Skutki prawa do odmowy zeznań w postępowaniu karnym
Oprócz osoby najbliższej prawo do odmowy zeznań ma również osoba, która w innej toczącej się sprawie jest oskarżona o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem. Sąd może również zwolnić od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania osobę pozostającą z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym, jeżeli osoba taka wnosi o zwolnienie.
Osoba uprawniona do odmowy złożenia zeznań albo zwolniona na podstawie art. 185 kpk może oświadczyć, że chce z tego prawa skorzystać, nie później jednak niż przed rozpoczęciem pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym. Jeśli osoba taka składała w toku postępowania przygotowawczego zeznania to skutkiem prawa do odmowy zeznań jest zakaz traktowania takiego protokołu zeznania jako dowodu oraz zakaz odtwarzania w inny sposób przebiegu tego przesłuchania. Wyjątek stanowi protokół oględzin ciała. Sporządzone w postępowaniu karnym protokoły oględzin ciała podlegają ujawnieniu na rozprawie, choćby osoba poddana oględzinom odmówiła wyjaśnień lub zeznań albo została od nich zwolniona.
Zakaz wykorzystywania czy też odtwarzania protokołu przesłuchania takiej osoby nie wyklucza poczynienia pewnych ustaleń na podstawie informacji jakie posiada taka osoba. Można bowiem odtwarzać inne wypowiedzi świadka niż poprzednio złożone przezeń zeznania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2002r. w sprawie WA 9/02, OSNKW 2002, nr 11-12, poz. 104), a więc można przeprowadzić dowód z zeznań świadka na okoliczność prywatnych rozmów tej osoby z innymi osobami na temat przebiegu zdarzenia, co do którego toczy się postępowanie (tak samo Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku w sprawie II AKa 216/06).
Zobacz: Kodeks postępowania karnego
Granica pomiędzy zakazem odtwarzania treści protokołu zeznań takiego świadka a relacją przez niego przekazaną jest bardzo płynna i niejednoznacznie oceniania w orzecznictwie sądów. Przedmiotem zakazu wykorzystywania i odtwarzania objęta jest treść uprzednio złożonych zeznań osoby, która skorzystała następnie z prawa do odmowy zeznań lub została zwolniona od tego, na podstawie art. 185 k.p.k.
Oznacza to, że niedopuszczalne jest jakiekolwiek ich odtwarzanie, zarówno w formie odczytania protokołu, odtworzenia zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku, jak też przez przesłuchanie np. protokolanta, operatora kamery, przesłuchującego, bądź osoby, która chociażby tylko przypadkowo miała okazję wysłuchać tych zeznań lub zapoznać się z nimi przez przeczytanie protokołu, wysłuchanie nagrania lub obejrzenie kasety wideo z nagranym przesłuchaniem.
Dobitnie wyraził to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 lutego 1988 r., sygn. IV KR 13/88, stwierdzając, że "świadek, który skorzysta na rozprawie przed sądem pierwszej instancji z prawa do odmowy zeznań, przestaje w sprawie istnieć jako osobowe źródło dowodowe w tym zakresie.
Wszystkie jego wypowiedzi nie mogą być przed sądem odtworzone, bez względu na to, jak zostały utrwalone, czy za pomocą protokołu, taśmy magnetofonowej, filmu, fotografii czy innych środków. Wszelkie próby odtworzenia zeznań osoby, która skorzystała z przysługującego jej prawa do odmowy zeznań, za pomocą świadków czy urządzeń technicznych, są obejściem ustawy, tj. przepisów art. 186 kpk" (Informacja Prawnicza - Prawo karne 1988 nr 10-12, s. 16). W takim też zakresie należałoby odnieść się również do wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 marca 2010 r. (II AKa 46/10, Lex nr 583688). W powołanym wyroku Sąd Apelacyjny w Lublinie wskazał wprost, że „ratio legis art. 186 kpk. wymaga, aby zeznania świadka uprawnionego do odmowy złożenia zeznania, a wymienionego w przepisach art. 182 kpk., nie mogły być odtworzone również na podstawie innych dowodów, które zostały uzyskane w drodze czynności procesowej, jak notatka oraz zeznania złożone przez sporządzającego tę notatkę”.
Komentarze(0)
Pokaż: