REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wydziedziczenie. Kiedy spadkobierca nie dostanie nic

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Piotr T. Szymański
Redaktor portalu Infor.pl
Wydziedziczenie to pozbawienie niektórych osób z kręgu spadkobierców ustawowych prawa do zachowku
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Wydziedziczenie polega na pozbawieniu uprawnionych spadkobierców prawa do zachowku. Spadkodawca może to zrobić, ale jego swoboda w tym zakresie jest ograniczona przepisami Kodeksu cywilnego. W jakich sytuacjach spadkodawca może wydziedziczyć spadkobiercę? Jak dokonuje się wydziedziczenia? Jakie są skutki wydziedziczenia?

rozwiń >

Wydziedziczenie przybiera w języku potocznym różne znaczenia. Bywa czasem rozumiane jako pozbawienie spadkobiercy prawa do dziedziczenia lub do spadku, albo też – jako pominięcie milczeniem w testamencie osoby należącej do kręgu spadkobierców ustawowych. Znaczenie prawne terminu „wydziedziczenie” jest określone przepisami Kodeksu cywilnego w sposób jednoznaczny: Wydziedziczenie jest to pozbawienie niektórych osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych prawa do zachowku.

REKLAMA

REKLAMA

Ważne
Co to jest zachowek

Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się: 

  • jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletnidwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, 
  • w innych wypadkach – połowa wartości udziału spadkowego

Zachowek to określona powyżej część wartości udziału spadkowego.

Kogo można wydziedziczyć

Spadkodawca może wydziedziczyć jedynie osoby uprawnione do zachowku, czyli:

  • zstępnych,
  • małżonka,
  • rodziców.

W odniesieniu do pozostałych spadkobierców ustawowych – nawet jeśli zaistniałyby określone Kodeksem przesłanki wydziedziczenia – wydziedziczenie jest bezprzedmiotowe, ponieważ spadkobiercy ustawowi inni niż wymienieni wyżej nie są uprawnieni do zachowku.

Jak dokonać wydziedziczenia

Spadkodawca ma pełną swobodę co do wyboru osób, które będą po nim dziedziczyć. Sporządzając testament może powołać do spadku tylko niektóre osoby spośród spadkobierców ustawowych, a jeżeli taka jest jego wola – może powołać do całego spadku osoby w ogóle nie należące do kręgu najbliższej rodziny. Prawo zabezpiecza majątkowe interesy członków najbliższej rodziny poprzez zachowek, zarazem przyznaje spadkodawcy możliwość pozbawienia ich prawa do zachowku.

REKLAMA

 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Swoboda spadkodawcy w zakresie wydziedziczenia jest jednak ograniczona w ten sposób, że:

  • spadkodawca może pozbawić uprawnionego prawa do zachowku tylko w testamencie,
  • spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył,
  • wydziedziczenie może nastąpić z przyczyn określonych przepisami Kodeksu cywilnego,
  • przyczyna wydziedziczenia musi wynikać z treści testamentu.

Jakie są przyczyny wydziedziczenia

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku: 

  • wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
  • dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci
  • uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych

Przyczyna wydziedziczenia musi istnieć w chwili sporządzenia testamentu zawierającego oświadczenie spadkodawcy w przedmiocie wydziedziczenia. Jeżeli przyczyną wydziedziczenia jest zdarzenie jednorazowe, musi ono nastąpić przed sporządzeniem testamentu. W przypadku, gdy podstawa pozbawienia prawa do zachowku jest stanem trwałym, musi on istnieć w chwili wydziedziczenia.

Postępowanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego

Przyczyną wydziedziczenia jest uporczywe postępowanie wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Postępowanie to musi mieć charakter uporczywy, wskazujący na trwałość nagannych zachowań osoby uprawnionej do zachowku. Osoba ta musi przy tym działać wbrew woli spadkodawcy. Jeśli bowiem jej zachowanie (np. naganny tryb życia) było oczywiście sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, ale było aprobowane przez spadkodawcę, to wydziedziczenie na tej podstawie będzie nieważne.

Przestępstwo przeciwko spadkodawcy albo osobom najbliższym

Przyczyną wydziedziczenia jest także dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu określa rozdział XIX, a przeciwko wolności – rozdział XXIII Kodeksu karnego.

Niedopełnianie obowiązków rodzinnych

Ostatnią przyczyną wydziedziczenia jest uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Zachowanie osoby uprawnionej do zachowku musi mieć charakter uporczywy, a więc przejawiać się w sposób trwały. Niedopełnianie obowiązków może polegać np. na pozbawieniu spadkodawcy niezbędnej opieki podczas ciężkiej choroby, czy też wymaganej ze względu na jego podeszły wiek, zerwaniu kontaktów rodzinnych itp. Kodeks nie definiuje tych obowiązków, ani ich nie wylicza, choćby przykładowo.

Uporczywość działań lub zaniechań uprawnionego do zachowku musi być objęta jego świadomością. Podstawą wydziedziczenia nie mogą być zachowania niezależne od jego woli, np. zaniedbywanie obowiązków rodzinnych wskutek przewlekłej choroby.

Quiz

Rozwiąż nasz quiz i sprawdź, co wiesz o testamentach!

ShutterStock

Przyczyna wydziedziczenia w testamencie

Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. Kodeks nie wymaga, by testator precyzyjnie opisał w testamencie okoliczności stanowiące przyczynę wydziedziczenia i podał uzasadnienie swojej decyzji. Żeby jednak wydziedziczenie było skuteczne, z treści testamentu, choćby pośrednio musi wynikać przyczyna wydziedziczenia, którą można zakwalifikować jako jedną z określonych przepisami podstaw wydziedziczenia.

Jakie są skutki przebaczenia

Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Wydziedziczenie następujące po akcie przebaczenia jest więc niewątpliwie nieskuteczne.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, że gdy spadkodawca przebaczył spadkobiercy po wydziedziczeniu go w testamencie, wydziedziczenie to jest bezskuteczne bez względu na formę, w jakiej przebaczenie nastąpiło. Pogląd ten spotkał się z krytyką doktryny prawa. Jej przedstawiciele podnoszą, że skoro wydziedziczenie może nastąpić tylko w testamencie, to także uchylenie skutków dokonanego wydziedziczenia powinno być nastąpić poprzez zmianę lub odwołanie testamentu zawierającego oświadczenie o wydziedziczeniu.

Wydziedziczenie nie obejmuje dzieci wydziedziczonego

Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę. Skutki wydziedziczenia dotyczą więc jedynie samego wydziedziczonego, a nie jego zstępnych. Jeśli np. ojciec wydziedziczy syna, to prawo do zachowku przysługuje wciąż wnukom spadkodawcy.

W przypadku wydziedziczenia małżonka bądź rodziców analogiczna reguła nie znajduje zastosowania.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
To koniec z mrożeniem cen prądu - Minister Energii wydał jasny komunikat. W 2026 zapłacimy więcej?

Ceny prądu dla odbiorców mają pozostać zamrożone jedynie do końca tego roku, a rząd nie będzie kontynuował programu mrożenia cen prądu. To oznacza, że ceny za energię elektryczną zostaną uwolnione od stycznia 2026 r. Czy to oznacza, że już od stycznia trzeba będzie sięgać głębiej do portfela przy rachunkach za prąd?

Ranking lokat bankowych [październik 2025 r.] Masowa obniżka oprocentowania oszczędności

W październiku 2025 r. aż 12 banków pogorszyło warunki lokat i rachunków oszczędnościowych. Podobny ruch zaplanował też Minister Finansów ogłaszając od listopada kolejne cięcie oprocentowania detalicznych papierów skarbowych. Na razie napływ oszczędności do banków nie maleje, bo Polacy spodziewając się dalszych cięć stóp procentowych, chcą skorzystać z dotychczasowych ofert - ocenia Bartosz Turek, niezależny analityk rynku finansowego.

D. Tusk o rozsądnym rozważeniu opuszczenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Rzecznik rządu prostuje

W wywiadzie dla brytyjskiego dziennika „Sunday Times”, opublikowanym 26 października 2025 r., premier polskiego rządu Donald Tusk zauważył, że istotną częścią problemu migracji jest sztywna i rozszerzająca się interpretacja Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Jak cytował Tuska brytyjski dziennik: jeśli 46 sygnatariuszy konwencji nie może dojść do porozumienia w sprawie jej modyfikacji, to jego zdaniem całkiem rozsądne będzie rozważenie po prostu opuszczenia konwencji”. W dniu 27 października 2025 r. rzecznik rządu Adam Szłapka powiedział Polskiej Agencji Prasowej, że Polska nie miała i nie ma planu wypowiedzenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Przyrost naturalny nadal jest ujemny. Pierwszy krok do poprawy sytuacji to podwyższenie wieku emerytalnego dla bezdzietnych kobiet

Sytuacja demograficzna Polski nadal jest trudna. Przyrost naturalny jest ujemny, liczba osób w wieku produkcyjnym spada, a społeczeństwo się starzej. Co będzie z emeryturami? Pierwsza propozycja to podwyższenie wieku emerytalnego dla bezdzietnych kobiet.

REKLAMA

Rząd chce zakazać sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Branża alarmuje: to cios w małe firmy

Ministerstwo Zdrowia chce wprowadzić całkowity zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Projekt ustawy podzielił opinię publiczną. Lekarze mówią o konieczności walki z alkoholizmem, a przedsiębiorcy ostrzegają przed stratami i dyskryminacją. Sprawdzamy, co naprawdę oznaczają planowane zmiany i kto na nich straci.

Bon senioralny, najem senioralny i nowy program pobytu dziennego - 3 filary polityki senioralnej w Polsce

Rząd kończy prace nad trzema rozwiązaniami, które mają odmienić życie osób starszych w Polsce. Bon senioralny, najem senioralny oraz nowy program dziennych miejsc pobytu to kompleksowy pakiet wsparcia, który ma zapewnić seniorom bezpieczeństwo, lepsze warunki mieszkaniowe i codzienną opiekę. Minister Marzena Okła-Drewnowicz zapowiada, że to początek nowej jakości w polityce senioralnej – opartej na godności, aktywności i realnym wsparciu dla osób starszych oraz ich rodzin.

Karta sportowa to twój benefit? Pamiętaj, że to przychód, a z podatku musisz rozliczyć się sam. Wiele osób o tym zapomina, a to oznacza kłopoty

Karta sportowa to jeden z najbardziej popularnych benefitów, na który można liczyć nawiązując współpracę. Jednak każda uzyskana korzyść ma swoje konsekwencje podatkowe. Korzystający często o tym zapominają i wpadają w kłopoty.

Obligacje skarbowe (oszczędnościowe) - w listopadzie 2025 r. kolejne cięcie oprocentowania. Do końca października można jeszcze kupić obligacje z wyższymi odsetkami

Po obniżkach oprocentowania obligacji skarbowych (detalicznych - oszczędnościowych) w maju, czerwcu, sierpniu i październiku 2025 r. - w listopadzie kolejny raz w tym roku Ministerstwo Finansów tnie (o 0,25 pkt proc.) odsetki nowych emisji tych obligacji.

REKLAMA

Czy można fajerwerkami świętować Dzień Niepodległości 11 listopada? Są za to kary czy nie?

Jeżeli ktoś ma pomysł obchodzić z hukiem – i to dosłownie – Święto Niepodległości, które już niebawem, bo do 11 listopada pozostało niewiele dni, powinien przemyśleć sposób świętowania i podejść do używania fajerwerków czy petard w ten dzień ostrożnie. Niewłaściwe użycie fajerwerków w Dzień Niepodległości może bowiem grozić karami.

Wydatki na psychoterapię można rozliczyć w zeznaniu podatkowym. MF potwierdza to w wydanej interpretacji indywidualnej

Czy pieniądze wydane na usługi medyczne, z których ubezpieczeni korzystają na rynku prywatnym można odzyskać? Niestety rządzący nie dotrzymali swojej obietnicy wyborczej, jednak szansa w tym zakresie pojawia się na gruncie rozliczeń podatkowych. Ale czy dla każdego?

REKLAMA