REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wydziedziczenie. Kiedy spadkobierca nie dostanie nic

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Piotr T. Szymański
Redaktor portalu Infor.pl
Wydziedziczenie to pozbawienie niektórych osób z kręgu spadkobierców ustawowych prawa do zachowku
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Wydziedziczenie polega na pozbawieniu uprawnionych spadkobierców prawa do zachowku. Spadkodawca może to zrobić, ale jego swoboda w tym zakresie jest ograniczona przepisami Kodeksu cywilnego. W jakich sytuacjach spadkodawca może wydziedziczyć spadkobiercę? Jak dokonuje się wydziedziczenia? Jakie są skutki wydziedziczenia?

rozwiń >

Wydziedziczenie przybiera w języku potocznym różne znaczenia. Bywa czasem rozumiane jako pozbawienie spadkobiercy prawa do dziedziczenia lub do spadku, albo też – jako pominięcie milczeniem w testamencie osoby należącej do kręgu spadkobierców ustawowych. Znaczenie prawne terminu „wydziedziczenie” jest określone przepisami Kodeksu cywilnego w sposób jednoznaczny: Wydziedziczenie jest to pozbawienie niektórych osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych prawa do zachowku.

REKLAMA

Ważne
Co to jest zachowek

Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się: 

  • jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletnidwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, 
  • w innych wypadkach – połowa wartości udziału spadkowego

Zachowek to określona powyżej część wartości udziału spadkowego.

Kogo można wydziedziczyć

Spadkodawca może wydziedziczyć jedynie osoby uprawnione do zachowku, czyli:

  • zstępnych,
  • małżonka,
  • rodziców.

W odniesieniu do pozostałych spadkobierców ustawowych – nawet jeśli zaistniałyby określone Kodeksem przesłanki wydziedziczenia – wydziedziczenie jest bezprzedmiotowe, ponieważ spadkobiercy ustawowi inni niż wymienieni wyżej nie są uprawnieni do zachowku.

Jak dokonać wydziedziczenia

Spadkodawca ma pełną swobodę co do wyboru osób, które będą po nim dziedziczyć. Sporządzając testament może powołać do spadku tylko niektóre osoby spośród spadkobierców ustawowych, a jeżeli taka jest jego wola – może powołać do całego spadku osoby w ogóle nie należące do kręgu najbliższej rodziny. Prawo zabezpiecza majątkowe interesy członków najbliższej rodziny poprzez zachowek, zarazem przyznaje spadkodawcy możliwość pozbawienia ich prawa do zachowku.

 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Swoboda spadkodawcy w zakresie wydziedziczenia jest jednak ograniczona w ten sposób, że:

  • spadkodawca może pozbawić uprawnionego prawa do zachowku tylko w testamencie,
  • spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył,
  • wydziedziczenie może nastąpić z przyczyn określonych przepisami Kodeksu cywilnego,
  • przyczyna wydziedziczenia musi wynikać z treści testamentu.

Jakie są przyczyny wydziedziczenia

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku: 

  • wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
  • dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci
  • uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych

Przyczyna wydziedziczenia musi istnieć w chwili sporządzenia testamentu zawierającego oświadczenie spadkodawcy w przedmiocie wydziedziczenia. Jeżeli przyczyną wydziedziczenia jest zdarzenie jednorazowe, musi ono nastąpić przed sporządzeniem testamentu. W przypadku, gdy podstawa pozbawienia prawa do zachowku jest stanem trwałym, musi on istnieć w chwili wydziedziczenia.

Postępowanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego

Przyczyną wydziedziczenia jest uporczywe postępowanie wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Postępowanie to musi mieć charakter uporczywy, wskazujący na trwałość nagannych zachowań osoby uprawnionej do zachowku. Osoba ta musi przy tym działać wbrew woli spadkodawcy. Jeśli bowiem jej zachowanie (np. naganny tryb życia) było oczywiście sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, ale było aprobowane przez spadkodawcę, to wydziedziczenie na tej podstawie będzie nieważne.

Przestępstwo przeciwko spadkodawcy albo osobom najbliższym

Przyczyną wydziedziczenia jest także dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu określa rozdział XIX, a przeciwko wolności – rozdział XXIII Kodeksu karnego.

Niedopełnianie obowiązków rodzinnych

REKLAMA

Ostatnią przyczyną wydziedziczenia jest uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Zachowanie osoby uprawnionej do zachowku musi mieć charakter uporczywy, a więc przejawiać się w sposób trwały. Niedopełnianie obowiązków może polegać np. na pozbawieniu spadkodawcy niezbędnej opieki podczas ciężkiej choroby, czy też wymaganej ze względu na jego podeszły wiek, zerwaniu kontaktów rodzinnych itp. Kodeks nie definiuje tych obowiązków, ani ich nie wylicza, choćby przykładowo.

Uporczywość działań lub zaniechań uprawnionego do zachowku musi być objęta jego świadomością. Podstawą wydziedziczenia nie mogą być zachowania niezależne od jego woli, np. zaniedbywanie obowiązków rodzinnych wskutek przewlekłej choroby.

Quiz

Rozwiąż nasz quiz i sprawdź, co wiesz o testamentach!

ShutterStock

Przyczyna wydziedziczenia w testamencie

Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. Kodeks nie wymaga, by testator precyzyjnie opisał w testamencie okoliczności stanowiące przyczynę wydziedziczenia i podał uzasadnienie swojej decyzji. Żeby jednak wydziedziczenie było skuteczne, z treści testamentu, choćby pośrednio musi wynikać przyczyna wydziedziczenia, którą można zakwalifikować jako jedną z określonych przepisami podstaw wydziedziczenia.

Jakie są skutki przebaczenia

Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Wydziedziczenie następujące po akcie przebaczenia jest więc niewątpliwie nieskuteczne.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, że gdy spadkodawca przebaczył spadkobiercy po wydziedziczeniu go w testamencie, wydziedziczenie to jest bezskuteczne bez względu na formę, w jakiej przebaczenie nastąpiło. Pogląd ten spotkał się z krytyką doktryny prawa. Jej przedstawiciele podnoszą, że skoro wydziedziczenie może nastąpić tylko w testamencie, to także uchylenie skutków dokonanego wydziedziczenia powinno być nastąpić poprzez zmianę lub odwołanie testamentu zawierającego oświadczenie o wydziedziczeniu.

Wydziedziczenie nie obejmuje dzieci wydziedziczonego

Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę. Skutki wydziedziczenia dotyczą więc jedynie samego wydziedziczonego, a nie jego zstępnych. Jeśli np. ojciec wydziedziczy syna, to prawo do zachowku przysługuje wciąż wnukom spadkodawcy.

W przypadku wydziedziczenia małżonka bądź rodziców analogiczna reguła nie znajduje zastosowania.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
O ile spadną raty kredytów hipotecznych po obniżce stóp procentowych NBP w lipcu 2025 r.

W dniu 2 lipca 2025 r. (ze skutkiem od 3 lipca) Rada Polityki Pieniężnej obniżyła podstawową stopę procentową NBP (stopę referencyjną) do poziomu 5,00%. Z wyliczeń Rankomat.pl wynika, że tylko w wyniku lipcowej obniżki rata kredytu na 500 000 zł na 30 lat spadnie o 85 zł. Połączony efekt dwóch tegorocznych obniżek stóp zmniejszy ratę o 257 zł – z 3 651 zł do 3 394 zł. Z kolei wraz z każdą obniżką rośnie zdolność kredytowa. W przyszłym roku część osób może liczyć na wzrost dostępnej kwoty o ponad 100 000 zł. Prezes Związku Banków Polskich Tadeusz Białek ocenił, że ok 70 zł mniej w miesięcznej racie kredytu zyskają kredytobiorcy z pożyczką 400 tys. zł na okres 20 lat dzięki decyzji Rady Polityki Pieniężnej o obniżeniu stóp procentowych w lipcu.

Komisja Europejska: 90% redukcji gazów cieplarnianych w UE do 2040 r.; pełna neutralność klimatyczna netto do 2050 r.

W dniu 2 lipca 2025 r. Komisja Europejska zaproponowała wyznaczenie celu klimatycznego na 2040 r. Zgodnie z propozycją emisje gazów cieplarnianych powinny wówczas wynieść o 90 proc. mniej względem poziomu z 1990 r. Pomocą w dojściu do celu ma być możliwość wliczania projektów sfinansowanych w krajach trzecich.

Rewolucja w rozwodach: koniec z orzekaniem o winie i przyznawaniem alimentów z powodu odpowiedzialności drugiego współmałżonka za rozpad małżeństwa. Ale skorzystają na tym dzieci

W dniu 23 czerwca 2025 r. Komisja Kodyfikacyjna Prawa Rodzinnego, będąca organem działającym przy Ministrze Sprawiedliwości przyjęła projekt ustawy nowelizującej kodeks rodzinny i opiekuńczy, który zakłada eliminację orzekania o winie rozkładu pożycia w sprawach o rozwód i separację. Z powyższym, ściśle związana jest również zmiana zasad alimentacji po rozwodzie i separacji – na przyznanie alimentów nie ma już mieć wpływu odpowiedzialność byłego współmałżonka za rozpad małżeństwa. Na zmianach tych, skorzystać mają przede wszystkim dzieci.

Najnowszy sondaż partyjny 2025

Najnowszy sondaż partyjny 2025: dla Rzeczpospolitej, WP, Onet. We wszystkich sondażach partyjnych wygrywa PiS. Jakie partie są poniżej progu 5%?

REKLAMA

35 stopni Celsjusza - maksymalna temperatura w pracy (w pomieszczeniu). MRPiPS zmienia przepisy BHP. Dlaczego dopiero od 2027 roku?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej od grudnia 2024 r. pracuje nad nowelizacją rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. MRPiPS chce nowych przepisów dotyczących pracy w czasie wysokich temperatur i nowych obowiązków dla pracodawców. Zmiany mają wejść w życie dopiero od 2027 roku. Pod koniec czerwca 2025 r. ukazała się już trzecia wersja tego projektu - przepisy w dwóch pierwszych wersjach były krytykowane m.in. jako zbyt skomplikowane.

Zmiany dotyczące żłobków: 2 dni wolne w roku, obowiązkowy plac zabaw, Mały ZUS Plus i Aktywny Rodzic

Zmiany dotyczące żłobków obejmują m.in. 2 dni wolne w roku na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, obowiązkowy plac zabaw na terenie placówki czy doprecyzowanie przepisów o Małym ZUS Plus i świadczeniu Aktywny Rodzic. Jak nowe przepisy ocenia Rzecznik MŚP Agnieszka Majewska?

Od 7 lipca 2025 r. Polska przywraca czasową kontrolę na granicach z Niemcami i Litwą

W dniu 1 lipca 2025 r. Premier Donald Tusk zapowiedział przywrócenie od 7 lipca czasowej kontroli na granicy z Niemcami i Litwą. Wyjaśnił, że jest to konieczne, aby zredukować do minimum niekontrolowane przepływy migrantów.

Od 1 lipca 2025 r. wnioski o 3 ważne świadczenia. Kto może je otrzymać?

Startuje nabór wniosków o świadczenie Dobry start. 300 zł na szkolną wyprawkę ZUS wypłaci bez względu na dochód. Rodzice mniej zamożni od 1 lipca 2025 r. mogą również ubiegać się o zasiłki rodzinne i dodatki na nowy okres zasiłkowy. Ważną formą wsparcia wielu dzieci jest fundusz alimentacyjny.

REKLAMA

Likwidacja USAID to śmierć 14 mln ludzi do 2030 r.

Likwidacja amerykańskiej agencji pomocy międzynarodowej USAID może doprowadzić do śmierci 14 milionów osób do 2030 roku – wynika z analiz opublikowanych w brytyjskim czasopiśmie medycznym „Lancet”. Naukowcy szacują, że aż jedną trzecią ofiar będą stanowić dzieci poniżej piątego roku życia.

Kiedy wybrać konto oszczędnościowe, a kiedy lokatę? Praktyczne porady

Oszczędzanie to nie tylko kwestia systematyczności, ale także wyboru odpowiednich narzędzi finansowych. Konto oszczędnościowe i lokata to dwa rozwiązania, które pomagają gromadzić i pomnażać środki, ale ich działanie i cel mogą się istotnie różnić. Jeśli zastanawiasz się, które z nich będzie dla Ciebie lepsze, poświęć chwilę na zrozumienie mechanizmów ich funkcjonowania.

REKLAMA