Kiedy Trybunał orzeka o zgodności celów partii politycznych?

Istotą tego postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym jest ustalenie, czy cele lub działalność partii politycznej są zgodne z Konstytucją.

Szczególne zastosowanie ma tutaj art. 11 ust. 1, zgodnie z którym za partię polityczną może być uznana tylko organizacja zrzeszająca "na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa" oraz art. 13, zakazującym istnienia partii "odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu", a także takich, których "program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa". 

Jeśli przed wpisem do ewidencji partii politycznych Sąd Okręgowy w Warszawie nabierze wątpliwości co do zgodności z Konstytucją celów lub zasad danej partii ma on obowiązek wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie tej zgodności.

Zobacz także: Czym zajmuje się Trybunał Konstytucyjny

Wniosek do Trybunału oprócz Sądu Okręgowego w Warszawie mogą zgłosić tylko te podmioty, którym przysługuje generalne prawo inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm, czyli przede wszystkim:

• Prezydentowi,

• Marszałkowi Sejmu,

•  Marszałkowi Senatu,

• Prezesowi Rady Ministrów,

• Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego,

• Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego,

• Prokuratorowi Generalnemu,

• Prezesowi Najwyższej Izby Kontroli,

• Rzecznikowi Praw Obywatelskich,

• grupie 50 posłów lub 30 senatorów. 

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o sprzeczności z Konstytucją celów lub działalności już istniejącej partii politycznej powoduje wykreślenie partii z ewidencji i poddanie partii postępowaniu likwidacyjnemu.

W przypadku badanie celów partii, co oznacza kontrolę statutu i programu, stosuje się odpowiednio procedurę kontroli norm.
Natomiast przy badaniu działalności partii, czyli badaniu faktów stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania karnego. Zebranie i utrwalenie dowodów Trybunał może zlecić Prokuratorowi Generalnemu.

Trybunał Konstytucyjny w tej sprawie orzeka w pełnym składzie.

Zobacz również serwis: Sprawy urzędowe