Mediacja i zawezwanie do próby ugodowej - co się zmieni?

• Mediacja i zawezwanie do próby ugodowej - ważne zmiany
• Bieg terminu przedawnienia
• Dochodzenie roszczeń w postępowaniu cywilnym

Mediacja i zawezwanie do próby ugodowej - ważne zmiany

W dniu 30 czerwca 2022 roku wchodzą w życie istotne dla wszystkich zmiany dotyczące wpływu mediacji oraz zawezwania do próby ugodowej na bieg terminu przedawnienia. Dotychczas zgodnie z art. 123 § 1 pkt 3 k.c. bieg terminu przedawnienia ulegał przerwaniu wskutek wszczęcia mediacji pozasądowej. Z kolei zawezwanie do próby ugodowej również powodowało przerwanie biegu przedawnienia (aczkolwiek bywało to kontestowane w orzecznictwie i piśmiennictwie). Zmiany, jakie wchodzą w życie od 30 czerwca 2022 roku w sposób zasadniczy zmieniają kwestię wpływu mediacji i próby ugodowej na bieg przedawnienia roszczenia.

Bieg terminu przedawnienia

Ustawodawca przede wszystkim skreślił pkt 3 w art. 123 § 1 k.c. oraz dodał pkt 5 w art. 121 k.c., z których to zmian wynika, że po pierwsze wszczęcie mediacji nie przerywa biegu przedawnienia, po drugie zaś wszczęcie postępowania mediacyjnego powoduje zawieszenie biegu przedawnienia roszczeń objętych umową o mediację na czas jej trwania.

Podobne założenie ustawodawca przyjął w stosunku do zawezwanie do próby ugodowej, rozstrzygając ostatecznie (w art. 121 pkt 6 k.c.), że bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu co do roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej przez czas trwania postępowania pojednawczego.

W ocenie ustawodawcy wprowadzenie tego rodzaju zmian odnośnie próby ugodowej uzasadnione jest kontrowersjami, związanymi z nadużywaniem przez wierzycieli instytucji zawezwania do próby ugodowej i ma na celu wyeliminowanie praktyki składania przez wierzycieli wniosku o zawezwanie do próby ugodowej jedynie w celu przerwania biegu przedawnienia, co w konsekwencji ograniczy liczbę spraw wpływających do sądów rejonowych z tego tytułu (por. uzasadnienie projektu ustawy, druk sejmowy nr 1344, s. 3).

Wskazuje się także, w odniesieniu do postępowania mediacyjnego, że proponowane zmiany wpłyną na zwiększenie zainteresowania tą instytucją jako sposobem polubownego rozwiązywania sporów (por. uzasadnienie projektu ustawy, druk sejmowy nr 1344, s. 4).

Dochodzenie roszczeń w postępowaniu cywilnym

Powyższe zmiany mają doniosłe znaczenie dla dochodzenia roszczeń w postępowaniu cywilnym. Niedostrzeżenie wprowadzonej zmiany może mieć bowiem ważkie konsekwencje, zwłaszcza w przypadku – dość przecież częstym – kiedy wniosek o mediację lub zawezwanie do próby ugodowej składane są tuż przed upływem biegu przedawnienia. Po zakończeniu bowiem postępowania mediacyjnego lub ugodowego nie będzie już czasu na przygotowanie i złożenie pozwu, bowiem bieg terminu przedawnienia nie zacznie biec od nowa. Innymi słowy nie uzyskamy kolejnych lat na to, by wystąpić do sądu z pozwem lecz – przewidując, że mediacja lub próba ugodowa nie przyniosą skutku – pozew taki będzie musiał być w zasadzie przygotowywany równolegle, by uniknąć przedawnienia roszczenia i skutecznego w procesie zarzutu przedawnienia podniesionego przez pozwanego. Decydując się zatem na wszczęcie mediacji pozasądowej lub skierowanie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej – po 30 czerwca 2022 roku – należy brać pod uwagę wchodzące w życie zmiany, by uniknąć ewentualnej przykrej niespodzianki w postaci skutecznie podniesionego zarzutu przedawnienia w późniejszym procesie, o ile mediacja lub próba ugodowa nie przyniesie oczekiwanego zakończenia.

Autor: adw. Jacek Jaruchowski