Sygnalista może od 25 grudnia 2024 r. dokonywać zgłoszeń do Rzecznika Praw Obywatelskich

• Ustawa o ochronie sygnalistów weszła w życie
• Zgłoszenia zewnętrzne wejdą w życie 25 grudnia 2025 r.
• Rodzaje zgłoszeń sygnalisty
• Zespół do spraw Sygnalistów przy RPO
• Zgłoszenia ustne i elektroniczne

Ustawa o ochronie sygnalistów weszła w życie

Na stronie internetowej RPO czytamy, że dnia 25 września 2024 r. weszła w życie ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów, która jest implementacją unijnej dyrektywy w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. 

Zgłoszenia zewnętrzne wejdą w życie 25 grudnia 2025 r.

Wyraźną decyzją ustawodawcy przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych, w tym te które określają kompetencje Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczące sygnalistów wejdą w życie trzy miesiące później, czyli 25 grudnia 2024 r. Ustawa nakłada na RPO nowe zadania związane z przyjmowaniem zgłoszeń zewnętrznych, ich wstępną weryfikacją i przekazywaniem do właściwych organów publicznych w celu ich rozpoznania. W ramach Biura Rzecznika Praw Obywatelskich został utworzony Zespół do spraw Sygnalistów, który będzie zajmował się przyjmowaniem i rozpatrywaniem zgłoszeń zewnętrznych oraz udzielaniem porad na temat praw i środków prawnych przysługujących sygnalistom.

Rodzaje zgłoszeń sygnalisty

Przyjęta w czerwcu br. ustawa o ochronie sygnalistów, która jest implementacją Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, określa trzy rodzaje działań jakie może podjąć osoba, która dostrzegła naruszenie prawa w kontekście związanym z pracą: dokonanie zgłoszenia wewnętrznego, zgłoszenia zewnętrznego lub ujawnienia publicznego.

Już od 25 września 2024 r., sygnalista, który pracuje lub jest powiązany innego rodzaju relacją związaną z wykonywaniem pracy lub realizacją umów z organizacją, będzie mógł dokonać zgłoszenia wewnętrznego. Natomiast możliwość dokonania zgłoszenia zewnętrznego do Rzecznika Praw Obywatelskich lub organu publicznego będzie przysługiwać sygnaliście wraz z wejściem w życie rozdziału 4 ustawy o ochronie sygnalistów dotyczącego zgłoszeń zewnętrznych, czyli od 25 grudnia 2024 r.

Zespół do spraw Sygnalistów przy RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich, w celu realizacji zadań wynikających z ustawy, utworzył Zespół do spraw Sygnalistów, który w zakresie swoich podstawowych zadań oprócz przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów będzie również realizował zadania informacyjne i edukacyjne. Obecnie prowadzone są prace mające na celu przygotowanie Zespołu do Spraw Sygnalistów do realizacji zadań Rzecznika Praw Obywatelskich określonych w ustawie o ochronie sygnalistów. W szczególności opracowywany jest projekt procedury zgłoszeń zewnętrznych oraz podejmowane są inne działania związane z wykonywaniem zadań dotyczących przyjmowania zgłoszeń przez RPO. Równie istotnym obszarem działalności Zespołu będzie udzielanie informacji oraz porad na temat praw i środków ochrony prawnej przysługujących sygnalistom oraz osobom pomagającym w dokonaniu zgłoszenia.

Zgłoszenia ustne i elektroniczne

Po wejściu w życie rozdziału 4 ustawy o ochronie sygnalistów Rzecznik Praw Obywatelskich uruchomi kanały dokonywania zgłoszeń zewnętrznych zarówno w formie ustnej, jak i formie elektronicznej.