Na czym polega kontrola norm prawnych?

Istotą kontroli norm jest orzekanie o hierarchicznej zgodności aktów normatywnych niższego rzędu z aktami normatywnymi wyższego rzędu oraz wykluczanie z systemu prawnego aktów niższego rzędu w przypadku zaistnienia ich niezgodności z aktami wyższej rangi.

Hierarchiczne uporządkowanie aktów prawnych polega na tym, że:

• Konstytucja ma zawsze pierwszeństwo przed ustawami;

• umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie są równe ustawom, jedynie w przypadku konfliktu między nimi, umowy międzynarodowe mają pierwszeństwo przed ustawami;

• ustawy mają zawsze pierwszeństwo przed rozporządzeniami.

Co do zasady kontrola norm ma charakter następczy, co oznacza, że może dotyczyć aktów prawnych, które już obowiązują bądź znajdują się jeszcze w okresie vacatio legis, tzn. w okresie między publikacją aktu a jego wejściem w życie.

Tylko w dwóch przypadkach kontrola norm może przybrać charakter uprzedni, czyli prewencyjny, a mianowicie, gdy:

• prezydent, przed podpisaniem ustawy, występuje z wnioskiem do Trybunału o zbadanie jej zgodności z Konstytucją;

• prezydent przed ratyfikowaniem umowy międzynarodowej zwróci się do Trybunału z wnioskiem w sprawie zbadania jej zgodności z Konstytucją.

Zadaj pytanie: Forum prawników

Kontrola norm obejmuje następujące akty:

• ustawy, co do ich zgodności z Konstytucją oraz ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi;

• umowy międzynarodowe, co do ich zgodności z Konstytucją;

• inne przepisy prawa, wydane przez centralne organy państwowe, czyli przede wszystkim rozporządzenia, co do ich zgodności z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi oraz ustawami.

Przedmiotem kontroli nie mogą być akty prawa miejscowego, czyli akty, które obowiązują tylko na obszarze działania organu, który je wydał.

Przedmiotem kontroli może być każdy obowiązujący akt prawny niezależnie, od tego kiedy został wydany.

Podstawą kontroli jest Konstytucja z 2 kwietnia 1997 roku, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz ustawy.

Kontrola zgodności norm jest dokonywana na w oparciu o następujące kryteria:

• zgodność materialna, badana jest treść norm niższego rzędu z treścią norm wyższego rzędu, przykładowo Trybunał bada czy postanowienia ustawy są zgodne z treścią postanowień ustawy zasadniczej;

• zgodność proceduralna, badane jest dochowanie wymaganego trybu, procedury wydania danego aktu;

• zgodność kompetencyjna, badana jest kompetencja organu do wydania danego aktu.

Zobacz również serwis: Sprawy urzędowe