Pozew zbiorowy – grupowe dochodzenie roszczeń.

Cechy, jakimi wyróżnia się pozew zbiorowy:

• grupa występująca z pozwem zbiorowym musi liczyć co najmniej 10 osób,
• dochodzone są roszczenia jednego rodzaju, oparte na tej (takiej) samej podstawie faktycznej,
• dotyczy spraw o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przed produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyłączeniem roszczeń o ochronę dóbr osobistych,
• należy ujednolicić wysokość poszczególnych roszczeń (może to nastąpić w co najmniej dwuosobowych podgrupach),
• wysokość opłaty sądowej od pozwu wynosi 2% wartości przedmiotu sporu (jednak nie więcej niż 100 tysięcy złotych),
• strona pozwana ma możliwość żądania kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, która może wynosić nawet 20% wartości przedmiotu sporu,
• w jednej z ogólnopolskich gazet należy zamieścić ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego, aby umożliwić pozostałym osobom przyłączenie się do procesu.

Zobacz: Pozwy zbiorowe-pomoc w dochodzeniu roszczeń

Katalog spraw

Wskazany wyżej katalog spraw jest dość nieprecyzyjnie ujęty. Jednoznacznie można stwierdzić jedynie, iż powództwo zbiorowe będzie można wytaczać w zakresie tzw. prawa konsumenckiego (tj. klauzul abuzywnych, umów zawieranych na odległość, kredytów konsumenckich i innych). Nie jest natomiast jasne, czy również innego rodzaju sprawy z udziałem konsumentów będą mogły być przedmiotem pozwów grupowych. Pojawiają się głosy przemawiające za szeroką interpretacją ustawy i objęciem jej zakresem wszystkich sporów prawnych wynikających ze stosunków umownych pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami.

Zobacz: Firmy mają narzędzia do obrony przed pozwami zbiorowymi

W sytuacji, w której stronę powodową stanowią przedsiębiorcy, zakres spraw ogranicza się do roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych i odpowiedzialności za produkt niebezpieczny. Dodatkowo, z kategorii roszczeń deliktowych wyłączyć należy roszczenia o zaniechanie, o usunięcie skutków naruszenia, o zadośćuczynienie oraz o zapłatę sumy pieniężnej na cel społeczny, związane z ochroną dóbr osobistych.

Zatem katalog potencjalnych spraw nie jest szeroki i sprowadza się głównie do czynów niedozwolonych. Mogą to być sprawy o naruszenie praw autorskich (sprzedaż podrobionych artykułów, pirackich płyt, kradzionych filmów), naruszenie obowiązków informacyjnych spółek publicznych (w wyniku których inwestorzy ponieśli straty), wyrządzenie szkody w wyniku złego prawa (przeciwko Skarbowi Państwa), spowodowanie katastrofy przemysłowej lub ekologicznej i inne.

„Ustawa normuje sądowe postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (postępowanie grupowe).” Art. 1 ust. 1 Ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

Jakie są potencjalne ryzyka dla przedsiębiorców?

Nowa regulacja prawna może uderzyć najsilniej w przedsiębiorców sprzedających swoje produkty masowemu klientowi. Z ryzykiem wytoczenia powództwa zbiorowego powinny się liczyć przede wszystkim firmy deweloperskie, ubezpieczeniowe, linie lotnicze, firmy farmaceutyczne i banki. Liczba procesów wytaczanych przeciwko przedsiębiorcom przez konsumentów może znacząco wzrosnąć, co może wiązać się z różnego rodzaju ryzykami dla pozwanych, a to:
• ewentualna konieczność zapłaty „naraz” dość wysokiego odszkodowania na rzecz „zbiorowych powodów”, co może prowadzić do czasowych problemów z płynnością finansową przegrywającego podmiotu,
• firmy, dla których marka i reputacja są jednymi z głównych aktywów, mogą znacznie ucierpieć w wyniku negatywnych relacji prasowych dotyczących szczegółów tego rodzaju procesów (problem wizerunkowy),
• istnieje zagrożenie bycia pozywanym w procesach wytaczanych przez rzesze konsumentów w całkiem drobnych sprawach,
• pozwy grupowe mogą być wykorzystywane jako swego rodzaju narzędzie nacisku na przedsiębiorców,
• przedsiębiorcy mający status spółek publicznych, mogą dodatkowo ucierpieć w wyniku pozwów grupowych dotyczących nieprawidłowego wywiązywania się z obowiązków
notyfikacyjnych.

Jak się bronić przed pozwami zbiorowymi?

Nie ma na to jednej, uniwersalnej recepty, gdyż każda działalność gospodarcza wiąże się z ryzykiem wyrządzenia komuś szkody. W każdym przypadku należy rozważyć i przeanalizować zasadność pozwu i możliwość ugodowego załatwienia zaistniałego sporu. Ujednolicenie roszczeń oraz obecność profesjonalnego pełnomocnika może niewątpliwie sprzyjać osiągnięciu polubownego rozwiązania.

Autorzy:

Radca Prawny Arkadiusz Foryś: email: a.forys@fwsk.pl

Radca Prawny Jarosław Szewczyk: email: j.szewczyk@fwsk.pl z kancelarii:

Zobacz pełną treść Law Guidance: