Kiedy pracownik zyskuje prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego

Urlop - ile dni?

Na wstępie podkreślić należy, że pracownikowi w zależności od stażu pracy należy się:

• 20 dni urlopu jeżeli jest zatrudniony krócej niż 10 lat, lub
• 26 dni urlopu jeżeli jest zatrudniony dłużej niż 10 lat.

Nie oznacza to jednak, że osoby podejmujące pracę po raz pierwszy zaczynają „od zera” i muszą pracować 10 lat, aby uzyskać 26 dni urlopu. Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, dolicza się bowiem m.in. ukończenie:

• zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
• średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
• średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
• średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
• szkoły policealnej - 6 lat,
• szkoły wyższej - 8 lat.

WAŻNE! Okresy nauki nie podlegają sumowaniu. Jeżeli osoba ukończyła liceum, a następnie studia wyższe, to do jej stażu pracy zalicza się 8 lat, a nie 12.

Przykład

Tomek ukończył studia wyższe i uzyskał tytuł magistra w dniu 30 czerwca 2007 r. Dnia 1 lipca 2007 r. podjął zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy. Prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego uzyska zatem 30 czerwca 2009 r. ponieważ do stażu pracy zostanie mu doliczone 8 lat za ukończenie szkoły wyższej + dwuletni staż pracy, a nie 30 czerwca 2017 roku.

Do stażu urlopowego zalicza się też inne okresy, np. odbytą służbę wojskową, okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych czy też okres przebywania na urlopie bezpłatnym. Szczegółowo te kwestie regulują przepisy odrębne.

Kiedy przysługuje urlop wypoczynkowy?

Zasadą jest, że pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w każdym następnym przepracowanym roku kalendarzowym, tj. z dniem 1 stycznia. W przypadku osób podejmujących pierwsze zatrudnienie jest jednak inaczej, gdyż prawo do urlopu w pierwszym roku kalendarzowym pracy uzyskiwane jest proporcjonalnie. Znaczy to, że pracownik z każdym przepracowanym miesiącem nabywa prawo do 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.

Przykład

Tomkowi należy się 20 dni urlopu, gdyż nie posiada jeszcze 10 lat stażu pracy. Dnia 1 lipca 2007 r. podjął swoją pierwszą w życiu pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Dnia 31 lipca uzyskuje prawo do 1/12 wymiaru urlopu, czyli 1/12*20 dni = 1,66 dnia. Dnia 31 sierpnia uzyskuje prawo do kolejnej 1/12, czyli jeżeli urlopu nie wykorzystał, to na koniec sierpnia przysługuje mu 2/12*20 dni = 3,32 dnia. Dnia 31 grudnia przysługuje mu 6/12 wymiaru urlopu, czyli 10 dni.

Niepełnego dnia urlopu nie zaokrągla się, co w praktyce oznacza dzielenie urlopu na godziny. Jeżeli zatem 1 dzień urlopu równa się 8 godzinom, to 1,66 dnia urlopu będzie wynosić 13 godzin i 20 minut. Pracodawca może, ale nie musi zaokrąglić urlopu do pełnego dnia.

Przykład

Urlop nabywany jest proporcjonalnie, a zatem po jednym przepracowanym miesiącu nie można wykorzystać więcej urlopu niż przysługujące 1,66 dnia.

Wskazany wyżej sposób obliczania urlopu proporcjonalnego stosuje się tylko w pierwszym roku kalendarzowym pierwszego zatrudnienia. Potem stosuje się już zasady ogólne, tj. z dniem 1 stycznia następnego roku pracownik nabywa prawo do całego urlopu wypoczynkowego.

Przykład

Tomek podjął swoją pierwszą pracę dnia 1 lipca 2007 r. i zgodnie ze stażem pracy należało mu się 20 dni urlopu. Zatem do końca roku 2007, do dnia 31 grudnia jego urlop będzie obliczany proporcjonalnie i będzie wynosił 6/12 tj. 10 dni, przy czym nie może tych 10 dni wykorzystać już po pierwszym przepracowanym miesiącu bo urlop nabywany jest proporcjonalnie. Z dniem 1 stycznia 2008 r. Tomek nabywa prawo do całości urlopu wypoczynkowego tj. 20 dni i może je wykorzystać już w styczniu.

Problem może się pojawić, jeżeli pracownik zmieni pracodawcę w pierwszym roku zatrudnienia, a nie zdąży przepracować jeszcze miesiąca. Czy wtedy miesiąc liczy się od nowa? NIE.

Przykład

Tomek podjął pierwszą pracę dnia 1 maja 2007 r. Pracował tylko 3 tygodnie, tj. 21 dni więc nie nabył prawa do urlopu. Następne zatrudnienie podjął 10 czerwca, zatem z dniem 18 czerwca, po 9 przepracowanych u nowego pracodawcy dniach, nabył już prawo do 1/12 urlopu, gdyż przepracował łącznie 1 miesiąc.

Powyższe zasady dotyczą także osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, czyli np. na pół etatu. Ich urlop również oblicza się proporcjonalnie, z tym że jego wymiar jest zmniejszany stosowanie do wymiaru pracy. Jeżeli zatem pracownikowi pracującemu na cały etat, po przepracowaniu roku należy się 20 dni urlopu, to pracownikowi zatrudnionemu na pół etatu będzie przysługiwało 10 dni. A zatem w przypadku pierwszej pracy, kiedy urlop naliczany jest proporcjonalnie będzie to 1/12 z 10 dni, a nie 1/12 z 20 dni.

Warto podkreślić, że proporcjonalne obliczanie przysługującego urlopu dotyczy tylko pierwszego roku kalendarzowego zatrudnienia, a nie pierwszego roku pracy.

Przykład

Tomek podjął pierwsze zatrudnienie dnia 8 grudnia 2007 r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Do końca 2007 roku nie nabył prawa do urlopu, gdyż nie przepracował miesiąca. Natomiast z dniem 1 stycznia 2008 r. nabył już prawo do kolejnego urlopu wypoczynkowego na zasadach ogólnych, tj. 20 lub 26 dni w zależności od stażu pracy.