Podział majątku – o jakich roszczeniach pamiętać? [cz.2 – posiadanie rzeczy należących do majątku wspólnego]

Wprowadzenie do tematu prekluzji w sprawach o podział majątku oraz pierwsza część wpisu „Podział majątku – o jakich roszczeniach pamiętać? [spłata długów]” znajduje się tutaj.

Rozliczenie posiadania przedmiotów należących do majątku wspólnego

Jednym z roszczeń, którego istnienie należy rozważyć w każdej sprawie o podział majątku jest roszczenie o dokonanie rozliczenia z tytułu posiadania tylko przez jednego małżonka przedmiotu lub przedmiotów należących do majątku wspólnego. Także i to roszczenie objęte jest prekluzją, tj. po zakończeniu sprawy o podział majątku nie będzie możliwe już jego dochodzenie w innym postępowaniu.

Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki (PDF)

Prawo małżonków do współposiadania rzeczy

Każdy z małżonków ma prawo do współposiadania przedmiotów wchodzących do majątku wspólnego. Każdy z małżonków ma także prawo do korzystania z tych rzeczy w takim zakresie, w jakim możliwe jest to do pogodzenia z tożsamym prawem drugiego małżonka.

Prawo współposiadania, a ustrój majątkowy

Prawo do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej istnieje niezależnie od ustroju panującego w małżeństwie – różna będzie jedynie podstawa prawna tego prawa. W trakcie trwania wspólności majątkowej podstawą prawną jest art. 34¹ k.r.o., zaś po jej ustaniu prawo należy wywodzić z art. 206 k.c.

Jakie roszczenia przysługują małżonkowi?

Małżonek ma dwa rodzaje roszczeń, może on żądać:

• dopuszczenia go do posiadania wspólnego przedmiotu (czasem dojdzie do podziału quoad usum, tj. każdy z małżonków będzie uprawniony do wyłącznego korzystania z poszczególnych wyodrębnionych części przedmiotu)
• zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy w sposób wyłączający jej posiadanie przez drugiego właściciela

Dopuszczenie do posiadania wspólnego przedmiotu

W trakcie trwania małżeństwa każde z małżonków może żądać dopuszczenia go do współposiadania rzeczy wchodzącej w skład majątku wspólnego. Najczęściej spory dotyczą wspólnego lokalu mieszkalnego, zajętego wyłącznie przez jednego z małżonków.

Sytuacja wygląda jednak inaczej już po rozwodzie – trudno bowiem wyobrazić sobie wspólne zajmowanie mieszkania przez byłych już małżonków. Oczywiście małżonek pozbawiony posiadania może w sprawie o podział majątku wnosić o przyznanie tego właśnie składnika na jego rzecz oraz żądać nakazania drugiemu małżonkowi wydania mu tego lokalu. Posiadanie nie jest bowiem wystarczające do ustalenia, któremu z byłych małżonków powinna zostać przyznana dana rzecz na własność z tytuły podziału majątku wspólnego.

Roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy

Roszczeniem zgłaszanym w sprawach o podział majątku (najczęściej właśnie już po rozwodzie) jest roszczenie o zapłatę.