Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przestępstwo dowolnego zaspokajania wybranych wierzycieli (art. 302 § 1 k.k.)

Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizuje się w kompleksowej obsłudze prawnej podmiotów gospodarczych.
Robert Nogacki
radca prawny
Celem postępowania upadłościowego jest równomierne zaspokojenie wszystkich dłużników. Z tego względu penalizowane jest działanie mające na cele złamanie tej zasady i nierównomierne zaspokajanie wszystkich lub niektórych dłużników./Fot. Shutterstock
Celem postępowania upadłościowego jest równomierne zaspokojenie wszystkich dłużników. Z tego względu penalizowane jest działanie mające na cele złamanie tej zasady i nierównomierne zaspokajanie wszystkich lub niektórych dłużników./Fot. Shutterstock
Artykuł 302 § 1 Kodeksu karnego przewiduje odpowiedzialność karną za dokonanie przestępstwa tzw. dowolnego zaspokajania wybranych wierzycieli. Kto może być sprawcą tego przestępstwa? Jaką karą jest ono zagrożone?

Ogólna charakterystyka przestępstwa z art. 302 § 1 Kodeksu karnego

Do najczęściej popełnianych przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu należą te związane z naruszeniem interesów wierzyciela. Art. 302 § 1 Kodeksu karnego przewiduje odpowiedzialność karną za dokonanie przestępstwa tzw. dowolnego zaspokajania wybranych wierzycieli.

Celem postępowania upadłościowego jest równomierne zaspokojenie wszystkich dłużników. Z tego względu penalizowane jest działanie mające na cele złamanie tej zasady i nierównomierne zaspokajanie wszystkich lub niektórych dłużników.

Polecamy: Pracodawca w kryzysie

Sprawca przestępstwa

Sprawcą przestępstwa może być dłużnik albo jego reprezentant, jeżeli występują okoliczności wskazujące na groźbę jego upadłości lub niewypłacalności. Konieczne jest ponadto, aby majątek dłużnika nie wystarczał na zaspokojenie wszystkich wierzycieli. Przestępstwo opisane w art. 302 § 1 Kodeksu karnego może zaistnieć tylko w sytuacji częściowej niewypłacalności dłużnika. Do popełnienia przestępstwa wybiórczego zaspokajania wierzycieli nie dojdzie, jeżeli dłużnik posiada majątek pozwalający na swobodne zaspokojenie wszystkich wierzycieli. W takiej sytuacji zaspokojenie części wierzycieli nie stanowi przestępstwa. Podobnie przestępstwa z art. 302 § 1 Kodeksu karnego nie stanowi sytuacja, w której dłużnik w ogóle nie posiada majątku i nie zaspokaja żadnego z wierzycieli. Taka regulacja wynika wprost z pierwszego zdania art. 302 § 1 Kodeksu karnego. Precyzuje ona, że przepis jest stosowany tylko w przypadku stanu zagrożenia niewypłacalnością lub upadłością.

Dla ustalenia, czy dłużnik znajduje się w stanie zagrożenia niewypłacalnością, pomocne mogą być ustalenia wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 5 listopada 2008 r. (sygn. II AKa 203/08). Wynika z nich, że zagrożonym niewypłacalnością jest ten przedsiębiorca, który, pomimo iż wywiązuje się ze swoich zobowiązań, to jest oczywiste, opierając się na rozsądnej ocenie ekonomicznej, że w niedługim czasie stanie się niewypłacalny. Z kolei dłużnika uznaje się za niewypłacalnego, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, przy czym przyjmuje się, że takie opóźnienie powinno trwać co najmniej trzy miesiące. Oczywiste jest, że zanim nastąpi stan niewypłacalności, musi najpierw zaistnieć stan zagrożenia niewypłacalnością. Sąd, który będzie weryfikował, czy doszło do realizacji znamion przestępstwa, będzie musiał zweryfikować, czy obiektywnie doszło do takiego zagrożenia.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przestępstwo z art. 302 § 1 Kodeksu karnego popełnia także ten, kto takim zachowaniem kieruje, poleca jego wykonanie, nakłania do niego albo pomaga w nim zgodnie z zasadami opisanymi w art. 18 Kodeksu karnego.

Liczba wierzycieli

W doktrynie oraz orzecznictwie kwestią sporną jest zagadnienie, czy dla zaistnienia przestępstwa dowolnego zaspokajania wybranych wierzycieli koniecznie jest, aby dłużnik posiadał co najmniej czterech wierzycieli, czy też wystarczające jest posiadanie przynajmniej dwóch wierzycieli. Sporne jest także, czy musi nastąpić zaspokojenie lub zabezpieczenie co najmniej jednego, czy też co najmniej dwóch wierzycieli oraz, czy w konsekwencji konieczne jest pokrzywdzenie co najmniej jednego, czy też dwóch wierzycieli.

W doktrynie przeważający jest pogląd, zgodnie z którym, aby zrealizowane zostały znamiona przestępstwa wybiórczego zaspokajania wierzycieli, dłużnik musi posiadać co najmniej czterech wierzycieli. Zabronione zachowanie polega na zaspokojeniu roszczeń tylko niektórych (co najmniej dwóch) wierzycieli, co powoduje, że nie mogą zostać w pełni zaspokojeni pozostali, co najmniej dwaj wierzyciele.

Co szczególnie istotne, w orzecznictwie sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego dominujący wydaje się natomiast pogląd, zgodnie z którym dla bytu przestępstwa z art. 302 § 1 Kodeksu karnego wystarczające jest, aby dłużnik posiadał co najmniej dwóch wierzycieli. W związku z tym znamiona tego przestępstwa wyczerpuje także ten, kto w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, nie mogąc zaspokoić wszystkich wierzycieli, spłaca lub zabezpiecza przynajmniej jednego wierzyciela, działając tym samym na szkodę chociażby jednego, innego wierzyciela, co znacznie poszerza krąg penalizowanych zachowań.

Czynność sprawcza

Czynność sprawcza omawianego przestępstwa polega na spłacaniu lub zabezpieczaniu wierzycieli. Pojęcie „spłaty” należy interpretować jako wszelkie czynności, które mają na celu zmniejszenie lub zlikwidowanie długu (oczywiście, o ile są one prawnie dopuszczalne i ważne z perspektywy przepisów prawa). Przesłankę z art. 302 § 1 Kodeksu karnego należy rozumieć w ten sposób, że chodzi o jakąkolwiek formę spłaty lub zabezpieczenia roszczenia wierzyciela. Przy ocenie działań dłużnika niezbędne jest posiłkowanie się normami określonymi np. w art. 342 ustawy Prawo upadłościowe, art. 1025 Kodeksu postępowania cywilnego, art. 496 § 1 Kodeksu spółek handlowych, czy art. 25 § 3 Kodeksu karnego wykonawczego, które określają zasady spłaty dłużników.

Popełniać to przestępstwo można tak długo, jak długo trwa stan zagrożenia upadłością lub niewypłacalnością. Co istotne, przestępstwo to można popełnić jedynie w sposób umyślny, zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak i ewentualnym (tj. sprawca musi mieć świadomość działania na szkodę wierzycieli i chcieć lub co najmniej godzić się na to, że podejmowane zachowania im zaszkodzą). Przestępstwo to ma charakter publicznoskargowy, (czyli jest ścigane z oskarżenia publicznego) i formalny (tj. niezależny od wystąpienia szkody).

Aby dane zachowanie dłużnika zostało uznane za działanie na szkodę wierzycieli w rozumieniu art. 302 § 1 Kodeksu karnego, takie spłaty lub zabezpieczenie muszą przekraczać granice zwykłych czynności niezbędnych do zachowania swojego majątku w stanie niepogorszonym lub do jego bieżącego utrzymania. Nie będą zatem uznane za stanowiące przestępstwo drobne spłaty, które mają na celu np. utrzymanie majątku czy złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Nie będą też stanowić przestępstwa działania, mające na celu spłacenie lub zabezpieczenie wierzycieli, którzy mają pierwszeństwo przed innymi na podstawie przepisów prawa.

Omawiane przestępstwo zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch.

Jak się zabezpieczyć

W związku z licznymi wątpliwościami interpretacyjnymi dotyczącymi znamion omawianego przestępstwa zasadne jest skorzystanie z profesjonalnej oceny i pomocy prawnej. Może to być przydatne zarówno przed podjęciem decyzji co do dokonania spłaty niektórych wierzycieli, jak i na etapie ewentualnego postępowania przygotowawczego lub sądowego. Profesjonalny pełnomocnik będzie w stanie ocenić, czy działania podjęte lub planowane przez dłużnika realizować mogą znamiona przestępstwa określonego w art. 302 § 1 Kodeksu karnego, a w przypadku toczącego się postępowania karnego przygotować taktykę. Jest to szczególnie istotne dla członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorów, którzy w przypadku prawomocnego skazania za omawiane przestępstwo nie mogliby, stosownie do treści art. 18 § 2 Kodeksu spółek handlowych, dalej pełnić swoich funkcji.

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.

Polecamy serwis: Prawo karne

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/15
    Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
    od 1 stycznia i od 1 lipca
    od 1 stycznia i od 1 czerwca
    od 1 lutego i od 1 lipca
    Następne
    Prawo
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Emerytury pomostowe. Porozumienie rządu z NSZZ "Solidarność"

    Porozumienie NSZZ "Solidarność" z rządem jest historyczne. Niedługo pojawi się projekt ustawy o zaprzestaniu wygaszania emerytur pomostowych. Pracownicy pracujący w szczególnie ciężkich warunkach będą przechodzić na wcześniejszą emeryturę – powiedział przewodniczący NSZZ "Solidarność" Piotr Duda.

    Podróż pociągiem. Zmieniają się prawa i obowiązki pasażerów w UE

    Nowe zasady wypłacania odszkodowań za opóźniony pociąg i sprzedaży wspólnych biletów przez przewoźników, polepszenie sytuacji podróżnych z niepełnosprawnościami, zmiany w zasadach oferowania usługi przewozu rowerów – to tylko niektóre istotne zmiany, które wprowadza nowe rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym.

    Oszuści podszywają się pod ZUS. Na co uważać?

    ZUS ostrzega przed fałszywymi wiadomościami rozsyłanymi przez oszustów w celu wyłudzenia danych. Nie należy klikać w podejrzane linki zarówno mailowe, jak i w wiadomościach SMS ani pobierać załączników niewiadomego pochodzenia.

    Jarosław Kaczyński: droga do emerytur stażowych została otwarta

    Rozmowy strony rządowej z NSZZ "Solidarność" przyniosły efekt, który nawiązuje do pamiętnych wydarzeń z sierpnia 1980 roku, bo otwarta została droga do tego, co zapisano wśród tamtych 21 punktów, to znaczy do emerytur stażowych - oświadczył prezes PiS Jarosław Kaczyński w Hucie Stalowa Wola w środę.

    Kiedy po wyrejestrowaniu z ZUS ustaje prawo do świadczeń?

    Wyrejestrowanie z ZUS a ubezpieczenie zdrowotne i chorobowe. Kiedy ustaje prawo do świadczeń? Co zrobić, aby nadal być objętym ubezpieczeniem? 

    Rząd przyjął nowelę ustawy o Zespole Pomocy Humanitarno-Medycznej

    Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Zespole Pomocy Humanitarno-Medycznej. Projekt zakłada m.in. zapewnienie członkom zespołu ubezpieczenia od porwania i okupu w czasie, kiedy realizują oni swoje zadania.

    Boże Ciało 2023: Ołtarze, procesje i dywany kwietne. Co to za święto?

    Boże Ciało to jedno z czerwcowych świąt ruchomych i bardzo ważny dzień w Kościele katolickim. W tym roku wypada 8 czerwca, czyli już jutro. Jaką tradycję ma Boże Ciało? Czy jest dniem wolnym od pracy?

    System kaucyjny od 2025 r. Jakie opakowania obejmie?

    Rząd przyjął nowe przepisy, które wprowadzą system kaucyjny od 1 stycznia 2025 r. Nowe rozwiązania mają zwiększyć poziom recyklingu odpadów opakowaniowych.

    Ważny dla frankowiczów i banków wyrok TSUE coraz bliżej

    Czy sprawa o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału znajdzie w końcu swoje rozwiązanie? Czy będzie ono pozytywne dla osób spłacających kredyt we frankach szwajcarskich? Już 15 czerwca br. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyda wyrok, na który od miesięcy czekają zarówno frankowicze, jak i, znajdujące się po drugiej stronie barykady, banki. 

    Wyrok TSUE: upadek reformy sądownictwa tuż przed wyborami

    Reforma sądownictwa była flagowym projektem rządu, który miał być sukcesem, a skończył się klęską. Na horyzoncie utrata miliardów euro. Rząd udaje, że nie przegrał. Szanse na obronę nowej wizji sądownictwa stały się jednak znikome.

    Czy Sąd Najwyższy może kontrolować korzystanie z prawa łaski przez Prezydenta RP?

    Wyrok Sądu Najwyższego z 6 czerwca 2023 r. o uchyleniu umorzenia sprawy Mariusza Kamińskiego i innych b. szefów CBA jest zdumiewające; zapadło w absolutnej kontrze do stanu prawnego. Stosowanie aktu łaski to uprawnienie osobiste prezydenta; żaden sąd nie ma prawa kontrolowania wykonania prerogatywy - powiedziała PAP minister w Kancelarii Prezydenta RP Małgorzata Paprocka.

    Boże Ciało 2023: Czy trzeba iść do kościoła i na procesję? Czy to święto nakazane?

    Boże Ciało 2023. Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, czyli potocznie Boże Ciało, wypada w tym roku 8 czerwca. Czy tego dnia uczestnictwo we mszy świętej jest dla katolików obowiązkowe? Sprawdzamy, czy w Boże Ciało trzeba iść do kościoła.

    Choroby cywilizacyjne zabijają Polaków. Co obniża jakość i długość życia?

    Niezdrowy styl życia jest jednym z głównych czynników, przyczyniających się do rozwoju chorób cywilizacyjnych. Obniżają one jakość i skracają długość życia, będąc głównym powodem przedwczesnych zgonów. O tym, jak im zapobiegać dyskutowali uczestnicy 7. edycji wydarzenia z cyklu „Healthcare Policy Summit”, które poświęcone zostało chorobom cywilizacyjnym.

    Ponad 400 pokrzywdzonych przez rzeszowską piramidą finansową. Będą pierwsze wyroki?

    Piramida finansowa. Jeszcze w tym miesiącu Sąd Okręgowy w Rzeszowie ma zająć się sprawą piramidy finansowej spółek z grupy Madmag. Według prawników, to właściwy moment na podjęcie czynności przez osoby pokrzywdzone, których jest ponad 400. Wartość szkody opiewa na kwotę przeszło 20 mln zł. 

    TSUE: reforma polskiego wymiaru sprawiedliwości z 2019 roku narusza prawo UE

    W dniu 5 czerwca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł w wyroku, że reforma polskiego wymiaru sprawiedliwości z grudnia 2019 r. narusza prawo Unii Europejskiej. W ten sposób TSUE uwzględnił skargę Komisji Europejskiej wniesioną w kwietniu 2021 roku. Część zarzutów TSUE jest już nieaktualna - powiedział minister ds. UE Szymon Szynkowski vel Sęk. Nie znajdują się w nim tezy, które sprawiałyby, że musielibyśmy myśleć o nowelizacji ustawowej - dodał.

    Zasiłek chorobowy dla pracownika po 50. roku życia

    Zasiłek chorobowy dla pracownika po 50. roku życia – od którego dnia może go otrzymać? Pracownik 50+ zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego przez okres 14 dni w roku kalendarzowym. Od 15. dnia niezdolności do pracy przysługuje mu zasiłek chorobowy. 

    Komisja ds. badania wpływów rosyjskich. 14-dniowy termin złożenia wniosku do TK zostanie dochowany

    14-dniowy termin złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ustawy powołującej komisję ds. badania wpływów rosyjskich zostanie dochowany - zapewniał w poniedziałek w TVP 1 prezydencki minister Andrzej Dera.

    Jak wymieniać złotówki na inne waluty podczas wakacji? Wakacyjny poradnik

    Gdzie wymienić złotówki na inną walutę, żeby później nie żałować? Oto porady na wakacje!

    Udział w marszu 4 czerwca. Co myślą Polacy? SONDAŻ

    54 proc. ankietowanych wątpi w to, że marsz organizowany 4 czerwca przez opozycję będzie sukcesem - wynika z sondażu Instytutu Badań Pollster wykonanego na zlecenie "Super Expressu”. Przeciwnego zdania jest 46 proc. badanych.

    Ministerstwo Sprawiedliwości zaostrza kary dla pijanych kierowców

    Ochrona bezpieczeństwa na drogach i zwalczanie groźnych zachowań nieodpowiedzialnych kierowców. To cel, który Ministerstwo Sprawiedliwości konsekwentnie realizuje, zaostrzając kary dla przestępców drogowych - informuje Ministerstwo Sprawiedliwości.

    Wiadomo, kiedy będą wypłaty 800 plus

    800 plus. Od 1 stycznia 2024 r. wysokość świadczenia wychowawczego wzrośnie z kwoty 500 zł do 800 zł - zakłada opublikowany w piątek projekt nowelizacji ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Zmiana wysokości świadczenia nastąpi z urzędu, bez konieczności składania dodatkowego wniosku.

    Rodzicu, pamiętaj o złożeniu wniosku na nowe 500+

    Pierwsze 600 mln zł zostało przelanych na konta rodziców. 1 czerwca rozpoczął się kolejny roczny okres wypłaty świadczenia Rodzina 500+. Tak, jak dotychczas w każdym miesiącu będzie dziesięć terminów wypłat. Zdecydowana większość rodziców i opiekunów zachowała dotychczasowy termin wypłat, co ułatwia planowanie domowego budżetu. 

    Wyzwania nefrologii dziecięcej. Jest dobrze, ale mogłoby być lepiej

    Wyzwania nefrologii dziecięcej – co stanowi problem? W Polsce jest jedynie 120 lekarzy ze specjalizacją nefrologii dziecięcej. Największą bolączką w tej dziedzinie jest dostęp do świadczeń w lecznictwie otwartym, zwłaszcza poza ośrodkami akademickimi. 

    Marsz 4 czerwca. Gdzie i o której? Trasa i utrudnienia [MAPA]

    4 czerwca 2023 roku w 34. rocznicę pierwszych, częściowo wolnych wyborów w Warszawie odbędzie Wielki Marsz, tzw. marsz 4 czerwca. O której się rozpocznie? Którędy będzie przebiegała trasa? Mamy dla was najważniejsze informacje na temat Marszu 4 czerwca.

    Niedrożność porażenna jelit - przyczyny, objawy i pilna konieczność interwencji medycznej

    Niedrożność porażenna jelit, znana również jako niedrożność paraliżująca, to stan, w którym mięśnie jelit tracą zdolność do skurczów i prawidłowego poruszania pokarmem. Jest to poważny problem, który prowadzi do zahamowania ruchów perystaltycznych jelit, co uniemożliwia przemieszczanie się pokarmu wzdłuż przewodu pokarmowego.