Zasada niełączenia tytułów prawnych w procesie kościelnym

O jakie tytuły chodzi? Wykluczenie całkowite a częściowe (inne terminy to: symulacja całkowita i częściowa); przymus, bojaźń a wykluczenie całkowite; niezdolność natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich a wykluczenie. Czasami dochodzi do ich przeplatania, tak jest w przypadku wykluczenia całkowitego i częściowego, wreszcie czasami dochodzi w ogóle do niemożliwości łączenia niektórych nawet na zasadzie alternatywy, jak to jest w przypadku błędu czy wykluczenia. Poniżej omówimy pokrótce te poszczególne przypadki.

Zobacz także: Jakie mogą być przyczyny stwierdzenia nieważności małżeństwa w Kościele?

Tytuły wzajemnie się wykluczające

Aby zrozumieć istotę tego, trzeba poznać znaczenie, treść tych przyczyn. Symulacja całkowita oznacza niechcenie zawarcia związku, z kolei częściowa oznacza co prawda chcenie wstąpienia w związek małżeński przy równoczesnym niechceniu tego, co stanowi o jego istocie, a zatem polega na niechceniu wierności, jedności, nierozerwalności, potomstwa. Niemożliwym jest stąd orzeczenie nieważności związku, tak z tytułu symulacji całkowitej, jak i jakiegoś rodzaju symulacji częściowej u tej samej strony. Zostało jednak powiedziane, iż w tych wyszczególnionych przypadkach może dojść do przeplatania się tychże rodzajów wad.

Bardzo często spotykam się z sytuacją, kiedy strona niechcąca zawarcia związku, nie będzie chciała mieć dzieci, aby nie stanowiły one dodatkowo elementu scalającego dla rzeczywistości i tak według niej nieistniejącej; dalej, nie będzie chciała tym samym dozgonnego charakteru małżeństwa.

Pojawia się przy tym pytanie, co zrobić w takiej sytuacji, tj. o jakie tytuły należy wówczas prosić Sąd, aby Ten rozpoczął proces. Najlepszym rozwiązaniem jest takowe, gdy Sąd daje możliwość rozpoczęcia procesu z wszystkich tytułów. Nie jest to jednak zależne od strony. Jeżeli taka opcja jest utrudniona, wówczas należy wybrać ten tytuł, któremu najbardziej odpowiada historia danego związku. Nie należy jednak redukować ze skargi pozostałych tytułów, nie prosząc o nie jednakże bezpośrednio. Jednocześnie należałoby prosić Sąd o zadanie dodatkowych pytań, a to na wypadek, gdyby główna przyczyna, na podstawie której przebiega proces, jednak nie została udowodniona.

Wtedy przez proste rozszerzenie sporu można proces kontynuować.

Na tych przykładach widać już wyraźnie dlaczego wykluczają się wzajemnie symulacja zgody małżeńskiej oraz przymus. Wykluczają się, gdyż w przypadku tego ostatniego mimo przymusu, bojaźni strona chce jednak wstąpienia w związek, chociaż przymus może w rezultacie też prowadzić do symulacji.

Zobacz także: Przymus i bojaźń szacunkowa jako podstawy nieważności małżeństwa