Rekrutacja przez sztuczną inteligencję oczami kandydatów [BADANIE]

Algorytm da robotę. Polacy o AI i technologii w rekrutacji

Blisko 2/3 Polaków nie miałoby nic przeciwko, gdyby przy ich rekrutacji do pracy wykorzystano sztuczną inteligencję – wynika z badania Pracuj.pl. Nie oznacza to jednak, że użycie AI (ang. artificial intelligence) przez działy HR nie budzi kontrowersji. Największe wątpliwości związane są z podejmowaniem przez nią ostatecznej decyzji o zatrudnieniu. Technologie coraz odważniej wchodzą w codzienność rekrutacji, a smartfony, sieć i media społecznościowe stały się codziennym narzędziem szukania pracy przez kandydatów. 

Najważniejsze informacje:

• 2/3 Polaków nie byłoby zniechęconych do rekrutacji, gdyby wspierała ją AI.
• Najbardziej pozytywnie odbierane jest wsparcie AI przy przygotowaniu CV.
• 9 na 10 badanych wykorzystuje smartfony i sieć przy szukaniu pracy.
• Narzędzia szukania pracy: portale z ofertami, social media i wyszukiwarki.
• Co trzeci szukający pracy sięga po rekrutacyjne aplikacje mobilne.

Cyfrowa rekrutacja tu i teraz

W pierwszym tekście z serii opartej na raporcie Pracuj.pl „Cyfrowa ewolucja kariery” wykazywaliśmy, że Polacy są świadomi rosnącej roli technologii i kompetencji cyfrowych w życiu zawodowym. W drugim materiale pokazywaliśmy, jak dużą rolę przy codziennym wykonywaniu obowiązków zajmują obecnie media społecznościowe. W trzeciej odsłonie badań przyglądamy się natomiast zagadnieniu budzącemu często duże kontrowersje – czyli rozwojowi sztucznej inteligencji i jej wdrażaniu w procesy HR. Analizujemy też wypowiedzi reprezentatywnej grupy ponad tysiąca Polaków na temat bardziej „przyziemnych” aspektów wykorzystania technologii przy szukaniu nowej pracy.

Algorytmy nie takie straszne

Trudno ukryć, że w kontekście rynku pracy sztuczna inteligencja bywa często stawiana w roli czarnego charakteru i zagrożenia dla miejsc pracy. Jak szacuje McKinsey Institute, przy maksymalnym wykorzystaniu dostępnych współcześnie technologii w ręce robotów, inteligentnego oprogramowania i algorytmów mógłby być oddany ekwiwalent 64% czasu pracy w firmach produkcyjnych i 44% czasu działań finansistów w Polsce.

Rzeczywiście, wsparcie robota czy algorytmu w procesach HR jest dziś coraz częstszym zjawiskiem w biznesie. Większość realizacji wciąż nie odzwierciedla jednak wyobrażeń z filmów science fiction, a zadaniem sztucznej inteligencji wciąż jest głównie odciążanie rekruterów i kandydatów przy bardziej „mechanicznych” zadaniach.

Eksperci Pracuj.pl zapytali respondentów o to, jak zareagowaliby na informację o zaangażowaniu AI we wstępną selekcję CV kandydatów na stanowisko pracy, które ich interesuje. Jak się okazuje, wspomniany fakt nie miałby negatywnego wpływu na postawy 64% respondentów – aż 43% badanych nie zmieniłoby swojego nastawienia do rekrutacji, a co piąta osoba (21%) byłaby nawet bardziej skłonna do aplikowania. W gronie osób zniechęconych do starań o pracę znalazło się 36% badanych.

Badacze sprawdzili także, czy na postawę respondentów wobec wspomnianej rekrutacji miałyby dodatkowe analizy, które udowadniałyby pozytywny wpływ wykorzystania sztucznej inteligencji na trafność doboru dopasowanych kandydatów. Informacja ta wyraźnie zmieniłaby postawę znaczącego odsetka badanych. Po wprowadzeniu wspomnianej modyfikacji do pytania zmalało grono osób niechętnych rekrutacji z udziałem AI (26%), a zwiększyła się grupa badanych o neutralnej postawie (46%) oraz tych, których motywacja by wzrosła (29%).

Wiele treści dotyczących sztucznej inteligencji skupia się na potencjale przejmowania przez nią miejsc pracy czy na zagrożeniach związanych z nieodpowiedzialnym wykorzystaniem Big Data. To ważne wyzwania, ale zbyt rzadko podkreśla się zalety AI i jej wpływ na nasz codzienny komfort. Warto zwrócić uwagę na fakt, że niechęć części badanych wobec sztucznej inteligencji w rekrutacji maleje w wypadku, gdy dostają dowody jej korzystnego wpływu na trafność wyboru kandydata. To ważna informacja pokazująca, że proces adaptacji AI w HR powinien być prowadzony w sposób transparentny, przedstawiający efekty i rozwiewający wątpliwości co do przyczyn jej wykorzystania
-– komentuje Maciej Chwiłoc, Dyrektor ds. Rozwoju Technologii w Grupie Pracuj.

Jak podkreśla Maciej Chwiłoc, w Grupie Pracuj od lat testowane i sprawdzane są różne formy zastosowania sztucznej inteligencji. Należą do nich choćby modele uczenia maszynowego wspomagające mailing czy tzw. deep learning wspierający funkcjonowanie portalu Pracuj.pl i innych rozwiązań firmy. Testowane są także różnorodne rozwiązania pozwalające jak najlepiej zrozumieć układ i treść ogłoszeń.

Stopniowe oswajanie Big Data i AI

Wyzwaniem dla wdrożeń sztucznej inteligencji w rekrutacji w najbliższych latach są niewątpliwie mieszane odczucia, jakie znaczny odsetek badanych wyraża wobec wykorzystania jej przy bardziej strategicznych, zaawansowanych procesach HR. Według badania Pracuj.pl najmniejszy entuzjazm wykazywany jest wobec podejmowania przez AI ostatecznej decyzji o zatrudnieniu - takie działanie pozytywnie ocenia zaledwie 33,5% badanych, niewiele mniej ma do niego negatywny stosunek (31,5%). Tylko nieco mniej kontrowersji budzi prowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej online przez bota (43% pozytywnych ocen) oraz wstępna selekcja CV przez AI (44,5%).

Stosunkowo małe kontrowersje budzi wśród badanych wsparcie AI przy przygotowaniu się do aplikowania – ponad połowa badanych pozytywnie ocenia możliwość otrzymania sugestii do treści CV od sztucznej inteligencji lub autouzupełnianie przez nią CV na podstawie dostępnych danych. Negatywnie do tych dwóch aspektów odnosi się nieco ponad co dziesiąty badany. Niemal równie rzadko Polacy artykułują wyraźnie negatywny stosunek wobec porad zawodowych od AI i botów rekrutacyjnych.

Osobny charakter w stosunku do pozostałych kwestii miało pytanie o kontrolę wyników pracy przez sztuczną inteligencję, na podstawie analizy danych z komputera służbowego. Pytanie jako jedyne nie odnosiło się do kwestii rekrutacji – a do realizacji obowiązków. Respondenci w 39% przypadków mieli pozytywne podejście do kontroli przez AI.

Przy analizie danych o sztucznej inteligencji w rekrutacji warto zauważyć dość sporą liczbę odpowiedzi neutralnych. Można założyć hipotezę, że Polacy wstrzymują się od bardziej konkretnych ocen wielu kwestii związanych z AI ze względu na niedostateczną wiedzę lub brak osobistego stosunku do zagadnienia sztucznej inteligencji.

Cyfrowe szukanie pracy, czyli nie tylko portale

Sztuczna inteligencja to jeden z bardziej efektownych aspektów cyfryzacji świata rekrutacji. Warto jednak zwrócić uwagę, że niemal codziennie zachodzą w tym obszarze inne transformacje – na mniejszą skalę, ale równie istotne dla kandydatów i rekruterów.

Korzystanie z telefonu komórkowego podczas poszukiwania pracy deklaruje aż 92% Polaków szukających obecnie nowej pracy. Niemal tyle samo (91%) respondentów deklaruje, że poszukując pracy korzysta z sieci. Badania Pracuj.pl potwierdzają także, że choć używanie obu tych narzędzi przy rekrutacji może wydawać się oczywiste, technologie wykluczają część pracowników 45+. W tej grupie wiekowej udział osób nie korzystających przy szukaniu pracy ze smartfona (13%) i internetu (14%) jest wyraźnie wyższy niż w innych grupach.

A jak wygląda sytuacja w przypadku narzędzi dostępnych online? Według odpowiedzi respondentów szukających nowego miejsca zatrudnienia najpopularniejsze pozostają portale z ofertami pracy - sięga po nie 72% badanych Polaków. Zamieszczane na nich ogłoszenia dla wielu z nich stanową podstawowe i bazowe źródło poszukiwania ofert w sieci. Ogłoszenia m.in. z Pracuj.pl dziś są nie tylko obecne na stronach głównych portali z ogłoszeniami, ale także publikowane na kanałach społecznościowych, udostępniane znajomym, promowane w wyszukiwarkach i na stronach firmowych.

Badanie pokazuje rosnącą popularność w rekrutacji ogólnych mediów społecznościowych, takich jak np. Facebook czy Instagram. Sięga po nie 54% badanych poszukujących pracy – wynik ten podkreśla siłę tych kanałów, większą nawet od wyszukiwarek internetowych (52%). Jednocześnie jednak należy podkreślić, że dużo mniejszy udział w badaniu uzyskały biznesowe serwisy społecznościowe (28%).

Poszukiwania pracy - coraz bardziej mobilne

Warto zwrócić uwagę na stosunkowo duży udział badanych deklarujących korzystanie przy szukaniu pracy z aplikacji mobilnych (35%). Wpływ na to może mieć oczywiście rosnące znaczenie smartfonów w codziennej komunikacji, a także konsumpcji treści w sieci. Przykładem jest aplikacja Pracuj.pl – w 2020 roku za jej pośrednictwem szukało pracy 1,2 mln unikalnych użytkowników, którzy wyświetlili oferty 62 mln razy i wysłali ponad 8 mln CV.

Otwartość Polaków na wykorzystanie tego narzędzia w rekrutacji pokazują także najnowsze badania Pracuj.pl. 64% respondentów podchodzi pozytywnie do perspektywy poszukiwania pracy przez aplikację mobilną. Kolejne 28% ma neutralny stosunek do tego rozwiązania, a tylko 5% - negatywny. Aplikacje z ofertami pracy mają także dodatkowy atut, którym są personalizowane powiadomienia o ogłoszeniach dopasowanych do preferencji użytkownika. 67% badanych chciałoby otrzymywać takie notyfikacje, 22% - ma do tego obojętny stosunek, a 10% - ocenia je negatywnie.

To dopiero początek

Według analiz WorkTech by Larocque fundusze venture capital przeznaczyły w 2020 roku aż 5 miliardów dolarów na inwestycje w projekty HR Tech – wspierające wdrożenia nowoczesnych technologii w procesach kadrowych i rekrutacyjnych. To drugi najwyższy wynik w ciągu ostatniej dekady, osiągnięty mimo pojawienia się pandemii koronawirusa. Można się więc spodziewać, że w najbliższych latach obserwować będziemy jeszcze większe wykorzystanie technologii w rekrutacji, w tym zastosowanie algorytmów do budowy bardziej skutecznych rozwiązań wspierających rekruterów i osoby aplikujące o pracę.

Wciąż czeka nas wiele pracy w obszarze szkolenia i zwiększania biegłości cyfrowej Polaków. Jednak technologie to część codziennego życia zawodowego większości z nas - nie tylko informatyków, ale także pracowników biurowych, specjalistów w różnych dziedzinach, fachowców pracujących fizycznie. Coraz odważniej wykorzystujemy sztuczną inteligencję do wsparcia rekrutacji, a sieć do szukania pracy. W którą stronę nie spojrzymy, tam dostrzegamy jedno: rosnącą rolę kompetencji cyfrowych w niemal wszystkich obszarach i specjalizacjach na rynku pracy
-– podsumowuje Rafał Nachyna, Dyrektor Zarządzający Pracuj.pl.