REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rodzina toczy spór o spadek. Czy da się tego uniknąć?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Santana Nowak
Specjalistka w zakresie prawa cywilnego, posiadająca bogate doświadczenie zawodowe w wielu dziedzinach prawa
Testament jest jedynym i wyłącznym wyrażeniem woli, kształtującym sytuację majątkową spadkobierców względem szeroko rozumianego majątku spadkodawcy./Fot. Shutterstock
Testament jest jedynym i wyłącznym wyrażeniem woli, kształtującym sytuację majątkową spadkobierców względem szeroko rozumianego majątku spadkodawcy./Fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Śmierć bliskiej osoby może przysporzyć wiele problemów w rodzinie zwłaszcza jeśli w skład masy spadkowej wchodzi jakaś nieruchomość. Natomiast można tego uniknąć poprzez sporządzenie testamentu, który jest jedynym i wyłącznym wyrażeniem woli, kształtującym sytuację majątkową spadkobierców względem szeroko rozumianego majątku spadkodawcy.

Czym jest testament?

Najprościej mówiąc jest to czynność prawna bądź dokument, w którym zawarte jest oświadczenie woli testatora na wypadek jego śmierci.

REKLAMA

REKLAMA

W świetle prawa cywilnego testament może sporządzić i odwołać tylko osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych - oznacza to, że sporządzenie testamentu przez osobę niepełnoletnią lub osobę ubezwłasnowolnioną powoduje bezwzględną nieważność testamentu.

Kup książkę: Darowizny, testamenty, spadki. Przykładowe zapisy i wzory

W jaki sposób należy prawidłowo sporządzić testament?

Istnieje kilka sposobów na sporządzenie testamentu. Najpopularniejszym sposobem sporządzenia testamentu jest testament własnoręczny czyli holograficzny. Należy przy tym pamiętać, że o skuteczności takiego testamentu decydują następujące przesłanki:

REKLAMA

  1. Spadkodawca sporządzający testament własnoręczny powinien osobiście napisać go w całości własnym pismem ręcznym. Oznacza to, że niedopuszczalne jest sporządzenie takiego testamentu na komputerze lub innym urządzeniu elektronicznym. Przy sporządzeniu testamentu własnoręcznego nie ma znaczenia czy testator użyje w tym celu długopisu, pióra czy też innego tego rodzaju przedmiot - ważne jest zachowanie naturalnych linii pisma. Bez znaczenia jest również na jakim przedmiocie testator sporządzi swoje oświadczenie woli - może to być zwykła kartka papieru.
  2. W przypadku sporządzenia testamentu własnoręcznego istotne jest aby, oświadczenie woli spadkodawcy zostało opatrzone jego własnoręcznym podpisem, który powinien być umieszczony pod tekstem testamentu oraz datą sporządzenia testamentu.

Testament własnoręczny/Fot. Santana Nowak

Infor.pl

Testament może zostać również sporządzony w formie aktu notarialnego. Przy dokonywaniu czynności notarialnej notariusz obowiązany jest przede wszystkim ustalić tożsamość osoby zamierzającej sporządzić testament - odbywa się to najczęściej na podstawie okazanego dowodu osobistego. Testament w formie aktu notarialnego w swojej komparycji powinien zawierać m.in. numer Repertorium A pod którym został wpisany sporządzony akt notarialny, datę i miejsce jego sporządzenia oraz imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a także dane osobowe stron stawających do aktu. W dalszej części akt zawiera rozrządzenie testamentowe obejmujące m.in. powołanie spadkobiercy - przy czym osoba powołana do całości lub części spadku musi być przez testatora określona w sposób umożliwiający jej identyfikację.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Testament może zawierać także wydziedziczenie - oznacza to pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku wówczas gdy zachodzą ku temu ustawowe przesłanki - w oparciu o art. 1008 Kodeksu cywilnego spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego - chodzi tu przede wszystkim o długotrwałe działanie podejmowane w sposób umyślny, którego przykładem może być m.in. prowadzenie nagannego stylu życia, czerpanie korzyści z działalności przestępczej np. z nierządu, alkoholizm, czy też narkomania.

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci - dotyczy to  na przykład naruszenia nietykalności cielesnej, spowodowania utraty wzroku, słuchu, mowy, innego ciężkiego kalectwa, pomówienia lub zniewagi.

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych - oznacza zachowanie, które prowadzi do faktycznego zerwania kontaktów rodzinnych i ustania więzi uczuciowej, normalnej w stosunkach rodzinnych, a także brak zainteresowania sprawami rodzinnymi, uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego.

Kup ebook: Zachowek - uprawnieni, obliczanie, wydziedziczenie

Pomimo, iż przepisy prawa cywilnego umożliwiają wydziedziczenie to jednak spadkodawca zobowiązany jest w sposób jednoznaczny i niebudzących najmniejszych wątpliwości wyraźnie określić przyczyny swojego rozrządzenia pozbawiającego uprawnionego prawa do zachowku - inaczej mówiąc powinien skonkretyzować jakie zachowanie uprawnionego przyczyniło się do jego wydziedziczenia.

Dokonując sporządzenia testamentu notarialnego należy pamiętać, że nie wymienia się w nim poszczególnych składników majątkowych - można to zrobić jedynie w drodze zapisu windykacyjnego.

Warto pamiętać, że sporządzenie testamentu w formie aktu notarialnego umożliwia zarejestrowanie sporządzonego testamentu w notarialnym rejestrze testamentów tzw. NORT prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną, którego celem jest zmniejszenie ryzyka, że testament pozostanie po śmierci spadkodawcy nieujawniony lub odnaleziony z opóźnieniem. Rejestr może także umożliwić odszukanie testamentu, gdy jego sporządzenie albo miejsce przechowywania nie są całkowicie pewnie - należy w tym celu złożyć wniosek o poszukiwanie informacji w notarialnym rejestrze testamentów, którego wzór przedstawiam poniżej:

Wniosek o poszukiwanie informacji w Notarialnym Rejestrze Testamentów

Infor.pl

Co istotne, osoba ubiegająca się o poszukiwanie informacji w notarialnym rejestrze testamentów do wniosku musi załączyć odpis skrócony aktu zgonu testatora - nie dotyczy to jednak samego testatora, który składa wniosek o poszukiwanie sporządzonych przez niego testamentów.

Spadkodawca może sporządzić testament  także w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego - jest to tzw. testament allograficzny inaczej urzędowy.

W celu sporządzenia testamentu allograficznego należy złożyć wniosek o sporządzenie protokołu zawierającego ostatnią wolę spadkodawcy. We wniosku spadkodawca powinien wskazać imię i nazwisko, adres zamieszkania świadków, którzy będą uczestniczyć w sporządzeniu testamentu allograficznego, a także przedłożyć dowód wniesienia opłaty skarbowej.

Przy czym spadkodawca musi wziąć pod uwagę, iż świadkiem nie może być osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych, osoba niewidoma, głucha lub niema, niepotrafiąca czytać ani pisać, nie władająca językiem, w którym spadkodawca sporządza testament, skazana prawomocnie wyrokiem sądowym za składanie fałszywych zeznań czy też osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie może być również świadkiem małżonek spadkodawcy, jego krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające ze spadkodawcą w stosunku przysposobienia.

Oświadczenie spadkodawcy powinno być spisane w protokole na okoliczność sporządzenia testamentu allograficznego, który następnie odczytuje się spadkodawcy w obecności dwóch świadków. Po odczytaniu protokołu testamentu urzędowego konieczne jest także jego podpisanie przez spadkodawcę, świadków oraz osobę urzędową, wobec której wola spadkodawcy została oświadczona.

Należy także pamiętać o tym, aby w protokole, w którym spisane zostaje oświadczenie woli spadkodawcy, wpisana została data sporządzenia protokołu (dzień, miesiąc i rok dokonania tej czynności.

W przypadku niezachowania któregoś z omówionych powyżej wymogów formalnych, testament urzędowy będzie nieważną czynnością prawną.

Protokół na okoliczność sporządzenia testamentu alograficznego

Infor.pl

Przepisy prawa cywilnego umożliwiają także sporządzenie testamentu ustnego w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności są nimi obawa rychłej śmierci istniejąca w chwili sporządzenia testamentu (np. gwałtowne pogorszenie stanu zdrowia, uczestnictwo w wypadku), lub gdy spadkodawca nie ma możliwości sporządzenia testamentu zwykłego (np. w wyniku katastrofy żywiołowej. Istota sporządzenia tego testamentu sprowadza się do oświadczenia złożonego w formie ustnej w obecności co najmniej  trzech świadków. Treść testamentu ustnego może zostać stwierdzona poprzez spisane oświadczenia ostatniej woli spadkodawcy przez któregoś ze świadków lub przez jedną z osób uczestniczących w czynności testowania ze wskazaniem dokładnej daty i miejsca zarówno samego oświadczenia woli spadkodawcy jak i pisma, które powinno zostać podpisane przez spadkodawcę oraz świadków - należy przy tym pamiętać, że musi to nastąpić przed upływem roku od jego złożenia. W przypadku gdy w okolicznościach sprawy nie nastąpiło stwierdzenie treści testamentu ustnego poprzez spisanie oświadczenia spadkodawcy istnieje możliwość jego stwierdzenia przez zgodne zeznania co najmniej dwóch świadków testamentu złożone przed sądem w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku.

Testament można również sporządzić podróżując polskim statkiem morskim lub powietrznym czyli tzw. testament podróżny polegający na tym, że testator oświadcza swoją wolę na wypadek śmierci przed dowódcą danego statku lub jego zastępcą w obecności dwóch świadków. Kluczowe jest, aby pismo zawierające treść testamentu podróżnego zostało sporządzone przez dowódcę statku bądź jego zastępcę ze wskazaniem dokładnej daty. Po czym zostaje ono odczytane osobiście przez dowódcę lub jego zastępcę oraz podpisane przez spadkodawcę, świadków testamentu a także dowódcę statku lub jego zastępcę.

Polecamy serwis: Testament

Kup ebook: Zachowek - uprawnieni, obliczanie, wydziedziczenie

Czy możliwe jest unieważnienie testamentu?

Tak, zarzut nieważności może zostać skutecznie podniesiony tylko wówczas, gdy testament został sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści, lub pod wpływem groźby. Możliwość powoływania się na nieważność testamentu wynikającą z wystąpienia wady oświadczenia woli testatora przy sporządzeniu testamentu jest ograniczona terminem tj. do 3 lat od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a także w każdym razie do 10 lat od otwarcia spadku - po upływie tego czasu nikt nie może powoływać się na nieważność testamentu wynikającą ze sporządzenia pod wpływem wady oświadczenia woli, w konsekwencji czego nieważny testament będzie wywoływał wszelkie skutki prawne związane z jego sporządzeniem. Co ważne, nie wystarczy samo wystąpienie okoliczności uzasadniających unieważnienie testamentu - zarzut nieważności musi zostać udowodniony przez osobę, która uważa, że oświadczenie woli spadkodawcy, będące podstawą dziedziczenia jest nieważne. 

Santana Nowak    
Specjalistka w zakresie prawa cywilnego, posiadająca bogate doświadczenie zawodowe w wielu dziedzinach prawa.    
W ramach dotychczasowej współpracy z renomowanymi kancelariami prawnymi praktyka zawodowa pozwoliła jej ugruntować i poszerzyć zdobytą wiedzę teoretyczną, a także wzbogacić dotychczasowe kwalifikacje o umiejętności w dziedzinie pozasądowego lub sądowego rozwiązywania sporów prawnych.    
Szczególnym przedmiotem jej zainteresowań jest prawo spadkowe.    
Na co dzień w swojej praktyce zapewnia stałe merytoryczne i praktyczne wsparcie w Kancelarii Notarialnej.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowe zasady nadawania polskiego obywatelstwa w ramach realizacji strategii migracyjnej – co się zmieni?

Propozycje Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji dotyczące zaostrzenia zasad nadawania obywatelstwa polskiego to istotna zmiana w polityce migracyjnej państwa. Kierunek zaproponowany przez resort obejmuje m.in. wprowadzenie testu integracyjnego, obowiązek dobrej znajomości języka polskiego, deklarację lojalności wobec Rzeczypospolitej oraz wydłużenie wymaganego okresu pobytu. Celem rządu jest wzmocnienie znaczenia obywatelstwa jako przywileju, a nie wyłącznie formalnego statusu administracyjnego.

To koniec z mrożeniem cen prądu - Minister Energii wydał jasny komunikat. W 2026 zapłacimy więcej?

Ceny prądu dla odbiorców mają pozostać zamrożone jedynie do końca tego roku, a rząd nie będzie kontynuował programu mrożenia cen prądu. To oznacza, że ceny za energię elektryczną zostaną uwolnione od stycznia 2026 r. Czy to oznacza, że już od stycznia trzeba będzie sięgać głębiej do portfela przy rachunkach za prąd?

Ranking lokat bankowych [październik 2025 r.] Masowa obniżka oprocentowania oszczędności

W październiku 2025 r. aż 12 banków pogorszyło warunki lokat i rachunków oszczędnościowych. Podobny ruch zaplanował też Minister Finansów ogłaszając od listopada kolejne cięcie oprocentowania detalicznych papierów skarbowych. Na razie napływ oszczędności do banków nie maleje, bo Polacy spodziewając się dalszych cięć stóp procentowych, chcą skorzystać z dotychczasowych ofert - ocenia Bartosz Turek, niezależny analityk rynku finansowego.

D. Tusk o rozsądnym rozważeniu opuszczenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Rzecznik rządu prostuje

W wywiadzie dla brytyjskiego dziennika „Sunday Times”, opublikowanym 26 października 2025 r., premier polskiego rządu Donald Tusk zauważył, że istotną częścią problemu migracji jest sztywna i rozszerzająca się interpretacja Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Jak cytował Tuska brytyjski dziennik: jeśli 46 sygnatariuszy konwencji nie może dojść do porozumienia w sprawie jej modyfikacji, to jego zdaniem całkiem rozsądne będzie rozważenie po prostu opuszczenia konwencji”. W dniu 27 października 2025 r. rzecznik rządu Adam Szłapka powiedział Polskiej Agencji Prasowej, że Polska nie miała i nie ma planu wypowiedzenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

REKLAMA

Przyrost naturalny nadal jest ujemny. Pierwszy krok do poprawy sytuacji to podwyższenie wieku emerytalnego dla bezdzietnych kobiet

Sytuacja demograficzna Polski nadal jest trudna. Przyrost naturalny jest ujemny, liczba osób w wieku produkcyjnym spada, a społeczeństwo się starzej. Co będzie z emeryturami? Pierwsza propozycja to podwyższenie wieku emerytalnego dla bezdzietnych kobiet.

Rząd chce zakazać sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Branża alarmuje: to cios w małe firmy

Ministerstwo Zdrowia chce wprowadzić całkowity zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Projekt ustawy podzielił opinię publiczną. Lekarze mówią o konieczności walki z alkoholizmem, a przedsiębiorcy ostrzegają przed stratami i dyskryminacją. Sprawdzamy, co naprawdę oznaczają planowane zmiany i kto na nich straci.

Bon senioralny, najem senioralny i nowy program pobytu dziennego - 3 filary polityki senioralnej w Polsce

Rząd kończy prace nad trzema rozwiązaniami, które mają odmienić życie osób starszych w Polsce. Bon senioralny, najem senioralny oraz nowy program dziennych miejsc pobytu to kompleksowy pakiet wsparcia, który ma zapewnić seniorom bezpieczeństwo, lepsze warunki mieszkaniowe i codzienną opiekę. Minister Marzena Okła-Drewnowicz zapowiada, że to początek nowej jakości w polityce senioralnej – opartej na godności, aktywności i realnym wsparciu dla osób starszych oraz ich rodzin.

Karta sportowa to twój benefit? Pamiętaj, że to przychód, a z podatku musisz rozliczyć się sam. Wiele osób o tym zapomina, a to oznacza kłopoty

Karta sportowa to jeden z najbardziej popularnych benefitów, na który można liczyć nawiązując współpracę. Jednak każda uzyskana korzyść ma swoje konsekwencje podatkowe. Korzystający często o tym zapominają i wpadają w kłopoty.

REKLAMA

Obligacje skarbowe (oszczędnościowe) - w listopadzie 2025 r. kolejne cięcie oprocentowania. Do końca października można jeszcze kupić obligacje z wyższymi odsetkami

Po obniżkach oprocentowania obligacji skarbowych (detalicznych - oszczędnościowych) w maju, czerwcu, sierpniu i październiku 2025 r. - w listopadzie kolejny raz w tym roku Ministerstwo Finansów tnie (o 0,25 pkt proc.) odsetki nowych emisji tych obligacji.

Czy można fajerwerkami świętować Dzień Niepodległości 11 listopada? Są za to kary czy nie?

Jeżeli ktoś ma pomysł obchodzić z hukiem – i to dosłownie – Święto Niepodległości, które już niebawem, bo do 11 listopada pozostało niewiele dni, powinien przemyśleć sposób świętowania i podejść do używania fajerwerków czy petard w ten dzień ostrożnie. Niewłaściwe użycie fajerwerków w Dzień Niepodległości może bowiem grozić karami.

REKLAMA