REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czym jest umowa dożywocia?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Jakub Zawadzki

REKLAMA

REKLAMA

Coraz większą popularnością wśród osób w podeszłym wieku cieszy się umowa dożywocia. Uregulowana jest w Kodeksie Cywilnym a specjalna konstrukcja czyni z niej umowę o funkcji alimentacyjnej. Dożywocie ma charakter prawa majątkowego osobistego, przypisanego do konkretnej osoby, którego nie może zbyć ani odziedziczyć.

Jest to rodzaj umowy cywilno-prawnej polegający na tym, że właściciel nieruchomości będący osobą fizyczną zobowiązuje się przenieść własność nieruchomości na rzecz nabywcy (zobowiązanego), który w zamian zobowiązuje się zapewnić zbywcy albo wskazanej przez niego osobie bliskiej (dożywotnikowi) – dożywotnie utrzymanie.

REKLAMA

Zobacz: Porady prawne-nieruchomości

Zakres umowy

Istotny dla tego typu umowy jest szczegółowy zakres i rodzaj świadczeń. Do głównego obowiązku nabywcy należy traktowanie dożywotnika jak domownika, tzn. zapewnienie mu mieszkania, światła, opału a także dostarczenie mu wyżywienia oraz ubrania. W przypadku choroby należy zapewnić mu odpowiednią pomoc oraz opiekę medyczną.
Jeśli dożywotnik umrze, zobowiązany musi ponieść koszty związane z godnym pochówkiem, odpowiadającym miejscowym zwyczajom. Ogólnie mówiąc to na nabywcy nieruchomości w drodze umowy dożywocia ciążyć będzie obowiązek zapewnienia dożywotnikowi takiego utrzymania, żeby jego potrzeby zostały w całości zaspokojone.

Kto może sporządzić?

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Starzejące się społeczeństwo jest szczególnie zainteresowane umową dożywocia. Może sobie w ten sposób zapewnić godziwe utrzymanie oraz możliwość spędzenia starości we własnym mieszkaniu wraz z odpowiednią opieką osób najbliższych. Jest to także wygodna forma rozdysponowania swojego majątku jeszcze za życia. Kodeks Cywilny nie przewiduje żadnych ograniczeń wiekowych a jedynym wymaganiem ustawowym jest bycie osobą fizyczną oraz właścicielem danej nieruchomości. Stroną umowy dożywocia może być sam zbywca nieruchomości lub osoba mu bliska (np. współmałżonek).

Zobacz: Kodeks cywilny

Kto może być nabywcą?

Umowa dożywocia dotyczy zazwyczaj osób bliskich zbywcy. Uprawnionymi do świadczeń są krewni, powinowaci, a także inne osoby nie pozostające ze zbywcą w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa, związane z nim węzłem przyjaźni i bliskości w sensie uczuciowym lub pozostające ze zbywcą we wspólności domowej. Umowa dożywocia nie może zobowiązywać do zapewnienia dożywotniego utrzymania osobie trzeciej nie pozostającej ze zbywcą w stosunku bliskości.

Przedmiot i forma umowy

Przedmiotem umowy dożywocia przenoszącej własność może być każda nieruchomość: gruntowa, budynkowa, lokalowa, udział we własności jako część ułamkowa, prawo wieczystego użytkowania gruntu oraz udział w wieczystym użytkowaniu. Przedmiotem umowy dożywocia nie może być spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Forma aktu notarialnego jest bezwzględnie wymagana dla umowy dożywocia. 

Zobacz: Nieruchomości

Ujawnienie prawa dożywocia

Wpis prawa dożywocia do księgi wieczystej ma jedynie charakter deklaratywny, nikt nie jest zobowiązany do ujawnienia umowy dożywocia. Nie działa w tym przypadku rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych, która zakłada, że to, co jest zapisane w księdze, jest zgodne ze stanem faktycznym. Oznacza to, że w razie nie wpisania w księdze wzmianki o obciążeniu nieruchomości prawem dożywocia, nabywca odpowiada za zobowiązania zbywcy.

Zobacz: Forum-umowa dożywocia

Podatek od dożywocia

REKLAMA

Umowa o dożywocie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ jest jednoznaczna z odpłatnym zbyciem nieruchomości, a zawierający ją uzyskują przychód podlegający opodatkowaniu. Obowiązek podatkowy spoczywa na nabywcy własności nieruchomości. Stawka podatku wynosi 2 proc. podstawy opodatkowania, którą jest wartość rynkowa nieruchomości. Ze względu na formę zawarcia umowy dożywocia płatnikiem podatku będzie notariusz.

Zwolnione od podatku jest przeniesienie w drodze dożywocia gospodarstwa rolnego lub nieruchomości, która wejdzie w jego skład a także zwykłej nieruchomości, gdy od momentu nabycia lokalu upłynęło pięć lat.

Opłaty notarialne

Opłata notarialna od umowy o dożywocie będzie uzależniona od wartości mieszkania. Maksymalna stawka wynosi od wartości:

• powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł,

• powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł,

• powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, nie więcej niż 7500 zł.

Powyższe stawki to stawki maksymalne – można negocjować z notariuszem wysokość opłat. Do opłaty notarialnej będzie doliczony podatek 23% VAT.

Dożywocie a zachowek

Umowa dożywocia jest także jednym ze sposób uniknięcia zapłaty zachowku. Przekazana nieruchomość nie wchodzi do masy spadkowej, ponieważ samo jej przekazanie jest odpłatne i nie ma charakteru darowizny.

Dożywocie a rozwód

Jeśli małżeństwo pozostające we wspólności majątkowej stało się stroną umowy, nie ma znaczenia, które z nich w rzeczywistości ponosiło koszty utrzymania dożywotnika, ponieważ wszystkie środki pochodziły z majątku wspólnego. Jeśli zdecydują się sprzedać nieruchomość, to nabywca wstąpi z mocy prawa w miejsce uprzednich właścicieli, będących kontrahentami dożywotnika, a uzyskanymi ze sprzedaży środkami małżeństwo podzieli się po połowie. Jeśli dożywotnik nie będzie zadowolony ze zmiany zobowiązanego, może wystąpić o zmianę treści umowy, tak aby zamiast opieki i mieszkania przysługiwała mu dożywotnia renta.

Zamiana na rentę

REKLAMA

Umowa dożywocia może w szczególnych przypadkach zostać zamieniona orzeczeniem sądu na rentę pieniężną. Dzieje się tak, gdy z jakichkolwiek powodów między dożywotnikiem a zobowiązanym wytworzą się takie konflikty, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności. Wtedy tylko sąd, na żądanie jednej ze stron będzie mógł zamienić niektóre lub wszystkie uprawnienia na dożywotnią rentę, która będzie miała wartość tylko uprawnień dożywotnika, a nie całej przekazanej nieruchomości.

Samo nie wywiązywanie się nabywcy nieruchomości z obowiązku świadczenia na rzecz dożywotnika nie stanowi podstawy do zamiany dożywocia na rentę. Stwarza ono natomiast warunki do wytoczenia powództwa o zasądzenie umówionych świadczeń.

Rozwiązanie umowy

Do rozwiązania umowy dożywocia uprawniony jest tylko sąd. Dożywotnik oraz zobowiązany mają prawo do wystąpienia z powództwem, w którym muszą udowodnić, że zerwanie umowy jest uzasadnione wyjątkowymi okolicznościami. Do najczęściej spotykanych przyczyn ustania dożywocia należą np. częste awantury między stronami, zwłaszcza połączone z naruszeniem nietykalności cielesnej, zmuszenie dożywotnika do opuszczenia mieszkania, niszczenie jego rzeczy, uporczywe poniżanie jego godności osobistej. Ocena, czy zachodzi wyjątkowość każdorazowo należeć będzie zawsze do sądu rozpoznającego sprawę o rozwiązanie dożywocia, który musi brać pod uwagę interesy obu stron, w tym także interesy ekonomiczne.
Efektem wydania wyroku rozwiązującego umowę dożywocia, jest ponowne przeniesienie własności nieruchomości na zbywcę oraz wygaśniecie prawa dożywocia.

Tylko sąd może rozwiązać umowę dożywocia.

Zobacz:Odstępne a umowne prawo odstąpienia

Śmierć dożywotnika

W przypadku śmierci dożywotnika, prawo dożywocia wygasa, ponieważ było ściśle związane z osobą zmarłą. Nie będzie także elementem wchodzącym w skład spadku. Od tej chwili nabywca nieruchomości zwolniony jest ze zobowiązań wynikających z umowy dożywocia. Również, jeżeli dożywotnik wystąpił z pozwem o rozwiązanie umowy i zmarł w trakcie procesu, to roszczenie nie przechodzi na jego spadkobierców. Spadkobiercy nie mogą wstąpić do procesu wszczętego jeszcze za życia dożywotnika.

Uznanie umowy za bezskuteczną

Umowa dożywocia może zostać uznaną za bezskuteczną, jeżeli dożywotnik stał się w ten sposób niewypłacalny w stosunku do osoby, wobec której miał obowiązek alimentacyjny. Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy.

Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej umowy.

Zwrot nakładów 

Po rozwiązaniu umowy dożywocia zobowiązany (nabywca) może dochodzić od dożywotnika zwrotu nakładów poczynionych na nieruchomość w czasie, gdy był jej właścicielem - jako zwrotu korzyści. Natomiast dożywotnikowi nie przysługuje ani roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie przez nabywcę z nieruchomości w tym czasie, ani też roszczenie o zwrot pożytków.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Minister infrastruktury: w 2025 r. wprowadzimy obowiązek jazdy w kasku na rowerze i hulajnodze elektrycznej przez dzieci i młodzież do lat 16

Jest uchwała w sprawie wprowadzenia ustawowego obowiązku noszenia kasku podczas jazdy m.in. rowerem i hulajnogą elektryczną przez dzieci do lat 16. Przepis ma zostać dodany do nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym - poinformował 14 lipca szef MI Dariusz Klimczak.

Renta wdowia zabierze czternastkę. Czy emeryci się tego spodziewali?

Nowe przepisy wprowadzane w 2025 roku miały być ulgą dla tysięcy seniorów, którzy po śmierci małżonka zostali z ograniczonymi środkami do życia. Renta wdowia, nowy instrument łączący własną emeryturę z częścią renty rodzinnej, budziła nadzieję. Niestety, radość nie trwała długo. Okazuje się, że w wielu przypadkach przyjęcie renty wdowiej może pozbawić seniora czternastej emerytury.

Samodzielność kontra mikrozarządzanie: jak zaufanie wpływa na rozwój pracowników

Choć wielu pracowników deklaruje gotowość do samodzielnego działania, to wiele organizacji boryka się z deficytem zaufania do podwładnych. Nadal można obserwować, że style zarządzania opierają się na ścisłej kontroli, przez co ograniczają możliwości rozwoju pracowników i tłumią ich kreatywność.

Co przy spadku daje tzw. transmisja?

Co przy spadku daje tzw. transmisja? Mało osób ma świadomość tej instytucji. a jest ona kluczowa w postępowaniu spadkowym, bo daje ochronę spadkobiercom i spadkodawcom. Co to zatem jest transmisja oraz kim jest transmitent i transmitariusz?

REKLAMA

Takich przelewów jeszcze nie było. We wrześniu emeryci otrzymają rekordowe wypłaty czternastek!

Wrzesień 2025 roku przyniesie długo wyczekiwaną „czternastkę” – dodatkową emeryturę, która dla wielu seniorów stanowi realne wsparcie domowego budżetu. W tym roku jej wysokość to aż 1878,91 zł brutto. Kto dostanie pełną kwotę i jakie są zasady? Sprawdź, co musisz wiedzieć.

Umowę leasingu można zawrzeć online bez podpisu kwalifikowanego. Prawo już na to pozwala ale firmy leasingowe muszą przestawić swoje systemy

Możliwość zawarcia umowy leasingu w formie elektronicznej, bez konieczności posiadania podpisu kwalifikowanego, będzie powszechnie dostępna na rynku prawdopodobnie za kilka - kilkanaście tygodni – ustalili eksperci Superauto.pl. To rynek, którego wartość przekroczyła w 2024 r. 110 mld zł. Firmy leasingowe są w trakcie dostosowywania swoich systemów informatycznych oraz procedur do nowego prawa, które właśnie weszło w życie. Pierwsze firmy leasingowe udostępnią jednak tzw. formę dokumentową od razu. Są to Velo Leasing, Vehis, Cofidis oraz Millennium Leasing.

System kaucyjny w Polsce od 2025. Większość Polaków o nim słyszała, ale wciąż nie wie, jak działa

Aż 75% Polek i Polaków wie, że od 2025 roku wejdzie w życie system kaucyjny – ale aż 71% nie rozumie jego zasad. Zamiast jasnych informacji – domysły i nieporozumienia. Eksperci alarmują: bez skutecznej edukacji i komunikacji nawet najlepsze rozwiązania mogą zawieść.

Przełomowy wyrok TK: tysiące Polaków mogą odzyskać podatek od sprzedaży nieruchomości

Trybunał Konstytucyjny uznał, że wymóg składania oświadczenia o zameldowaniu przy uldze meldunkowej w latach 2007–2008 był niezgodny z Konstytucją. To otwiera drogę do odzyskania niesłusznie zapłaconego podatku – nawet sprzed kilkunastu lat – wraz z odsetkami. Czas na działanie jest ograniczony.

REKLAMA

Już teraz zabierają 800 plus i 300 plus dużej grupie. To koniec bezwarunkowego wsparcia: nie spełniasz kryterium, nie masz świadczenia

Od 1 czerwca 2025 roku program "Rodzina 800+" oraz "Dobry Start" przeszedł zmiany. Obowiązują one również w lipcu, w III kwartale 2025 r., jak i w 2026 r. Wraz z nowym okresem świadczeniowym weszło w życie rygorystyczne kryterium, które pozbawi czy już pozbawiło wsparcia finansowego znaczną grupę beneficjentów. Kończy się więc era, w której świadczenie wychowawcze przysługiwało niemal każdemu dziecku w Polsce.

Koniec darmowych worków na śmieci od gminy. Zmiany w sposobie segregacji odpadów

Coraz więcej gmin w Polsce nie udostępnia już darmowych worków na śmieci dla swoich mieszkańców. Jest to związane ze zmianą sposobu segregacji odpadów. Zmiany mają na celu walkę z niewłaściwym sortowaniem śmieci.

REKLAMA