować jednego z komentatorów prawa upadłościowego mecenasa Piotra Zimmermana: Najbardziej dobitnym wyrazem szerokiego otwarcia drogi do umorzenia zobowiązań dla konsumentów jest przewidziane w art. 49114a ust. 1 PrUp bardzo istotne zawężenie podstaw do odmowy oddłużenia upadłego dłużnika” („Prawo Upadłościowe. Prawo Restrukturyzacyjne. Komentarz”, Piotr Zimmerman wyd. 6 2020). W praktyce oznacza to, że w bardzo niewielu przypadkach sąd zdecyduje się na umorzenie postępowania.

Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą

Od 24 marca 2020 roku ustawodawca zdecydował się rozciągnąć postępowanie konsumenckie na przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Zgodnie z obecnymi przepisami, jeśli postępowanie upadłościowe przedsiębiorcy nie doprowadziło do zaspokojenia wszystkich wierzycieli (po upadłości przedsiębiorstwa pozostały nadal długi obciążające osobę fizyczną), może on skorzystać z:

- ustalenia planu spłaty na wniosek, co określa art. 369 ustawy Prawo upadłościowe;

- umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, przy oczywistej i trwalej niezdolności do dokonywania jakichkolwiek spłat przez upadłego, jak wynika z art. 369 ust. 1a ustawy Prawo upadłościowe.

Podsumowując, dzięki rozwiązaniom, jakie daje nam prawo, każdy z nas (z pewnymi wyjątkami wspomnianymi wyżej w tekście) ma szansę na rozpoczęcie wszystkiego od nowa, niezależnie od tego, co spowodowało zadłużenie. A my, jako prawnicy, jesteśmy od tego, by pomóc, nie oceniać, nie osądzać. Chcielibyśmy, by jasno to wybrzmiało, bo niestety nadal spotykamy się z pojęciem wstydu ze strony klientów w naszej praktyce. Powód? Świadomość prawa jest wśród Polaków niewielka, mamy jednak nadzieję to zmienić.

Autorzy: Wanda Sielewicz, prawnik, i Mateusz Opaliński, prezes Instytutu Badań Wartości Przedsiębiorstw sp. z o. o.

Polecamy serwis: Prawa konsumenta

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Szykują się spore zmiany przepisów dla cudzoziemców w Polsce. Na lepsze? Od kiedy?

Jak co roku, po przerwie wakacyjnej, wypoczęci i naładowani wracamy do trybu pracy. Wyjątkiem nie są nasi ustawodawcy. Choć sporo tematów jest na porządku dziennym, dużo wymaga zmian i poprawy, w poniższym artykule omówimy planowane zmiany dotyczące cudzoziemców, ich pobytu i zatrudnienia w Polsce.

Aktywni rodzice w pracy. Na czym polega warunek łącznej aktywności zawodowej rodziców?

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje w przypadku gdy oboje rodzice osiągają przychód, którego podstawa wymiaru składek wynosi co najmniej 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jest to tzw. warunek łączonego poziomu aktywności zawodowej.

MRPiPS: Składki ZUS od umów zlecenia i o dzieło możliwe od 1 stycznia 2026 r. lub 1 stycznia 2027 r.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowuje się do wdrożenia oskładkowania umów zlecenia i umów o dzieło. Wiceminister Sebastian Gajewski poinformował, że decyzja w sprawie terminu wdrożenia reformy jeszcze nie zapadła. Na pewno nie nastąpi to od 1 stycznia 2025 r., może to być 1 stycznia 2026 r. czy 1 stycznia 2027 r.

Odwołanie od orzeczenia o niepełnosprawności. Jak napisać? [punkt 7, przykład, wzór]

Odwołanie jest ważnym pismem w procesie ubiegania się o orzeczenie o niepełnosprawności. Może ono dotyczyć różnych elementów orzeczenia, m.in. punktu 7. W jakim terminie wnosi się odwołanie i do jakiego organu? Oto najważniejsze informacje i przykładowy wzór pisma.

REKLAMA

Pomoc rządu dla powodzian 2024: zasiłki, pieniądze na remont i odbudowę domów i budynków gospodarczych, pomoc rzeczowa i psychologiczna

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów informuje, że dla osób, które ucierpiały w wyniku powodzi lub podtopień w południowo-zachodniej Polsce w ostatnich dniach, są dostępne różne formy pomocy. Można otrzymać 10 tys. zł bezzwrotnego wsparcia na najpilniejsze potrzeby. Na remont lub odbudowę budynku gospodarczego można dostać do 100 tys. zł, a budynku mieszkalnego – do 200 tys. zł. Przewidziane jest dodatkowe wsparcie dla dzieci oraz osób z niepełnosprawnościami. O pomoc mogą starać się również rolnicy, przedsiębiorcy czy studenci.

Seniorzy mają prawo czuć się oszukani. Brak drugiej waloryzacji i obcięta 14. emerytura

Seniorzy czekali na na podwójną waloryzację emerytur i rent, ale się nie doczekali. Liczyli też na wyższe 14. emerytury, ale się zawiedli. Mogą więc czuć się oszukani, ponieważ wcześniejsze zapowiedzi wskazywały na to, że będzie inaczej.

Urlopy i zasiłki dla rodziców

Urlopy i zasiłki dla rodziców. Jakie urlopy przysługują rodzicom? Na jakie zasiłki mogą liczyć? Ile dni przysługuje rodzicom na opiekę nad dzieckiem? Czy zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem przechodzi na kolejny rok?

Bezpłatna konsultacja i webinarium. Wsparcie we wdrożeniu ustawy o sygnalistach

Już 25 września 2024 roku wchodzą w życie przepisy ustawy o ochronie sygnalistów nakładające na pracodawców obowiązek opracowania wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Jesteś gotowy na te zmiany? A może masz pytania dotyczące ustawy o sygnalistach? Zadbaj o zgodność z przepisami i skorzystaj z bezpłatnego wsparcia.

REKLAMA

15 tys. zł kary za unikanie opłat. Wyższa stawka za marnowanie żywności

Do 15 tys. zł ma wzrosnąć kara za niewniesienie opłaty za marnowanie żywności. Natomiast sama opłata wzrośnie do 50 groszy za kilogram. Będzie także nowa definicja "marnowania żywności". Tak wynika z złożeń projektu przygotowanego przez ministerstwo rolnictwa.

Korzyści dla ojców. Mogą opiekować się dzieckiem i zarabiać. Uprawnienia są szerokie, ale czy wiedzą, że mogą z nich korzystać?

Z uprawnień związanych z rodzicielstwem nadal korzystają w Polsce głównie matki. Jednak prawo do urlopu rodzicielskiego przysługuje również ojcom. Dodatkowo opiekę nad dzieckiem mogą oni łączyć z częściowym wykonywaniem pracy.

REKLAMA