REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wydziedziczenie. Kiedy spadkobierca nie dostanie nic

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Piotr T. Szymański
Redaktor portalu Infor.pl
Wydziedziczenie to pozbawienie niektórych osób z kręgu spadkobierców ustawowych prawa do zachowku
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Wydziedziczenie polega na pozbawieniu uprawnionych spadkobierców prawa do zachowku. Spadkodawca może to zrobić, ale jego swoboda w tym zakresie jest ograniczona przepisami Kodeksu cywilnego. W jakich sytuacjach spadkodawca może wydziedziczyć spadkobiercę? Jak dokonuje się wydziedziczenia? Jakie są skutki wydziedziczenia?

rozwiń >

Wydziedziczenie przybiera w języku potocznym różne znaczenia. Bywa czasem rozumiane jako pozbawienie spadkobiercy prawa do dziedziczenia lub do spadku, albo też – jako pominięcie milczeniem w testamencie osoby należącej do kręgu spadkobierców ustawowych. Znaczenie prawne terminu „wydziedziczenie” jest określone przepisami Kodeksu cywilnego w sposób jednoznaczny: Wydziedziczenie jest to pozbawienie niektórych osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych prawa do zachowku.

REKLAMA

Ważne
Co to jest zachowek

Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się: 

  • jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletnidwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, 
  • w innych wypadkach – połowa wartości udziału spadkowego

Zachowek to określona powyżej część wartości udziału spadkowego.

Kogo można wydziedziczyć

Spadkodawca może wydziedziczyć jedynie osoby uprawnione do zachowku, czyli:

  • zstępnych,
  • małżonka,
  • rodziców.

W odniesieniu do pozostałych spadkobierców ustawowych – nawet jeśli zaistniałyby określone Kodeksem przesłanki wydziedziczenia – wydziedziczenie jest bezprzedmiotowe, ponieważ spadkobiercy ustawowi inni niż wymienieni wyżej nie są uprawnieni do zachowku.

Jak dokonać wydziedziczenia

Spadkodawca ma pełną swobodę co do wyboru osób, które będą po nim dziedziczyć. Sporządzając testament może powołać do spadku tylko niektóre osoby spośród spadkobierców ustawowych, a jeżeli taka jest jego wola – może powołać do całego spadku osoby w ogóle nie należące do kręgu najbliższej rodziny. Prawo zabezpiecza majątkowe interesy członków najbliższej rodziny poprzez zachowek, zarazem przyznaje spadkodawcy możliwość pozbawienia ich prawa do zachowku.

 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Swoboda spadkodawcy w zakresie wydziedziczenia jest jednak ograniczona w ten sposób, że:

  • spadkodawca może pozbawić uprawnionego prawa do zachowku tylko w testamencie,
  • spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył,
  • wydziedziczenie może nastąpić z przyczyn określonych przepisami Kodeksu cywilnego,
  • przyczyna wydziedziczenia musi wynikać z treści testamentu.

Jakie są przyczyny wydziedziczenia

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku: 

  • wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
  • dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci
  • uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych

Przyczyna wydziedziczenia musi istnieć w chwili sporządzenia testamentu zawierającego oświadczenie spadkodawcy w przedmiocie wydziedziczenia. Jeżeli przyczyną wydziedziczenia jest zdarzenie jednorazowe, musi ono nastąpić przed sporządzeniem testamentu. W przypadku, gdy podstawa pozbawienia prawa do zachowku jest stanem trwałym, musi on istnieć w chwili wydziedziczenia.

Postępowanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego

Przyczyną wydziedziczenia jest uporczywe postępowanie wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Postępowanie to musi mieć charakter uporczywy, wskazujący na trwałość nagannych zachowań osoby uprawnionej do zachowku. Osoba ta musi przy tym działać wbrew woli spadkodawcy. Jeśli bowiem jej zachowanie (np. naganny tryb życia) było oczywiście sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, ale było aprobowane przez spadkodawcę, to wydziedziczenie na tej podstawie będzie nieważne.

Przestępstwo przeciwko spadkodawcy albo osobom najbliższym

Przyczyną wydziedziczenia jest także dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu określa rozdział XIX, a przeciwko wolności – rozdział XXIII Kodeksu karnego.

Niedopełnianie obowiązków rodzinnych

REKLAMA

Ostatnią przyczyną wydziedziczenia jest uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Zachowanie osoby uprawnionej do zachowku musi mieć charakter uporczywy, a więc przejawiać się w sposób trwały. Niedopełnianie obowiązków może polegać np. na pozbawieniu spadkodawcy niezbędnej opieki podczas ciężkiej choroby, czy też wymaganej ze względu na jego podeszły wiek, zerwaniu kontaktów rodzinnych itp. Kodeks nie definiuje tych obowiązków, ani ich nie wylicza, choćby przykładowo.

Uporczywość działań lub zaniechań uprawnionego do zachowku musi być objęta jego świadomością. Podstawą wydziedziczenia nie mogą być zachowania niezależne od jego woli, np. zaniedbywanie obowiązków rodzinnych wskutek przewlekłej choroby.

Quiz

Rozwiąż nasz quiz i sprawdź, co wiesz o testamentach!

ShutterStock

Przyczyna wydziedziczenia w testamencie

Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. Kodeks nie wymaga, by testator precyzyjnie opisał w testamencie okoliczności stanowiące przyczynę wydziedziczenia i podał uzasadnienie swojej decyzji. Żeby jednak wydziedziczenie było skuteczne, z treści testamentu, choćby pośrednio musi wynikać przyczyna wydziedziczenia, którą można zakwalifikować jako jedną z określonych przepisami podstaw wydziedziczenia.

Jakie są skutki przebaczenia

Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Wydziedziczenie następujące po akcie przebaczenia jest więc niewątpliwie nieskuteczne.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, że gdy spadkodawca przebaczył spadkobiercy po wydziedziczeniu go w testamencie, wydziedziczenie to jest bezskuteczne bez względu na formę, w jakiej przebaczenie nastąpiło. Pogląd ten spotkał się z krytyką doktryny prawa. Jej przedstawiciele podnoszą, że skoro wydziedziczenie może nastąpić tylko w testamencie, to także uchylenie skutków dokonanego wydziedziczenia powinno być nastąpić poprzez zmianę lub odwołanie testamentu zawierającego oświadczenie o wydziedziczeniu.

Wydziedziczenie nie obejmuje dzieci wydziedziczonego

Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę. Skutki wydziedziczenia dotyczą więc jedynie samego wydziedziczonego, a nie jego zstępnych. Jeśli np. ojciec wydziedziczy syna, to prawo do zachowku przysługuje wciąż wnukom spadkodawcy.

W przypadku wydziedziczenia małżonka bądź rodziców analogiczna reguła nie znajduje zastosowania.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Po jakim czasie nie można odwołać darowizny?

Termin na odwołanie przekazanej darowizny jest dość krótki. Od czego zależy? Kiedy jest możliwe odwołanie darowizny?

Kiedy złożenie przysięgi przez nowo wybranego prezydenta RP? [WYBORY 2025]

Zgodnie z art. 128 Konstytucji, kadencja prezydenta RP rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu. Pytanie brzmi: co to dokładnie oznacza i kiedy ten moment następuje? Kto stwierdza ważność wyborów na prezydenta RP?

Tusk obiecuje: Kwota wolna wzrośnie do 60 tys. zł, ale nie w tym roku

Premier Donald Tusk nie owija w bawełnę: podniesienie kwoty wolnej od podatku to jego priorytet, ale w 2025 roku Polacy nie mają na co liczyć. „To moja twarda obietnica – zrealizuję ją w tej kadencji” – zapowiada. Warunek? Deficyt musi trzymać się w ryzach, bo inaczej grozi nam utrata miliardów z UE.

Tydzień, maksymalnie dwa. Wielu pracowników nie czeka dłużej na wynik rekrutacji

6 na 10 badanych pracowników fizycznych deklaruje, iż maksymalny czas rekrutacji, jakiego oczekują od potencjalnego pracodawcy, to dwa tygodnie. Tak wynika z badania „Rynek pracowników fizycznych”, przeprowadzonego na zlecenie serwisu Pracuj.pl.

REKLAMA

Obniżenie wieku emerytalnego dla kolejnej grupy zawodowej już w 2026 r.? Resort pracy daje minus Senatorom [PROJEKT]

Trwają prace nad obniżeniem wieku emerytalnego dla kolejnej grupy zawodowej. Chodzi o projekt nowelizacji o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o emeryturach pomostowych wniesiony przez senatorów 18 grudnia 2024 r. Projekt trafił do sejmu na początku maja 2025 r.

Specjalny dodatek z ZUS trafił do 133,6 tys. osób w Polsce. Sprawdź konto

Specjalny dodatek z ZUS trafił do 133,6 tys. osób w Polsce. Warto zweryfikować swoje konto, ponieważ w wielu przypadkach ZUS wypłacił świadczenie automatycznie, bez składania wniosku. Wielu osobom należą się bowiem z urzędu dodatkowe pieniądze i to nie miało, bo z wyrównaniem od stycznia i z uwzględnieniem marcowej waloryzacji.

Zmiany w e-ZLA już od 15 czerwca 2025 r. Zwolnienia lekarskie będą wyłącznie akceptowane w protokole HTTP/1.1

Od 15 czerwca 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wymusi korzystanie wyłącznie z protokołu HTTP/1.1 przy przesyłaniu elektronicznych zwolnień lekarskich (e-ZLA). O co chodzi z tą zmianą techniczną? ZUS odpowiada: Pacjenci mogą czuć się spokojnie.

Niemcy ujawnili ilu mają migrantów. To już ponad jedna czwarta mieszkańców

Ilu migrantów jest u naszego zachodniego sąsiada? Z danych ujawnionych przez Federalny Urząd Statystyczny wynika, że ubiegłym roku w Niemczech mieszkało około 21,2 miliona osób z historią migracji. A zatem jest to już ponad jedna czwarta mieszkańców Niemiec.

REKLAMA

Pokaźne zyski z PPK: 135-181 % przez ponad 5 lat. Jak sprawdzić stan rachunku PPK? Wypłacić można zawsze ale przed 60 urodzinami są potrącenia

Zysk statystycznego uczestnika PPK od grudnia 2019 roku do kwietnia 2025 r. wyniósł 135-181 proc. - biorąc pod uwagę kwoty, które uczestnik sam wpłacił. Taka informacja została podana w opublikowanym 21 maja 2025 r. nr 5 (43) biuletynu miesięcznego Pracowniczych Planów Kapitałowych.

Debata Trzaskowski – Nawrocki [RELACJA NA ŻYWO]

Debata między kandydatem Koalicji Obywatelskiej Rafałem Trzaskowskim a popieranym przez Prawo i Sprawiedliwość Karolem Nawrockim. Relacja na żywo.

REKLAMA