Tydzień pracy krótszy, ale godzin do przepracowania tyle samo. Można też pracować tylko w weekendy i święta. Jak to zrobić?

• System skróconego tygodnia pracy – kto może go stosować?
• Tydzień pracy krótszy, ale godzin do przepracowania tyle samo
• Pracownicy mogą pracować tylko w weekendy i święta
• Trzeba uważać z pracą w godzinach nadliczbowych

System skróconego tygodnia pracy – kto może go stosować?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami czas pracy co do zasady nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Jednak takie brzmienie regulacji ogólnych dotyczących czasu pracy nie wyklucza stosowania innych, bardziej elastycznych rozwiązań w sytuacjach, które spełniają ustawowe przesłanki określone w obowiązujących przepisach. Jednym z takich rozwiązań jest system skróconego tygodnia pracy przewidziany w art. 143 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Przepis ten przewiduje zastosowanie takiego rozwiązania na pisemny wniosek pracownika. W takim przypadku dopuszczalne jest wykonywanie pracy przez pracownika przez mniej niż 5 dni w ciągu tygodnia, przy równoczesnym przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Również w tym przypadku okres ten może zostać przedłużony na podstawie art. 129 § 2 Kodeksu pracy nie więcej jednak niż do 12 miesięcy, przy zachowaniu ogólnych zasad dotyczących ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników.

Polecamy: Kalendarz 2026

Tydzień pracy krótszy, ale godzin do przepracowania tyle samo

Istotą tego rozwiązania jest skrócenie liczby dni pracy w tygodniu. Takie rozwiązanie może być korzystne z rozmaitych powodów, np. w przypadku pracowników, którzy uczą się w trybie zaocznym, czy też dla osób, których miejsce zamieszkania znajduje się w innej miejscowości niż ich miejsce pracy, a które chcą wracać na weekend do domu. Obowiązujące przepisy nie poświęcają uwagi przyczynom, które mogą leżeć u podstaw wniosku o zastosowanie takiego systemu czasu pracy. Każdorazowo jednak inicjatorem takiego rozwiązania musi być pracownik. Musi on jednak pamiętać, że zastosowanie tego rozwiązania nie oznacza zmniejszenia liczby godzin do przepracowania. Nie jest to więc skrócenie tygodnia pracy w rozumieniu, o którym w ostatnim czasie dużo mówi się w przestrzeni publicznej. Jest to zastosowanie systemu czasu pracy, który redukuje liczbę dni roboczych przy jednoczesnym zachowaniu liczby godzin do przepracowania.

Pracownicy mogą pracować tylko w weekendy i święta

Kolejnym szczególnym rozwiązaniem w zakresie czasu pracy, które mogą zastosować strony stosunku pracy jest system pracy weekendowej, o którym mowa w art. 144 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Również ono może być wprowadzone jedynie na pisemny wniosek pracownika. Jego istotną jest to, że praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta i dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Także w tym przypadku w określonych okolicznościach okres ten może zostać przedłużony na podstawie art. 129 § 2 kp nawet do 12 miesięcy. Ponieważ, jak wynika z przepisów, zastosowanie do pracownika tego systemu pracy następuje na podstawie umowy o pracę. A jednocześnie aby go zastosować, konieczne jest złożenie przez pracownika wniosku, przyjmuje się, że zaakceptowanie go przez pracodawcę jest równoznaczne z wprowadzeniem zmian w postanowieniach umowy łączącej pracownika i pracodawcę.

Polecamy: Prawo pracy. Przegląd zmian 2025 i 2026 r.

Trzeba uważać z pracą w godzinach nadliczbowych

W przypadku tego systemu czasu pracy, przy założeniu, że praca będzie wykonywana jedynie w piątki, soboty, niedziele i święta, pracownik nie ma możliwości wypracowania liczby godzin przewidzianej zgodnie z normami czasu pracy dla zatrudnienia w pełnym wymiarze. Zastosowanie tego rozwiązania wiąże się więc z koniecznością obniżenia wymiaru czasu pracy pracownika. Strony powinny również określić w umowie limit godzin pracy ponad ten wymiar, których przekroczenie będzie uprawniało pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151 § 5 Kodeksu pracy). Jednak trzeba pamiętać o tym, że w systemie pracy weekendowej nie ma możliwości polecenia pracownikowi świadczenia pracy, w tym pracy w godzinach nadliczbowych, w innych dniach niż dni jego pracy, czyli w piątki, soboty, niedziele i święta. Takie stanowisko potwierdził Główny Inspektorat Pracy, który w piśmie z 17 listopada 2010 r. (znak: GPP-459-4560-75-1/10/PE/RP) wskazał, że (…) polecenie pracownikowi objętemu ww. systemem czasu pracy, wykonywania zadań w inne dni niż weekendowo-świąteczne jest zabronione. Nie ma zatem możliwości, aby polecać takiemu pracownikowi pracę w godzinach nadliczbowych w innych dniach, niż ściśle określonych przez ustawodawcę w art. 144 kp.
Podejmując decyzję o zastosowaniu systemu pracy weekendowej trzeba pamiętać również o tym, że pracownikom, do których znajduje on zastosowanie nie przysługuje roszczenie o udzielenie raz na 4 tygodnie niedzieli wolnej od pracy (art. 15112 kp). Oznacza to, że pracownicy świadczący pracę w ramach tego systemu mogą pracować we wszystkie niedziele przypadające w roku.