REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zabezpieczenie majątkowe w postępowaniu karnym

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Patrick Wilhelmsen
Adwokat specjalizujący się w prawie gospodarczym i prawie karnym gospodarczym
Niezbędną przesłanką zabezpieczenia majątkowego jest istnienie uzasadnionej obawy, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione./Fot. Shutterstock
Niezbędną przesłanką zabezpieczenia majątkowego jest istnienie uzasadnionej obawy, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione./Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Zabezpieczenie majątkowe jest środkiem przymusu, którego celem jest zabezpieczenie wykonania przyszłego wyroku skazującego w zakresie grożących podejrzanemu (oskarżonemu) dolegliwości o charakterze majątkowym. W założeniu ma ono zapobiegać ukryciu lub wyzbyciu się przez podejrzanego (oskarżonego) jego majątku i tym samym uchronić przed utrudnieniem lub udaremnieniem możliwości wykonania wyroku w zakresie grzywien, środków kompensacyjnych i innych świadczeń.

Przesłanki i przedmiot zabezpieczenia

Zabezpieczenie majątkowe może być stosowane w przypadku zarzucenia podejrzanemu (oskarżonemu) popełnienie przestępstwa, za które lub w związku z którym można orzec:

REKLAMA

  1. grzywnę,
  2. świadczenie pieniężne,
  3. przepadek,
  4. środek kompensacyjny,
  5. zwrot pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi korzyści majątkowej, jaką sprawca osiągnął z popełnionego przestępstwa, albo jej równowartości.

Niezbędną przesłanką zabezpieczenia majątkowego jest istnienie uzasadnionej obawy, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione. Konieczne jest więc istnienie nie tylko hipotetycznej, lecz realnej i popartej konkretnymi okolicznościami obawy, że podejrzany albo oskarżony swoim działaniem może udaremnić lub utrudnić wykonanie wyroku skazującego w zakresie wspomnianych powyżej sankcji lub środków o charakterze majątkowym.

Polecamy: INFORLEX Twój Biznes Jak w praktyce korzystać z tarczy antykryzysowej Zamów już od 98 zł

Możliwe jest również zabezpieczenie w zakresie przyszłych kosztów sądowych, natomiast takie zabezpieczenie cechuje się pewną odrębnością. Nie wymaga się bowiem przy jego stosowaniu, aby podejrzanemu groziły grzywna, świadczenie pieniężne, przepadek, środek kompensacyjny, ani obowiązek zwrotu korzyści majątkowej albo jej równowartości. Jedyną przesłanką zabezpieczenia kosztów, jest istnienie uzasadnionej obawy, że ich ściągnięcie będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione.

Kto decyduje o zabezpieczeniu majątkowym?

W postępowaniu przygotowawczym o zabezpieczeniu majątkowym decyduje prokurator, który stwierdzając istnienie podstaw do jego zastosowania, powinien zebrać informacje o stanie majątkowym podejrzanego oraz o rzeczach i prawach majątkowych podlegających zabezpieczeniu, a będących we władaniu innych osób. Co istotne, prokurator może dokonać zabezpieczenia majątkowego najwcześniej z chwilą, gdy postępowanie karne zostanie skierowane przeciwko konkretnej osobie, co następuje z momentem przedstawienia jej zarzutu (tzw. faza in personam).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jeżeli potrzeba dokonania zabezpieczenia wyłoni się po wniesieniu aktu oskarżenia, wówczas decyzję w tym przedmiocie podejmuje sąd, przed którym toczy się postępowanie.

Sposoby zabezpieczenia

Zasadą jest, że zabezpieczenia majątkowego dokonuje się w sposób przewidziany w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. W postępowaniu karnym znajdzie więc zastosowanie art. 747 Kodeksu postępowania cywilnego, który wymienia następujące sposoby zabezpieczenia roszczeń pieniężnych:

  1. zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;
  2. obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;
  3. ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu;
  4. obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;
  5. ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;
  6. ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego.

REKLAMA

Powyższy katalog jest wyczerpujący, co oznacza, że w postępowaniu karnym żaden inny sposób zabezpieczenia nie może być przez prokuratora albo sądu zastosowany. Jedyny wyjątek od tej zasady przewidziany został w art. 292 § 2 Kodeksu postępowania karnego w odniesieniu do zabezpieczenia przepadku. Zabezpieczenie przepadku następuje poprzez zajęcie ruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych oraz przez ustanowienie zakazu zbywania i obciążania nieruchomości, który w tym przypadku może być ujawniony nie tylko w zbiorze dokumentów (jak to ma miejsce przy zabezpieczeniu innych niż przepadek obowiązków o charakterze majątkowym), ale również w księdze wieczystej. W dodatku, jeżeli jest to konieczne do właściwego zabezpieczenia grożącego przepadku, może być ustanowiony zarząd nieruchomości podejrzanego (oskarżonego).

Zabezpieczenie majątkowe nie może być dokonane na rzeczach oraz prawach, co do których egzekucja jest wyłączona na podstawie art. 750 w związku z art. 829 i art. 831 Kodeksu postępowania cywilnego.

Wysokość zabezpieczenia

Wysokość zabezpieczenia określa się kwotowo w postanowieniu, w którym je zastosowano. Jedyną sytuacją, w której nie określa się w postanowieniu kwotowej wysokości zabezpieczenia majątkowego, jest zabezpieczenie przepadku przedmiotów służących do popełnienia przestępstwa lub pochodzących bezpośrednio z jego popełnienia.

Decydując o wysokości zabezpieczenia majątkowego, jak również o jego sposobie, prokurator lub sąd powinien każdorazowo uwzględniać rozmiar możliwej do orzeczenia (w okolicznościach danej sprawy) grzywny, środków karnych, przepadku lub środków kompensacyjnych. Maksymalna wysokość zabezpieczenia majątkowego nie powinna przekraczać grożących podejrzanemu (oskarżonemu) dolegliwości. Rozmiar zabezpieczenia powinien każdorazowo odpowiadać potrzebom tego, co ma zabezpieczać.

Na czyim majątku można dokonać zabezpieczenia majątkowego?

Zabezpieczenie majątkowe może przede wszystkim nastąpić na mieniu należącym do podejrzanego (oskarżonego).

Zabezpieczenie majątkowe może również nastąpić na mieniu, które wprawdzie nie należy do podejrzanego (oskarżonego), lecz było w jego władaniu lub uzyskał do niego jakikolwiek tytuł w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa. Wskazane powyżej zabezpieczenie na majątku nienależącym do podejrzanego, może nastąpić w przypadku gdy podejrzanemu (oskarżonemu) zarzucono popełnienie:

  1. przestępstwa, z którego osiągnął, chociażby pośrednio korzyść majątkową, której wartość przekracza kwotę znacznej wartości, tj. 200.000,00 zł;
  2. przestępstwa, z którego została lub mogła zostać osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa, zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica jest nie niższa niż 5 lat;
  3. przestępstwa popełnionego w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa.

Zabezpieczenie grożącego przepadku lub zwrotu pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi korzyści majątkowej lub jej równowartości może ponadto nastąpić na:

  1. przedsiębiorstwie innej osoby fizycznej, jeżeli w związku z przedstawionym podejrzanemu (oskarżonemu) zarzutem, istnieje możliwość orzeczenia przepadku tego przedsiębiorstwa z tej przyczyny, że służyło ono podejrzanemu (oskarżanemu) do popełnienia przestępstwa, z którego osiągnął on korzyść majątkową znacznej wartości lub do ukrycia korzyści osiągniętej z popełnienia przestępstwa, a jego właściciel chciał, aby przedsiębiorstwo służyło do popełnienia tego przestępstwa lub ukrycia osiągniętej z niego korzyści albo, przewidując taką możliwość, na to się godził (art. 291 § 2 kpk w zw. z art. 44a § 2 kk)
  2. mieniu osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, która faktycznie lub pod jakimkolwiek tytułem prawnym uzyskała od podejrzanego (oskarżonego) majątek, który był we władaniu podejrzanego (oskarżonego) lub do którego miał on jakikolwiek tytuł prawny w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa:
  1. z którego osiągnął, chociażby pośrednio korzyść majątkową, której wartość przekracza kwotę znacznej wartości, tj. 200.000,00 zł;
  2. z którego została lub mogła zostać osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa, zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica jest nie niższa niż 5 lat;
  3. popełnionego w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa.
  1. mieniu mogącym ulec przepadkowi na podstawie art. 45a § 1 Kodeksu karnego, w związku z warunkowym umorzeniem postępowania albo w przypadku umorzenia postępowania z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu albo stwierdzenia, że sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności albo jeżeli zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy czynu zabronionego;
  2. mieniu, które uległoby przepadkowi na podstawie art. 45a § 2 Kodeksu karnego, w przypadku umorzenia postępowania z powodu śmierci podejrzanego (oskarżonego) lub niewykrycia sprawcy, a także zawieszenia postępowania w sprawie, w której nie można ująć oskarżonego albo oskarżony nie może brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby;
  3. mieniu, które podlegałoby przepadkowi na podstawie art. 33 § 3, art. 43 § 1 lub 2 lub art. 43a Kodeksu karnego skarbowego.

Ponadto zabezpieczenie wykonania orzeczenia zwrotu korzyści majątkowej albo jej równowartości lub orzeczenia przepadku świadczenia albo jego równowartości, które może być orzeczone na podstawie art. 91a Kodeks postępowania karnego, może nastąpić na mieniu podmiotu zobowiązanego, tj. osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną, jeżeli w związku z popełnieniem czynu zabronionego, uzyskała ona korzyść majątkową lub świadczenie określone w art. 405–407 (bezpodstawne wzbogacenie), art. 410 (nienależne świadczenie) i art. 412 (świadczenie niegodziwe) Kodeksu cywilnego od Skarbu Państwa, jednostki samorządowej, państwowej lub samorządowej jednostki organizacyjnej, podmiotu, dla którego organ samorządu jest organem założycielskim, lub spółki prawa handlowego z większościowym udziałem Skarbu Państwa lub jednostki samorządowej.

Zabezpieczenie majątkowe a mienie objęte wspólnością

Przyjmuje się, że zabezpieczenie majątkowe, w związku z użyciem w art. 291 § 1 kodeksu postępowania karnego ogólnego zwrotu, iż zabezpieczenie następuje „na mieniu oskarżonego” oznacza, że dopuszczalne jest zabezpieczenie na mieniu, co do którego podejrzanemu (oskarżonemu) przysługuje prawo własności tylko w części lub łącznie z inną osobą (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 czerwca 2005 r. II AKZ 234/05).

Upadek zabezpieczenia

REKLAMA

Zabezpieczenie należy niezwłocznie uchylić w odpowiednim zakresie, gdy ustaną przyczyny z powodu których zostało ono zastosowane albo gdy powstaną przyczyny, które uzasadniają takie uchylenie. Uchylenie zabezpieczenia powinno nastąpić m.in. w razie uregulowania kary grzywny (w odpowiednim zakresie), wykonania innych obowiązków zabezpieczonych postanowieniem, jak również w przypadku wydania przez sąd wyroku uniewinniającego albo umorzenia przez prokuratora postępowania przygotowawczego.

Za uchyleniem zabezpieczenia może również przemawiać zmiana zarzutów albo zmiana w stanie majątkowym podejrzanego (oskarżonego), jeżeli jest ona na tyle znacząca, że usuwa obawę, iż bez zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione.

Zabezpieczenie upada ponadto, gdy nie zostaną prawomocnie orzeczone: grzywna, przepadek, nawiązka, świadczenie pieniężne lub nie zostanie nałożony obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a powództwo o te roszczenia nie zostanie wytoczone przed upływem 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

Powyższe wyliczenie jest przykładowe i nie wyczerpuje wszystkich przypadków, które mogą uzasadniać uchylenie zabezpieczenia. Podejrzany (oskarżony), który nie zgadza się z treścią wydanego postanowienia, może składać wnioski o uchylenie zabezpieczenia oraz zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym.

Polecamy serwis: Prawo karne

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Polski system emerytalny pod presją. Eksperci ostrzegają: bez reform czekają nas głodowe świadczenia

Polska starzeje się w szybkim tempie, co już dziś budzi poważne obawy o przyszłość systemu emerytalnego. Międzynarodowy Fundusz Walutowy alarmuje: jeśli nie zostaną wprowadzone pilne reformy, do 2050 roku świadczenia mogą spaść nawet o jedną trzecią. Najbardziej ucierpią kobiety, osoby o niskich dochodach i pracownicy niestandardowi. Czy jest jeszcze czas, by uniknąć kryzysu?

Nadchodzą rewolucyjne zmiany w świadectwie pracy? Chodzi o jedną rubrykę. Prezes UODO pisze do MRPiPS

Współczesny rynek pracy wymaga elastyczności, kompetencji i transparentności, a prawo musi podążać za zmianami społecznymi, technologicznymi ale co ciekawe czasami także za prywatnymi decyzjami pracowników. W tym wszystkim istotne znaczenie ma świadectwo pracy, którego wzór jest uregulowany jako załącznik do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 r. w sprawie świadectwa pracy (Dz.U. 2016 poz. 2292). Co zatem się zmieni?

Koniec z oszukiwaniem w CV. Pracodawcy sprawdzą dyplom a uczelnie będą miały nowy obowiązek

Fałszywy dyplom w CV? Już wkrótce ten problem może odejść do lamusa. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przygotowało projekt ustawy, który da pracodawcom narzędzie do weryfikacji wykształcenia kandydatów do pracy. To rewolucja w rekrutacji, która kończy z dotychczasową bezradnością pracodawców wobec przepisów o ochronie danych.

Nowe podatki w budżecie UE po 2028 roku: firmy i konsumenci zapłacą więcej

Unia Europejska planuje głęboką reformę budżetu na lata 2028–2034, której centrum stanowią nowe źródła dochodów – de facto nowe unijne podatki. ETS, CBAM, opłata od e-odpadów, wyższy podatek od plastiku, a także kontrowersyjna składka CORE dla dużych firm mają przynieść blisko 60 mld euro rocznie. Choć środki mają wspierać transformację energetyczną, bezpieczeństwo i konkurencyjność, przedsiębiorcy ostrzegają przed ryzykiem nadmiernego obciążenia, zwłaszcza dla małych i średnich firm.

REKLAMA

Staż pracy a urlop. Czy w 2025 r. będą zmiany?

Staż pracy a urlop. Czy w 2025 r. będą zmiany? Być może, szczególnie w obliczu gruntownych zmian prawa w zakresie zaliczania do stażu pracy okresu zatrudnienia w ramach JDG i umów zleceń! Co więcej, w polskiej debacie publicznej coraz głośniej wybrzmiewa postulat, który może zrewolucjonizować podejście do praw pracowniczych – wprowadzenie powszechnego tzw. urlopu stażowego. Wówczas nie-pracownicy również skorzystaliby na zmianach. Pomysł, choć nie nowy, nabiera impetu w kontekście rosnącej świadomości na temat potrzeby zachowania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Czy dodatkowe dni wolne, uzależnione od lat spędzonych na rynku pracy, wejdą w życie? W wielu zawodach już tak jest! Być może stanie się to więc powszechnym prawem.

4-dniowy tydzień pracy: hit czy mit? Nabór wniosków od 14 sierpnia do 15 września 2025 r.

Skrócenie tygodnia pracy do czterech dni nie jest już tylko trendem na zachodzie. Jeszcze kilka lat temu koncepcja czterodniowego tygodnia pracy wydawała się futurystycznym eksperymentem. Dziś coraz więcej firm testuje ten model, motywowane realnymi korzyściami: większym zaangażowaniem zespołów, niższą rotacją, a nawet oszczędnościami kosztowymi, np. dzięki programowi pilotażowemu z MRPiPS. Etap II programu to właśnie testowanie zaproponowanego modelu skróconego czasu pracy w środowisku pracy – zaczyna się 1 stycznia 2026 r. i trwa do 31 grudnia 2026 r.

Wzrost wynagrodzeń w budżetówce. Coś się zmienia po 10 latach, ale to nie jest dobra wiadomość

Po raz pierwszy od dekady doszło do bezprecedensowego porozumienia w Radzie Dialogu Społecznego - zarówno związki zawodowe, jak i organizacje pracodawców jednomyślnie sprzeciwiły się rządowej propozycji zaledwie 3-procentowej podwyżki płac w budżetówce. Uchwała nr 139 RDS, przyjęta 14 lipca 2025 roku, to nie tylko wyraz wspólnego stanowiska wobec zbyt niskiego wzrostu wynagrodzeń, lecz także sygnał narastającego kryzysu w dialogu społecznym i zapowiedź otwartego sporu z rządem.

Okulary za kierownicą: kiedy grozi mandat nawet w wysokości 500 zł? O tym musisz pamiętać

Kierowcy z wadami wzroku powinni zachować szczególną ostrożność. Mimo że jazda w okularach korekcyjnych wydaje się standardowa, w niektórych przypadkach może skutkować mandatem w wysokości nawet 500 zł. Wysokość kary zależy od kodów, które są wpisane w twoim prawie jazdy. Upewnij się, że znasz obowiązujące przepisy, aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji.

REKLAMA

Unia chce słuchać dzieci, zanim uchwali prawo. Nadchodzi rewolucja w legislacji?

Parlament Europejski chce wprowadzenia obowiązkowego testu praw dziecka dla wszystkich nowych przepisów wychodzących z Komisji Europejskiej. – Dzieci wiedzą, czego chcą, i potrafią to jasno powiedzieć – przekonuje Ewa Kopacz, wiceprzewodnicząca PE. Bezpieczeństwo w sieci, walka z mową nienawiści, edukacja o prawach i realna pomoc dla ofiar przemocy to tylko część postulatów najmłodszych obywateli UE. Unia słucha ich coraz uważniej – i właśnie to może całkowicie zmienić sposób, w jaki tworzone jest prawo w Europie. Czy nadchodzi era legislacji pisanej oczami dziecka?

5 tys. zł grzywny, konfiskata sprzętu, a nawet areszt za korzystanie z kamery samochodowej. Nowe przepisy są bezlitosne, bo kierowców nie uratuje nawet „nieumyślność”, ale – będą zmiany

W związku z trwającym właśnie sezonem urlopowo-wakacyjnym – wielu Polaków odbywa teraz dłuższe wyprawy samochodowe, korzystając przy tym z rejestratorów obrazu w postaci kamer samochodowych. Motywy rejestrowania jazdy są różne – ale większość kierowców robi to po prostu dla bezpieczeństwa (zarejestrowany obraz pełni funkcję dowodową w przypadku kolizji lub wypadku oraz może okazać się pomocy w namierzaniu „piratów drogowych”), niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę z tego, że takim – z pozoru nikomu nieszkodzącym działaniem – może nabawić się nie lada problemów. Na szczęście rząd zajął się już tymi „nadmiarowymi” regulacjami, ale ci, którzy będą używać kamer samochodowych w najbliższym czasie – muszą nadal mieć się na baczności.

REKLAMA