Wyrównanie emerytur w niemieckim postępowaniu rozwodowym

Ustawa, która weszła w życie z dniem 1.09.2009 r., zmieniła w istotny sposób dotychczasową regulację wyrównania emerytur przy rozwodzie. Pojęcie „wyrównanie emerytur„ jest skrótem, który może prowadzić do nieporozumień. Polskie prawo rodzinne nie zna instytucji wyrównania emerytur, a więc nie istnieją odpowiednie pojęcia w polskiej terminologii prawniczej, które ułatwiłyby zrozumienie tego problemu. Chodzi tutaj o wyrównanie wypracowanych przez małżonków tylko w okresie trwania małżeństwa ekspektatyw na otrzymanie emerytury (tzw. Anwartschaft).

Każdy pracownik płaci wspólnie z pracodawcą składki emerytalne, które potem są miarodajne do obliczenia wysokości jego emerytury. On wypracowuje niejako z biegiem czasu swojego zatrudnienia swoją przyszłą emeryturę.

Małżeństwo trwało, włącznie z okresem rozłąki przed wniesienia pozwu o rozwód 20 lat. Pracował tylko mąż a żona zajmowała się prowadzeniem gospodarstwa domowego. W tym okresie mąż „wypracował” na emeryturę 700 EUR a żona jako niepracująca nie uzyskała żadnych roszeń do przyszłej emerytury. 

Podczas sprawy rozwodowej sąd wyrównuje emerytury w ten sposób, że połowę wypracowanej przez męża emerytury przenosi na konto emerytalne żony, a więc 350 EUR. Jeżeli żona „wypracowałaby” sama w tym wypadku 200 EUR na emeryturę, to otrzymała by różnicą , a więc 250 EUR ( 700 EUR – 200 EUR = 500 EUR : 2 = 250 EUR). Sąd przenosi tą różnicę z konta emerytalnego małżonka na konto rentowe żony.

Dotychczas obowiązywała zasada jedności wyrównania. Teraz przy podziale uprawniony małżonek nabywa własne roszczenie w stosunku do podmiotu odpowiedzialnego za zaopatrzenie emerytalne drugiego małżonka i to także przy emeryturach zakładowych i prywatnym zabezpieczeniu na starość.

Nowa regulacja ułatwia zawieranie umów dotyczących wyrównania rent. Zawarcie umowa o wyłączeniu wyrównania emerytur prowadziło dotychczas automatycznie na podstawie § 1414 BGB do wprowadzenia rozdzielności majątkowej małżonków. Ten automatyzm został teraz zniesiony Ułatwione jest także odłączenie postępowania o wyrównanie emerytur od samego postępowania rozwodowego. Ma to duże znaczenie w przypadku, kiedy renty muszą być wyjaśniane przez ZUS w Polsce. 

Zobacz również: Okiem Eksperta: Alimenty dla rozwiedzionej żony w Niemczech

Wyjaśnianie kont emerytalnych przy współudziale ZUS-u w Polsce traw bardzo długo, co przeciągało postępowanie rozwodowe, czasami nawet do trzech lat.. Teraz sąd może już po trzech miesiącach od chwili doręczenia wniosku o rozwód na wspólny wniosek małżonków odłączyć postępowanie o wyrównanie emerytur i wydać postanowienie orzekające rozwód. W nowym prawie rodzinnym nie ma już wyroków (Urteil) a tylko postanowienia (Beschluss). W przypadku małżeństw, które trwały krócej niż trzy lata, przeprowadzenia wyrównania następuje tylko na wniosek jednego z małżonków. Sąd nie przeprowadza też wyrównania, jeżeli różnica nie przekracza 25,20 EUR. Dotychczas uwzględnione były nawet różnice w wys. np. 2 EUR.

Przy przeprowadzeniu rozwodów polskich obywateli stosuje się przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego włącznie z orzekaniem o winie. Prawo polskie nie zna instytucji wyrównania rent.

Dyskusyjny jest problem, czy regulacja zawarta w art. 31 § 2 nr 3 polskiego Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jest zalążkiem wyrównania emerytur.
(Art. 31 § 2 nr 3 polskiego Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje, że środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków są majątkiem wspólnym).

Na wniosek jednego z małżonków sąd przeprowadza też wyrównanie emerytur także obywateli polskich przeprowadzających rozwód w Niemczech. Podstawą prawną jest art. 17 ust. 3 EGBGB ( ustawa wprowadzająca niemiecki Kodeks cywilny).

Zobacz również serwis: Rozwody