Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zabezpieczenie majątkowe w postępowaniu karnym

Patrick Wilhelmsen
Adwokat specjalizujący się w prawie gospodarczym i prawie karnym gospodarczym
Niezbędną przesłanką zabezpieczenia majątkowego jest istnienie uzasadnionej obawy, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione./Fot. Shutterstock
Niezbędną przesłanką zabezpieczenia majątkowego jest istnienie uzasadnionej obawy, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione./Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Zabezpieczenie majątkowe jest środkiem przymusu, którego celem jest zabezpieczenie wykonania przyszłego wyroku skazującego w zakresie grożących podejrzanemu (oskarżonemu) dolegliwości o charakterze majątkowym. W założeniu ma ono zapobiegać ukryciu lub wyzbyciu się przez podejrzanego (oskarżonego) jego majątku i tym samym uchronić przed utrudnieniem lub udaremnieniem możliwości wykonania wyroku w zakresie grzywien, środków kompensacyjnych i innych świadczeń.

Przesłanki i przedmiot zabezpieczenia

Zabezpieczenie majątkowe może być stosowane w przypadku zarzucenia podejrzanemu (oskarżonemu) popełnienie przestępstwa, za które lub w związku z którym można orzec:

REKLAMA

  1. grzywnę,
  2. świadczenie pieniężne,
  3. przepadek,
  4. środek kompensacyjny,
  5. zwrot pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi korzyści majątkowej, jaką sprawca osiągnął z popełnionego przestępstwa, albo jej równowartości.

Niezbędną przesłanką zabezpieczenia majątkowego jest istnienie uzasadnionej obawy, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione. Konieczne jest więc istnienie nie tylko hipotetycznej, lecz realnej i popartej konkretnymi okolicznościami obawy, że podejrzany albo oskarżony swoim działaniem może udaremnić lub utrudnić wykonanie wyroku skazującego w zakresie wspomnianych powyżej sankcji lub środków o charakterze majątkowym.

Polecamy: INFORLEX Twój Biznes Jak w praktyce korzystać z tarczy antykryzysowej Zamów już od 98 zł

Możliwe jest również zabezpieczenie w zakresie przyszłych kosztów sądowych, natomiast takie zabezpieczenie cechuje się pewną odrębnością. Nie wymaga się bowiem przy jego stosowaniu, aby podejrzanemu groziły grzywna, świadczenie pieniężne, przepadek, środek kompensacyjny, ani obowiązek zwrotu korzyści majątkowej albo jej równowartości. Jedyną przesłanką zabezpieczenia kosztów, jest istnienie uzasadnionej obawy, że ich ściągnięcie będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione.

Kto decyduje o zabezpieczeniu majątkowym?

W postępowaniu przygotowawczym o zabezpieczeniu majątkowym decyduje prokurator, który stwierdzając istnienie podstaw do jego zastosowania, powinien zebrać informacje o stanie majątkowym podejrzanego oraz o rzeczach i prawach majątkowych podlegających zabezpieczeniu, a będących we władaniu innych osób. Co istotne, prokurator może dokonać zabezpieczenia majątkowego najwcześniej z chwilą, gdy postępowanie karne zostanie skierowane przeciwko konkretnej osobie, co następuje z momentem przedstawienia jej zarzutu (tzw. faza in personam).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jeżeli potrzeba dokonania zabezpieczenia wyłoni się po wniesieniu aktu oskarżenia, wówczas decyzję w tym przedmiocie podejmuje sąd, przed którym toczy się postępowanie.

Sposoby zabezpieczenia

Zasadą jest, że zabezpieczenia majątkowego dokonuje się w sposób przewidziany w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. W postępowaniu karnym znajdzie więc zastosowanie art. 747 Kodeksu postępowania cywilnego, który wymienia następujące sposoby zabezpieczenia roszczeń pieniężnych:

  1. zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;
  2. obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;
  3. ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu;
  4. obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;
  5. ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;
  6. ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego.

REKLAMA

Powyższy katalog jest wyczerpujący, co oznacza, że w postępowaniu karnym żaden inny sposób zabezpieczenia nie może być przez prokuratora albo sądu zastosowany. Jedyny wyjątek od tej zasady przewidziany został w art. 292 § 2 Kodeksu postępowania karnego w odniesieniu do zabezpieczenia przepadku. Zabezpieczenie przepadku następuje poprzez zajęcie ruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych oraz przez ustanowienie zakazu zbywania i obciążania nieruchomości, który w tym przypadku może być ujawniony nie tylko w zbiorze dokumentów (jak to ma miejsce przy zabezpieczeniu innych niż przepadek obowiązków o charakterze majątkowym), ale również w księdze wieczystej. W dodatku, jeżeli jest to konieczne do właściwego zabezpieczenia grożącego przepadku, może być ustanowiony zarząd nieruchomości podejrzanego (oskarżonego).

Zabezpieczenie majątkowe nie może być dokonane na rzeczach oraz prawach, co do których egzekucja jest wyłączona na podstawie art. 750 w związku z art. 829 i art. 831 Kodeksu postępowania cywilnego.

Wysokość zabezpieczenia

Wysokość zabezpieczenia określa się kwotowo w postanowieniu, w którym je zastosowano. Jedyną sytuacją, w której nie określa się w postanowieniu kwotowej wysokości zabezpieczenia majątkowego, jest zabezpieczenie przepadku przedmiotów służących do popełnienia przestępstwa lub pochodzących bezpośrednio z jego popełnienia.

Decydując o wysokości zabezpieczenia majątkowego, jak również o jego sposobie, prokurator lub sąd powinien każdorazowo uwzględniać rozmiar możliwej do orzeczenia (w okolicznościach danej sprawy) grzywny, środków karnych, przepadku lub środków kompensacyjnych. Maksymalna wysokość zabezpieczenia majątkowego nie powinna przekraczać grożących podejrzanemu (oskarżonemu) dolegliwości. Rozmiar zabezpieczenia powinien każdorazowo odpowiadać potrzebom tego, co ma zabezpieczać.

Na czyim majątku można dokonać zabezpieczenia majątkowego?

Zabezpieczenie majątkowe może przede wszystkim nastąpić na mieniu należącym do podejrzanego (oskarżonego).

Zabezpieczenie majątkowe może również nastąpić na mieniu, które wprawdzie nie należy do podejrzanego (oskarżonego), lecz było w jego władaniu lub uzyskał do niego jakikolwiek tytuł w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa. Wskazane powyżej zabezpieczenie na majątku nienależącym do podejrzanego, może nastąpić w przypadku gdy podejrzanemu (oskarżonemu) zarzucono popełnienie:

  1. przestępstwa, z którego osiągnął, chociażby pośrednio korzyść majątkową, której wartość przekracza kwotę znacznej wartości, tj. 200.000,00 zł;
  2. przestępstwa, z którego została lub mogła zostać osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa, zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica jest nie niższa niż 5 lat;
  3. przestępstwa popełnionego w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa.

Zabezpieczenie grożącego przepadku lub zwrotu pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi korzyści majątkowej lub jej równowartości może ponadto nastąpić na:

  1. przedsiębiorstwie innej osoby fizycznej, jeżeli w związku z przedstawionym podejrzanemu (oskarżonemu) zarzutem, istnieje możliwość orzeczenia przepadku tego przedsiębiorstwa z tej przyczyny, że służyło ono podejrzanemu (oskarżanemu) do popełnienia przestępstwa, z którego osiągnął on korzyść majątkową znacznej wartości lub do ukrycia korzyści osiągniętej z popełnienia przestępstwa, a jego właściciel chciał, aby przedsiębiorstwo służyło do popełnienia tego przestępstwa lub ukrycia osiągniętej z niego korzyści albo, przewidując taką możliwość, na to się godził (art. 291 § 2 kpk w zw. z art. 44a § 2 kk)
  2. mieniu osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, która faktycznie lub pod jakimkolwiek tytułem prawnym uzyskała od podejrzanego (oskarżonego) majątek, który był we władaniu podejrzanego (oskarżonego) lub do którego miał on jakikolwiek tytuł prawny w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa:
  1. z którego osiągnął, chociażby pośrednio korzyść majątkową, której wartość przekracza kwotę znacznej wartości, tj. 200.000,00 zł;
  2. z którego została lub mogła zostać osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa, zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica jest nie niższa niż 5 lat;
  3. popełnionego w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa.
  1. mieniu mogącym ulec przepadkowi na podstawie art. 45a § 1 Kodeksu karnego, w związku z warunkowym umorzeniem postępowania albo w przypadku umorzenia postępowania z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu albo stwierdzenia, że sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności albo jeżeli zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy czynu zabronionego;
  2. mieniu, które uległoby przepadkowi na podstawie art. 45a § 2 Kodeksu karnego, w przypadku umorzenia postępowania z powodu śmierci podejrzanego (oskarżonego) lub niewykrycia sprawcy, a także zawieszenia postępowania w sprawie, w której nie można ująć oskarżonego albo oskarżony nie może brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby;
  3. mieniu, które podlegałoby przepadkowi na podstawie art. 33 § 3, art. 43 § 1 lub 2 lub art. 43a Kodeksu karnego skarbowego.

Ponadto zabezpieczenie wykonania orzeczenia zwrotu korzyści majątkowej albo jej równowartości lub orzeczenia przepadku świadczenia albo jego równowartości, które może być orzeczone na podstawie art. 91a Kodeks postępowania karnego, może nastąpić na mieniu podmiotu zobowiązanego, tj. osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną, jeżeli w związku z popełnieniem czynu zabronionego, uzyskała ona korzyść majątkową lub świadczenie określone w art. 405–407 (bezpodstawne wzbogacenie), art. 410 (nienależne świadczenie) i art. 412 (świadczenie niegodziwe) Kodeksu cywilnego od Skarbu Państwa, jednostki samorządowej, państwowej lub samorządowej jednostki organizacyjnej, podmiotu, dla którego organ samorządu jest organem założycielskim, lub spółki prawa handlowego z większościowym udziałem Skarbu Państwa lub jednostki samorządowej.

Zabezpieczenie majątkowe a mienie objęte wspólnością

Przyjmuje się, że zabezpieczenie majątkowe, w związku z użyciem w art. 291 § 1 kodeksu postępowania karnego ogólnego zwrotu, iż zabezpieczenie następuje „na mieniu oskarżonego” oznacza, że dopuszczalne jest zabezpieczenie na mieniu, co do którego podejrzanemu (oskarżonemu) przysługuje prawo własności tylko w części lub łącznie z inną osobą (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 czerwca 2005 r. II AKZ 234/05).

Upadek zabezpieczenia

REKLAMA

Zabezpieczenie należy niezwłocznie uchylić w odpowiednim zakresie, gdy ustaną przyczyny z powodu których zostało ono zastosowane albo gdy powstaną przyczyny, które uzasadniają takie uchylenie. Uchylenie zabezpieczenia powinno nastąpić m.in. w razie uregulowania kary grzywny (w odpowiednim zakresie), wykonania innych obowiązków zabezpieczonych postanowieniem, jak również w przypadku wydania przez sąd wyroku uniewinniającego albo umorzenia przez prokuratora postępowania przygotowawczego.

Za uchyleniem zabezpieczenia może również przemawiać zmiana zarzutów albo zmiana w stanie majątkowym podejrzanego (oskarżonego), jeżeli jest ona na tyle znacząca, że usuwa obawę, iż bez zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione.

Zabezpieczenie upada ponadto, gdy nie zostaną prawomocnie orzeczone: grzywna, przepadek, nawiązka, świadczenie pieniężne lub nie zostanie nałożony obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a powództwo o te roszczenia nie zostanie wytoczone przed upływem 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

Powyższe wyliczenie jest przykładowe i nie wyczerpuje wszystkich przypadków, które mogą uzasadniać uchylenie zabezpieczenia. Podejrzany (oskarżony), który nie zgadza się z treścią wydanego postanowienia, może składać wnioski o uchylenie zabezpieczenia oraz zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym.

Polecamy serwis: Prawo karne

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

REKLAMA

Komentarze(4)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
  • Renata
    2022-09-26 11:32:32
    Dobre pytanie do adwokata. Sama korzystam z porad w kancelarii adwokackiej Cejrowski w Gdańsku.
    1
    pokażodpowiedzi (1)
  • Derko
    2022-04-12 16:50:06
    Po jakim czasie maja czas zwrocić lub wyslać pismo ze przedmiot zabezpieczony na spłate grzywny jest juz oddany lub coś podobnego
    0
  • Samanta
    2023-01-07 16:56:03
    Proszę mnie oświecić. Jeśli postanowieniem prokuratora kierującego akt oskarżenia do sądu zabezpieczony zostaję samochód, to właściciel może ten samochód użytkować ale nie może go sprzedać? Czy auto musi stać na parkingu policyjnym do dnia wydania wyroku?
    0
QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Edukacja prawna

Edukacja prawna to jedno z rozwiązań określonych w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Na czym polega i jakie działania obejmuje?

Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie

Kto może skorzystać z nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego? Co obejmuje taka porada? Jakie formalności są potrzebne? Oto najważniejsze informacje.

Nowe przepisy mocno utrudniają zwolnienie pracownika. Co na to pracodawcy?

Zmiany w prawie, które weszły w życie 22 września, budzą kontrowersje wśród pracodawców. Jak podkreśla Północna Izba Gospodarcza pozytywne jest to, że lepiej chronieni są pracownicy, którzy są w czasie okresu ochronnego lub np. w czasie choroby przewlekłej. Wadą zaś jest ochrona pracowników, którzy mogą uchylać się od zwolnienia z pracy, gdy to zapadło z powodów merytorycznych. 

Jaka przyszłość czeka dane osobowe w erze nowych technologii?

To zagadnienie nad którym dyskutowali uczestnicy Forum Nowych Technologii. Konferencja odbyła się w Warszawie 20 i 21 września 2023 r.. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Urząd Ochrony Danych Osobowych we współpracy ze Stowarzyszeniem Prawa Nowych Technologii i Akademią Ekonomiczno-Humanistyczną.

REKLAMA

Ministerstwo Cyfryzacji: Ograniczamy bon 2500 zł tylko dla niektórych nauczycieli. Jesteś na liście?

Przykra wiadomość dla nauczycieli. Bonu 2500 zł na zakup laptopa nie dostaną wszyscy nauczyciele.

Referendum 2023. Jak będzie liczona frekwencja?

Udział w referendum jest dobrowolny; frekwencja referendalna - która ma wpływ na to, czy referendum jest wiążące, czy nie - jest liczona na podstawie liczby ważnych kart wyjętych z urny - przypomina szefowa Krajowego Biura Wyborczego Magdalena Pietrzak.

Umowy o dzieło nadal najczęściej podpisują mężczyźni

W pierwszy półroczu 2023 r. – stanowili oni 52,81 proc. wykonawców. Co czwarty wykonawca umowy o dzieło to osoba w wieku 30-39 lat – 56,2 tys. Prawie 2 tys. umów podpisali wykonawcy w wieku 80 i więcej lat. Umowy o dzieło zawierane są najczęściej na jeden oraz osiem dni. 

PGG zapewnia o dostępności węgla opałowego w e-sklepie i składach firmowych

Polska Grupa Górnicza (PGG) miesięcznie kieruje do sprzedaży w swoim sklepie internetowym ok. 270-300 tys. ton węgla opałowego, czyli całość bieżącej produkcji - podała w czwartek 29 września firma, zapewniając o stałej dostępności węgla w e-sklepie i składach firmowych.

REKLAMA

Z końcem września wiele zmian w prawie pracy!

Koniec września przynosi wiele zmian w prawie pracy, ale nie można zapominać o już istniejących obowiązkach – przypomina radca prawny Monika Jurkiewicz. To m.in. dofinansowanie do posiłków dla pracowników, zwiększona ochrona pracowników czy udzielenie zaległego urlopu do 30 września.

W niedzielę w stolicy duże utrudnienia. Ulicami Warszawy przejdzie "Marsz Miliona Serc"

Warszawiaków i przyjezdnych czekają w niedzielę 1 października duże utrudnienia. Ulicami stolicy przejdzie organizowany przez Koalicję Obywatelską "Marsz Miliona Serc". Marsz rozpocznie się o godz. 12.00 na Rondzie Dmowskiego, następnie przejdzie ulicami Marszałkowską, Świętokrzyską, Jana Pawła II, a zakończy się na Rondzie Radosława.

REKLAMA