Symulacja jako przyczyna nieważności małżeństwa kościelnego

Wykluczenie przymiotu dobra wspólnego małżonków, jako symulacja zgody małżeńskiej

Domniemanie prawne (kan. 1101 §1), przemawia za zgodnością woli ze słowami wypowiadanymi przy zawieraniu małżeństwa. Zasadą tego domniemania jest zarówno ochrona małżeństwa, jak też prawo strony do uznania jej za prawdomówną i wiarygodną.

Realia życia uwarunkowały normę, która brzmi: „Jeśli jednak jedna ze stron albo obydwie pozytywnym aktem woli wykluczyłyby samo małżeństwo lub jakiś istotny element małżeństwa, albo jakiś istotny przymiot zawierają je nieważnie” (kan.1101 §2) Właśnie ta norma stanowi podstawę rozpatrywania. Istota przedmiotowej normy sprowadza się do sprzeczności między przysięgą małżeńską a faktyczną wolą strony zawierającej sakrament małżeństwa: pytana przez asystującego kapłana strona oświadcza, że ma wolę zawarcia małżeństwa, a faktycznie nie uznaje swojej decyzji o zawarciu sakramentu małżeństwa, wyklucza z zawieranego małżeństwa pozytywem aktem woli, jego istotne przymioty lub elementy.

Zobacz także: Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego a kolejny ślub

Jest to zgoda fikcyjna, nieszczera. Domniemanie prawne przemawia za tym, że zgoda małżeńska zewnętrznie wyrażona wypływa z decyzji wewnętrznej. Jest to jednak domniemanie zwykłe, które dopuszcza przeciwny dowód. Jeżeli zatem kontrahent nie chce zawrzeć małżeństwa w celach zgodnych z zamysłem Bożym lub pozytywnym aktem woli, wyklucza samo małżeństwo, czyli nie chce ani przekazać, ani przyjąć praw i obowiązków małżeńskich wypływających z zawieranej umowy małżeńskiej, zawiera małżeństwo nieważnie. Samo małżeństwo można całkowicie wykluczyć również wtedy, gdy nupturient bierze ślub z wyłączną intencją osiągnięcia celu całkowicie niezgodnego z celami małżeństwa.

Sobór Watykański II w konstytucji duszpasterskiej De Ecclesia in mundo huius temporis, zaczynającej się od słów Gaudium et spes, określił małżeństwo jako intima comunitas vitae et amoris coniugalis, czyli jako wspólnotę życia i miłości.

W ten sposób został zaznaczony charakter interpersonalny więzi małżeńskiej. Zrodzenie potomstwa, uważane do czasu Soboru Watykańskiego II za cel najważniejszy, ustąpił miejsca  dobru więzi małżeńskiej. Konsekwencją odnowionej przez Sobór Watykański II wizji małżeństwa stała się nowa figura symulacji częściowej – exclusio boni coniugum (wykluczenie dobra małżonków).