REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zabezpieczenie majątkowe w postępowaniu karnym

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Patrick Wilhelmsen
Adwokat specjalizujący się w prawie gospodarczym i prawie karnym gospodarczym
Niezbędną przesłanką zabezpieczenia majątkowego jest istnienie uzasadnionej obawy, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione./Fot. Shutterstock
Niezbędną przesłanką zabezpieczenia majątkowego jest istnienie uzasadnionej obawy, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione./Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Zabezpieczenie majątkowe jest środkiem przymusu, którego celem jest zabezpieczenie wykonania przyszłego wyroku skazującego w zakresie grożących podejrzanemu (oskarżonemu) dolegliwości o charakterze majątkowym. W założeniu ma ono zapobiegać ukryciu lub wyzbyciu się przez podejrzanego (oskarżonego) jego majątku i tym samym uchronić przed utrudnieniem lub udaremnieniem możliwości wykonania wyroku w zakresie grzywien, środków kompensacyjnych i innych świadczeń.

Przesłanki i przedmiot zabezpieczenia

Zabezpieczenie majątkowe może być stosowane w przypadku zarzucenia podejrzanemu (oskarżonemu) popełnienie przestępstwa, za które lub w związku z którym można orzec:

REKLAMA

REKLAMA

  1. grzywnę,
  2. świadczenie pieniężne,
  3. przepadek,
  4. środek kompensacyjny,
  5. zwrot pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi korzyści majątkowej, jaką sprawca osiągnął z popełnionego przestępstwa, albo jej równowartości.

Niezbędną przesłanką zabezpieczenia majątkowego jest istnienie uzasadnionej obawy, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione. Konieczne jest więc istnienie nie tylko hipotetycznej, lecz realnej i popartej konkretnymi okolicznościami obawy, że podejrzany albo oskarżony swoim działaniem może udaremnić lub utrudnić wykonanie wyroku skazującego w zakresie wspomnianych powyżej sankcji lub środków o charakterze majątkowym.

Polecamy: INFORLEX Twój Biznes Jak w praktyce korzystać z tarczy antykryzysowej Zamów już od 98 zł

Możliwe jest również zabezpieczenie w zakresie przyszłych kosztów sądowych, natomiast takie zabezpieczenie cechuje się pewną odrębnością. Nie wymaga się bowiem przy jego stosowaniu, aby podejrzanemu groziły grzywna, świadczenie pieniężne, przepadek, środek kompensacyjny, ani obowiązek zwrotu korzyści majątkowej albo jej równowartości. Jedyną przesłanką zabezpieczenia kosztów, jest istnienie uzasadnionej obawy, że ich ściągnięcie będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione.

REKLAMA

Kto decyduje o zabezpieczeniu majątkowym?

W postępowaniu przygotowawczym o zabezpieczeniu majątkowym decyduje prokurator, który stwierdzając istnienie podstaw do jego zastosowania, powinien zebrać informacje o stanie majątkowym podejrzanego oraz o rzeczach i prawach majątkowych podlegających zabezpieczeniu, a będących we władaniu innych osób. Co istotne, prokurator może dokonać zabezpieczenia majątkowego najwcześniej z chwilą, gdy postępowanie karne zostanie skierowane przeciwko konkretnej osobie, co następuje z momentem przedstawienia jej zarzutu (tzw. faza in personam).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jeżeli potrzeba dokonania zabezpieczenia wyłoni się po wniesieniu aktu oskarżenia, wówczas decyzję w tym przedmiocie podejmuje sąd, przed którym toczy się postępowanie.

Sposoby zabezpieczenia

Zasadą jest, że zabezpieczenia majątkowego dokonuje się w sposób przewidziany w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. W postępowaniu karnym znajdzie więc zastosowanie art. 747 Kodeksu postępowania cywilnego, który wymienia następujące sposoby zabezpieczenia roszczeń pieniężnych:

  1. zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;
  2. obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;
  3. ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu;
  4. obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;
  5. ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;
  6. ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego.

Powyższy katalog jest wyczerpujący, co oznacza, że w postępowaniu karnym żaden inny sposób zabezpieczenia nie może być przez prokuratora albo sądu zastosowany. Jedyny wyjątek od tej zasady przewidziany został w art. 292 § 2 Kodeksu postępowania karnego w odniesieniu do zabezpieczenia przepadku. Zabezpieczenie przepadku następuje poprzez zajęcie ruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych oraz przez ustanowienie zakazu zbywania i obciążania nieruchomości, który w tym przypadku może być ujawniony nie tylko w zbiorze dokumentów (jak to ma miejsce przy zabezpieczeniu innych niż przepadek obowiązków o charakterze majątkowym), ale również w księdze wieczystej. W dodatku, jeżeli jest to konieczne do właściwego zabezpieczenia grożącego przepadku, może być ustanowiony zarząd nieruchomości podejrzanego (oskarżonego).

Zabezpieczenie majątkowe nie może być dokonane na rzeczach oraz prawach, co do których egzekucja jest wyłączona na podstawie art. 750 w związku z art. 829 i art. 831 Kodeksu postępowania cywilnego.

Wysokość zabezpieczenia

Wysokość zabezpieczenia określa się kwotowo w postanowieniu, w którym je zastosowano. Jedyną sytuacją, w której nie określa się w postanowieniu kwotowej wysokości zabezpieczenia majątkowego, jest zabezpieczenie przepadku przedmiotów służących do popełnienia przestępstwa lub pochodzących bezpośrednio z jego popełnienia.

Decydując o wysokości zabezpieczenia majątkowego, jak również o jego sposobie, prokurator lub sąd powinien każdorazowo uwzględniać rozmiar możliwej do orzeczenia (w okolicznościach danej sprawy) grzywny, środków karnych, przepadku lub środków kompensacyjnych. Maksymalna wysokość zabezpieczenia majątkowego nie powinna przekraczać grożących podejrzanemu (oskarżonemu) dolegliwości. Rozmiar zabezpieczenia powinien każdorazowo odpowiadać potrzebom tego, co ma zabezpieczać.

Na czyim majątku można dokonać zabezpieczenia majątkowego?

Zabezpieczenie majątkowe może przede wszystkim nastąpić na mieniu należącym do podejrzanego (oskarżonego).

Zabezpieczenie majątkowe może również nastąpić na mieniu, które wprawdzie nie należy do podejrzanego (oskarżonego), lecz było w jego władaniu lub uzyskał do niego jakikolwiek tytuł w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa. Wskazane powyżej zabezpieczenie na majątku nienależącym do podejrzanego, może nastąpić w przypadku gdy podejrzanemu (oskarżonemu) zarzucono popełnienie:

  1. przestępstwa, z którego osiągnął, chociażby pośrednio korzyść majątkową, której wartość przekracza kwotę znacznej wartości, tj. 200.000,00 zł;
  2. przestępstwa, z którego została lub mogła zostać osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa, zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica jest nie niższa niż 5 lat;
  3. przestępstwa popełnionego w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa.

Zabezpieczenie grożącego przepadku lub zwrotu pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi korzyści majątkowej lub jej równowartości może ponadto nastąpić na:

  1. przedsiębiorstwie innej osoby fizycznej, jeżeli w związku z przedstawionym podejrzanemu (oskarżonemu) zarzutem, istnieje możliwość orzeczenia przepadku tego przedsiębiorstwa z tej przyczyny, że służyło ono podejrzanemu (oskarżanemu) do popełnienia przestępstwa, z którego osiągnął on korzyść majątkową znacznej wartości lub do ukrycia korzyści osiągniętej z popełnienia przestępstwa, a jego właściciel chciał, aby przedsiębiorstwo służyło do popełnienia tego przestępstwa lub ukrycia osiągniętej z niego korzyści albo, przewidując taką możliwość, na to się godził (art. 291 § 2 kpk w zw. z art. 44a § 2 kk)
  2. mieniu osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, która faktycznie lub pod jakimkolwiek tytułem prawnym uzyskała od podejrzanego (oskarżonego) majątek, który był we władaniu podejrzanego (oskarżonego) lub do którego miał on jakikolwiek tytuł prawny w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa:
  1. z którego osiągnął, chociażby pośrednio korzyść majątkową, której wartość przekracza kwotę znacznej wartości, tj. 200.000,00 zł;
  2. z którego została lub mogła zostać osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa, zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica jest nie niższa niż 5 lat;
  3. popełnionego w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa.
  1. mieniu mogącym ulec przepadkowi na podstawie art. 45a § 1 Kodeksu karnego, w związku z warunkowym umorzeniem postępowania albo w przypadku umorzenia postępowania z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu albo stwierdzenia, że sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności albo jeżeli zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy czynu zabronionego;
  2. mieniu, które uległoby przepadkowi na podstawie art. 45a § 2 Kodeksu karnego, w przypadku umorzenia postępowania z powodu śmierci podejrzanego (oskarżonego) lub niewykrycia sprawcy, a także zawieszenia postępowania w sprawie, w której nie można ująć oskarżonego albo oskarżony nie może brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby;
  3. mieniu, które podlegałoby przepadkowi na podstawie art. 33 § 3, art. 43 § 1 lub 2 lub art. 43a Kodeksu karnego skarbowego.

Ponadto zabezpieczenie wykonania orzeczenia zwrotu korzyści majątkowej albo jej równowartości lub orzeczenia przepadku świadczenia albo jego równowartości, które może być orzeczone na podstawie art. 91a Kodeks postępowania karnego, może nastąpić na mieniu podmiotu zobowiązanego, tj. osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną, jeżeli w związku z popełnieniem czynu zabronionego, uzyskała ona korzyść majątkową lub świadczenie określone w art. 405–407 (bezpodstawne wzbogacenie), art. 410 (nienależne świadczenie) i art. 412 (świadczenie niegodziwe) Kodeksu cywilnego od Skarbu Państwa, jednostki samorządowej, państwowej lub samorządowej jednostki organizacyjnej, podmiotu, dla którego organ samorządu jest organem założycielskim, lub spółki prawa handlowego z większościowym udziałem Skarbu Państwa lub jednostki samorządowej.

Zabezpieczenie majątkowe a mienie objęte wspólnością

Przyjmuje się, że zabezpieczenie majątkowe, w związku z użyciem w art. 291 § 1 kodeksu postępowania karnego ogólnego zwrotu, iż zabezpieczenie następuje „na mieniu oskarżonego” oznacza, że dopuszczalne jest zabezpieczenie na mieniu, co do którego podejrzanemu (oskarżonemu) przysługuje prawo własności tylko w części lub łącznie z inną osobą (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 czerwca 2005 r. II AKZ 234/05).

Upadek zabezpieczenia

Zabezpieczenie należy niezwłocznie uchylić w odpowiednim zakresie, gdy ustaną przyczyny z powodu których zostało ono zastosowane albo gdy powstaną przyczyny, które uzasadniają takie uchylenie. Uchylenie zabezpieczenia powinno nastąpić m.in. w razie uregulowania kary grzywny (w odpowiednim zakresie), wykonania innych obowiązków zabezpieczonych postanowieniem, jak również w przypadku wydania przez sąd wyroku uniewinniającego albo umorzenia przez prokuratora postępowania przygotowawczego.

Za uchyleniem zabezpieczenia może również przemawiać zmiana zarzutów albo zmiana w stanie majątkowym podejrzanego (oskarżonego), jeżeli jest ona na tyle znacząca, że usuwa obawę, iż bez zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione.

Zabezpieczenie upada ponadto, gdy nie zostaną prawomocnie orzeczone: grzywna, przepadek, nawiązka, świadczenie pieniężne lub nie zostanie nałożony obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a powództwo o te roszczenia nie zostanie wytoczone przed upływem 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

Powyższe wyliczenie jest przykładowe i nie wyczerpuje wszystkich przypadków, które mogą uzasadniać uchylenie zabezpieczenia. Podejrzany (oskarżony), który nie zgadza się z treścią wydanego postanowienia, może składać wnioski o uchylenie zabezpieczenia oraz zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym.

Polecamy serwis: Prawo karne

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowe zasady nadawania polskiego obywatelstwa w ramach realizacji strategii migracyjnej – co się zmieni?

Propozycje Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji dotyczące zaostrzenia zasad nadawania obywatelstwa polskiego to istotna zmiana w polityce migracyjnej państwa. Kierunek zaproponowany przez resort obejmuje m.in. wprowadzenie testu integracyjnego, obowiązek dobrej znajomości języka polskiego, deklarację lojalności wobec Rzeczypospolitej oraz wydłużenie wymaganego okresu pobytu. Celem rządu jest wzmocnienie znaczenia obywatelstwa jako przywileju, a nie wyłącznie formalnego statusu administracyjnego.

To koniec z mrożeniem cen prądu - Minister Energii wydał jasny komunikat. W 2026 zapłacimy więcej?

Ceny prądu dla odbiorców mają pozostać zamrożone jedynie do końca tego roku, a rząd nie będzie kontynuował programu mrożenia cen prądu. To oznacza, że ceny za energię elektryczną zostaną uwolnione od stycznia 2026 r. Czy to oznacza, że już od stycznia trzeba będzie sięgać głębiej do portfela przy rachunkach za prąd?

Ranking lokat bankowych [październik 2025 r.] Masowa obniżka oprocentowania oszczędności

W październiku 2025 r. aż 12 banków pogorszyło warunki lokat i rachunków oszczędnościowych. Podobny ruch zaplanował też Minister Finansów ogłaszając od listopada kolejne cięcie oprocentowania detalicznych papierów skarbowych. Na razie napływ oszczędności do banków nie maleje, bo Polacy spodziewając się dalszych cięć stóp procentowych, chcą skorzystać z dotychczasowych ofert - ocenia Bartosz Turek, niezależny analityk rynku finansowego.

D. Tusk o rozsądnym rozważeniu opuszczenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Rzecznik rządu prostuje

W wywiadzie dla brytyjskiego dziennika „Sunday Times”, opublikowanym 26 października 2025 r., premier polskiego rządu Donald Tusk zauważył, że istotną częścią problemu migracji jest sztywna i rozszerzająca się interpretacja Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Jak cytował Tuska brytyjski dziennik: jeśli 46 sygnatariuszy konwencji nie może dojść do porozumienia w sprawie jej modyfikacji, to jego zdaniem całkiem rozsądne będzie rozważenie po prostu opuszczenia konwencji”. W dniu 27 października 2025 r. rzecznik rządu Adam Szłapka powiedział Polskiej Agencji Prasowej, że Polska nie miała i nie ma planu wypowiedzenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

REKLAMA

Przyrost naturalny nadal jest ujemny. Pierwszy krok do poprawy sytuacji to podwyższenie wieku emerytalnego dla bezdzietnych kobiet

Sytuacja demograficzna Polski nadal jest trudna. Przyrost naturalny jest ujemny, liczba osób w wieku produkcyjnym spada, a społeczeństwo się starzej. Co będzie z emeryturami? Pierwsza propozycja to podwyższenie wieku emerytalnego dla bezdzietnych kobiet.

Rząd chce zakazać sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Branża alarmuje: to cios w małe firmy

Ministerstwo Zdrowia chce wprowadzić całkowity zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Projekt ustawy podzielił opinię publiczną. Lekarze mówią o konieczności walki z alkoholizmem, a przedsiębiorcy ostrzegają przed stratami i dyskryminacją. Sprawdzamy, co naprawdę oznaczają planowane zmiany i kto na nich straci.

Bon senioralny, najem senioralny i nowy program pobytu dziennego - 3 filary polityki senioralnej w Polsce

Rząd kończy prace nad trzema rozwiązaniami, które mają odmienić życie osób starszych w Polsce. Bon senioralny, najem senioralny oraz nowy program dziennych miejsc pobytu to kompleksowy pakiet wsparcia, który ma zapewnić seniorom bezpieczeństwo, lepsze warunki mieszkaniowe i codzienną opiekę. Minister Marzena Okła-Drewnowicz zapowiada, że to początek nowej jakości w polityce senioralnej – opartej na godności, aktywności i realnym wsparciu dla osób starszych oraz ich rodzin.

Karta sportowa to twój benefit? Pamiętaj, że to przychód, a z podatku musisz rozliczyć się sam. Wiele osób o tym zapomina, a to oznacza kłopoty

Karta sportowa to jeden z najbardziej popularnych benefitów, na który można liczyć nawiązując współpracę. Jednak każda uzyskana korzyść ma swoje konsekwencje podatkowe. Korzystający często o tym zapominają i wpadają w kłopoty.

REKLAMA

Obligacje skarbowe (oszczędnościowe) - w listopadzie 2025 r. kolejne cięcie oprocentowania. Do końca października można jeszcze kupić obligacje z wyższymi odsetkami

Po obniżkach oprocentowania obligacji skarbowych (detalicznych - oszczędnościowych) w maju, czerwcu, sierpniu i październiku 2025 r. - w listopadzie kolejny raz w tym roku Ministerstwo Finansów tnie (o 0,25 pkt proc.) odsetki nowych emisji tych obligacji.

Czy można fajerwerkami świętować Dzień Niepodległości 11 listopada? Są za to kary czy nie?

Jeżeli ktoś ma pomysł obchodzić z hukiem – i to dosłownie – Święto Niepodległości, które już niebawem, bo do 11 listopada pozostało niewiele dni, powinien przemyśleć sposób świętowania i podejść do używania fajerwerków czy petard w ten dzień ostrożnie. Niewłaściwe użycie fajerwerków w Dzień Niepodległości może bowiem grozić karami.

REKLAMA