Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innych aktach normatywnych, w tym również na straży realizacji zasady równego traktowania. W sprawach o ochronę wolności i praw człowieka i obywatela Rzecznik bada, czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji, obowiązanych do przestrzegania i realizacji tych wolności i praw, nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej.
Trybunał Konstytucyjny (dalej „TK”) w dniu 12 lipca 2010 r. wydał wyrok, w którym orzekł, iż pracownik, którego zwolniono z naruszeniem przepisów o ochronie związków zawodowych, może żądać przywrócenia do pracy niezależnie od tego, czy był zatrudniony na czas określony czy nieokreślony (sygn. P 4/10).