REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czym jest umowa dożywocia?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Jakub Zawadzki

REKLAMA

REKLAMA

Coraz większą popularnością wśród osób w podeszłym wieku cieszy się umowa dożywocia. Uregulowana jest w Kodeksie Cywilnym a specjalna konstrukcja czyni z niej umowę o funkcji alimentacyjnej. Dożywocie ma charakter prawa majątkowego osobistego, przypisanego do konkretnej osoby, którego nie może zbyć ani odziedziczyć.

Jest to rodzaj umowy cywilno-prawnej polegający na tym, że właściciel nieruchomości będący osobą fizyczną zobowiązuje się przenieść własność nieruchomości na rzecz nabywcy (zobowiązanego), który w zamian zobowiązuje się zapewnić zbywcy albo wskazanej przez niego osobie bliskiej (dożywotnikowi) – dożywotnie utrzymanie.

REKLAMA

Zobacz: Porady prawne-nieruchomości

Zakres umowy

Istotny dla tego typu umowy jest szczegółowy zakres i rodzaj świadczeń. Do głównego obowiązku nabywcy należy traktowanie dożywotnika jak domownika, tzn. zapewnienie mu mieszkania, światła, opału a także dostarczenie mu wyżywienia oraz ubrania. W przypadku choroby należy zapewnić mu odpowiednią pomoc oraz opiekę medyczną.
Jeśli dożywotnik umrze, zobowiązany musi ponieść koszty związane z godnym pochówkiem, odpowiadającym miejscowym zwyczajom. Ogólnie mówiąc to na nabywcy nieruchomości w drodze umowy dożywocia ciążyć będzie obowiązek zapewnienia dożywotnikowi takiego utrzymania, żeby jego potrzeby zostały w całości zaspokojone.

Kto może sporządzić?

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Starzejące się społeczeństwo jest szczególnie zainteresowane umową dożywocia. Może sobie w ten sposób zapewnić godziwe utrzymanie oraz możliwość spędzenia starości we własnym mieszkaniu wraz z odpowiednią opieką osób najbliższych. Jest to także wygodna forma rozdysponowania swojego majątku jeszcze za życia. Kodeks Cywilny nie przewiduje żadnych ograniczeń wiekowych a jedynym wymaganiem ustawowym jest bycie osobą fizyczną oraz właścicielem danej nieruchomości. Stroną umowy dożywocia może być sam zbywca nieruchomości lub osoba mu bliska (np. współmałżonek).

Zobacz: Kodeks cywilny

Kto może być nabywcą?

Umowa dożywocia dotyczy zazwyczaj osób bliskich zbywcy. Uprawnionymi do świadczeń są krewni, powinowaci, a także inne osoby nie pozostające ze zbywcą w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa, związane z nim węzłem przyjaźni i bliskości w sensie uczuciowym lub pozostające ze zbywcą we wspólności domowej. Umowa dożywocia nie może zobowiązywać do zapewnienia dożywotniego utrzymania osobie trzeciej nie pozostającej ze zbywcą w stosunku bliskości.

Przedmiot i forma umowy

Przedmiotem umowy dożywocia przenoszącej własność może być każda nieruchomość: gruntowa, budynkowa, lokalowa, udział we własności jako część ułamkowa, prawo wieczystego użytkowania gruntu oraz udział w wieczystym użytkowaniu. Przedmiotem umowy dożywocia nie może być spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Forma aktu notarialnego jest bezwzględnie wymagana dla umowy dożywocia. 

Zobacz: Nieruchomości

Ujawnienie prawa dożywocia

Wpis prawa dożywocia do księgi wieczystej ma jedynie charakter deklaratywny, nikt nie jest zobowiązany do ujawnienia umowy dożywocia. Nie działa w tym przypadku rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych, która zakłada, że to, co jest zapisane w księdze, jest zgodne ze stanem faktycznym. Oznacza to, że w razie nie wpisania w księdze wzmianki o obciążeniu nieruchomości prawem dożywocia, nabywca odpowiada za zobowiązania zbywcy.

Zobacz: Forum-umowa dożywocia

Podatek od dożywocia

REKLAMA

Umowa o dożywocie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ jest jednoznaczna z odpłatnym zbyciem nieruchomości, a zawierający ją uzyskują przychód podlegający opodatkowaniu. Obowiązek podatkowy spoczywa na nabywcy własności nieruchomości. Stawka podatku wynosi 2 proc. podstawy opodatkowania, którą jest wartość rynkowa nieruchomości. Ze względu na formę zawarcia umowy dożywocia płatnikiem podatku będzie notariusz.

Zwolnione od podatku jest przeniesienie w drodze dożywocia gospodarstwa rolnego lub nieruchomości, która wejdzie w jego skład a także zwykłej nieruchomości, gdy od momentu nabycia lokalu upłynęło pięć lat.

Opłaty notarialne

Opłata notarialna od umowy o dożywocie będzie uzależniona od wartości mieszkania. Maksymalna stawka wynosi od wartości:

• powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł,

• powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł,

• powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, nie więcej niż 7500 zł.

Powyższe stawki to stawki maksymalne – można negocjować z notariuszem wysokość opłat. Do opłaty notarialnej będzie doliczony podatek 23% VAT.

Dożywocie a zachowek

Umowa dożywocia jest także jednym ze sposób uniknięcia zapłaty zachowku. Przekazana nieruchomość nie wchodzi do masy spadkowej, ponieważ samo jej przekazanie jest odpłatne i nie ma charakteru darowizny.

Dożywocie a rozwód

Jeśli małżeństwo pozostające we wspólności majątkowej stało się stroną umowy, nie ma znaczenia, które z nich w rzeczywistości ponosiło koszty utrzymania dożywotnika, ponieważ wszystkie środki pochodziły z majątku wspólnego. Jeśli zdecydują się sprzedać nieruchomość, to nabywca wstąpi z mocy prawa w miejsce uprzednich właścicieli, będących kontrahentami dożywotnika, a uzyskanymi ze sprzedaży środkami małżeństwo podzieli się po połowie. Jeśli dożywotnik nie będzie zadowolony ze zmiany zobowiązanego, może wystąpić o zmianę treści umowy, tak aby zamiast opieki i mieszkania przysługiwała mu dożywotnia renta.

Zamiana na rentę

REKLAMA

Umowa dożywocia może w szczególnych przypadkach zostać zamieniona orzeczeniem sądu na rentę pieniężną. Dzieje się tak, gdy z jakichkolwiek powodów między dożywotnikiem a zobowiązanym wytworzą się takie konflikty, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności. Wtedy tylko sąd, na żądanie jednej ze stron będzie mógł zamienić niektóre lub wszystkie uprawnienia na dożywotnią rentę, która będzie miała wartość tylko uprawnień dożywotnika, a nie całej przekazanej nieruchomości.

Samo nie wywiązywanie się nabywcy nieruchomości z obowiązku świadczenia na rzecz dożywotnika nie stanowi podstawy do zamiany dożywocia na rentę. Stwarza ono natomiast warunki do wytoczenia powództwa o zasądzenie umówionych świadczeń.

Rozwiązanie umowy

Do rozwiązania umowy dożywocia uprawniony jest tylko sąd. Dożywotnik oraz zobowiązany mają prawo do wystąpienia z powództwem, w którym muszą udowodnić, że zerwanie umowy jest uzasadnione wyjątkowymi okolicznościami. Do najczęściej spotykanych przyczyn ustania dożywocia należą np. częste awantury między stronami, zwłaszcza połączone z naruszeniem nietykalności cielesnej, zmuszenie dożywotnika do opuszczenia mieszkania, niszczenie jego rzeczy, uporczywe poniżanie jego godności osobistej. Ocena, czy zachodzi wyjątkowość każdorazowo należeć będzie zawsze do sądu rozpoznającego sprawę o rozwiązanie dożywocia, który musi brać pod uwagę interesy obu stron, w tym także interesy ekonomiczne.
Efektem wydania wyroku rozwiązującego umowę dożywocia, jest ponowne przeniesienie własności nieruchomości na zbywcę oraz wygaśniecie prawa dożywocia.

Tylko sąd może rozwiązać umowę dożywocia.

Zobacz:Odstępne a umowne prawo odstąpienia

Śmierć dożywotnika

W przypadku śmierci dożywotnika, prawo dożywocia wygasa, ponieważ było ściśle związane z osobą zmarłą. Nie będzie także elementem wchodzącym w skład spadku. Od tej chwili nabywca nieruchomości zwolniony jest ze zobowiązań wynikających z umowy dożywocia. Również, jeżeli dożywotnik wystąpił z pozwem o rozwiązanie umowy i zmarł w trakcie procesu, to roszczenie nie przechodzi na jego spadkobierców. Spadkobiercy nie mogą wstąpić do procesu wszczętego jeszcze za życia dożywotnika.

Uznanie umowy za bezskuteczną

Umowa dożywocia może zostać uznaną za bezskuteczną, jeżeli dożywotnik stał się w ten sposób niewypłacalny w stosunku do osoby, wobec której miał obowiązek alimentacyjny. Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy.

Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej umowy.

Zwrot nakładów 

Po rozwiązaniu umowy dożywocia zobowiązany (nabywca) może dochodzić od dożywotnika zwrotu nakładów poczynionych na nieruchomość w czasie, gdy był jej właścicielem - jako zwrotu korzyści. Natomiast dożywotnikowi nie przysługuje ani roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie przez nabywcę z nieruchomości w tym czasie, ani też roszczenie o zwrot pożytków.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
W Sejmie petycja o zmiany zasad waloryzacji subkonta ZUS. I to od 2014 r.

Przez lata konto główne w ZUS miało wyższą waloryzacją (np. 14,41% w 2025 r.) niż subkonto ZUS (np. 9,49% w 2025 r.). Sejm zajmie się propozycją zrównania tych wartości i to wstecznie (aż od 2014 r.). To są spore pieniądze. Propozycja obywatela jest uczciwa, ale należy ocenić szanse jej przeprowadzenia przez parlament na 0%. Ta petycja obywatela będzie procedowana przez odpowiednią komisję, ale konkluzja będzie najpewniej taka „Nie ma na to pieniędzy w budżecie”.

Krótszy czas pracy w Polsce. Ministerstwo ujawniło pierwsze dane z pilotażu

W trakcie pierwszego tygodnia od rozpoczęcia pilotażu skrócenia czasu pracy do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wpłynęło 150 kompletnych wniosków od pracodawców, którzy chcieliby wziąć udział w programie. Kolejne są w trakcie przygotowywania.

Duże zmiany w Karcie Nauczyciela od września 2025 r. M.in. godziny ponadwymiarowe, nagrody, odprawy ochrona przedemerytalna. Prezydent podpisał nowelizację

W dniu 21 sierpnia 2025 r. Prezydent RP podpisał ustawę z 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw. Nowe przepisy mają w większości wejść w życie 1 września 2025 r. Nowelizacja ta zmienia także kilka innych ustaw - np. ustawę o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych i Prawo oświatowe.

Sprzedaż spadku z problemami. Notariusze ostrzegają przed pułapkami w nowych przepisach. Czy będą odmawiać sporządzania aktów notarialnych?

Kolejna nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn, choć w założeniu ma ograniczyć biurokrację, w praktyce może prowadzić do licznych problemów interpretacyjnych – ostrzegają notariusze z Izby Notarialnej w Poznaniu. Chodzi o ustawę z 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn, która weszła w życie 20 sierpnia 2025 r.

REKLAMA

Poczta Polska wstrzymuje przyjmowanie paczek do USA od 25 sierpnia 2025 r. Powodem są nowe amerykańskie cła

Ze względu na wejście w życie 29 sierpnia amerykańskich ceł, Poczta Polska od poniedziałku czasowo wstrzymuje przyjmowanie przesyłek do USA zawierających towary - poinformował 22 sierpnia operator. Możliwe będzie wysyłanie m.in. korespondencji i dokumentów.

Zdolność kredytowa 2025: para (dwie średnie krajowe) z dzieckiem dostanie z banku prawie 900 tys. złotych

W ciągu ostatnich 12 miesięcy zdolność kredytowa trzyosobowej rodziny dysponującej dwiema średnimi krajowymi wzrosła o ponad 23%. Dziś takiej familii przeciętny bank skłonny jest pożyczyć na zakup mieszkania prawie 900 tysięcy złotych. To najwyższy wynik w historii. Łatwiejszemu dostępowi do kredytów sprzyjają rosnące wynagrodzenia i spadające oprocentowanie kredytów.

Sankcja kredytu darmowego - łatwy zysk kredytobiorcy kosztem banku? Adwokat wyjaśnia co naprawdę oznaczają wyroki TSUE i statystyki sądowe?

Sankcja kredytu darmowego występuje w debacie publicznej jako obietnica łatwego zysku kosztem banku. Obietnice te składają przede wszystkim parakancelarie (a więc podmioty, które nie są kancelariami adwokackimi lub radcowski) i firmy odszkodowawcze. W mediach znajdziemy wiele nagłówków sugerujących, że banki nagminnie łamały prawo, a teraz muszą oddać miliony złotych. Rzeczywistość jest jednak znacznie bardziej złożona – a dla wielu konsumentów (prawie 90 proc.) droga sądowa wcale nie kończy się happy endem.

Wypadek w pracy: ZUS wyjaśnia jakie świadczenia należą się pracownikowi. Jakie odszkodowanie za 1% uszczerbku na zdrowiu?

Wypadek w czasie wykonywania pracy może zdarzyć się każdemu pracownikowi, niezależnie od rodzaju wykonywanego zawodu czy zajmowanego stanowiska. Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim wyjaśnia jakie świadczenia należą się aktualnie pracownikom z tytułu takiego wypadku.

REKLAMA

Pies w galerii handlowej? Polacy są podzieleni, ale trend rośnie – zakupy z czworonogiem stają się codziennością

Jeszcze kilka lat temu pies w centrum handlowym budził zdziwienie, a nawet oburzenie. Dziś? Coraz częściej towarzyszy nam w butikach, kawiarniach czy na food courtach. Najnowsze ogólnopolskie badanie Posnanii, jednego z największych centrów handlowych w Polsce, przeprowadzone z firmą Inquiry pokazuje, że zakupy z pupilem to już codzienność – 60% Polaków jest na „tak”, a ponad połowie opiekunów czworonogów zdarza się zabierać je do galerii handlowych. Ale uwaga – nie wszyscy klienci witają psy z otwartymi ramionami.

Za wypalanie traw, rozniecanie ognia czy rozpalenie grilla w niedozwolonym miejscu, palenie tytoniu poza miejscami wyznaczonymi, nieostrożne obchodzenie się z ogniem: do 30 tys. zł grzywny i do 5 tys. zł mandatu

Za wypalanie traw, rozniecanie ognia, palenie tytoniu poza miejscami wyznaczonymi, nieostrożne obchodzenie się z ogniem: do 30 tys. zł grzywny i do 5 tys. zł mandatu. Dlaczego? Bo nowelizacja przepisów to odpowiedź na rosnące zagrożenie pożarowe w Polsce. Wprowadzając surowe kary finansowe, rząd ma nadzieję skuteczniej walczyć z niebezpiecznymi zachowaniami i zapobiegać tragediom.

REKLAMA